Ik heb Heuls op twee gezet, en bij het invullen maakte ik mij de bedenking: een geluk dat McLeod ook goud heeft gehaald

Hans Vandeweghe is sportjournalist bij De Morgen.

Er is weer gedoe in gymland, bij uitbreiding Vlaanderen sportland. De aanleiding is de nominatie van gymtrainster Marjorie Heuls voor de Vlaamse sportprijs voor beste topsportcoach 2021. De Française Heuls, die Nina Derwael naar olympisch goud coachte, heeft het uiteindelijk niet gehaald, gelukkig maar. De prijs ging (terecht) naar de Nieuw-Zeelander Shane McLeod van de Red Lions, de hockeymannen die ook voor de beste topsportprestatie tekenden.

Middels een open brief aan minister van Sport Ben Weyts hebben ex-gymnastes hun ongenoegen geuit. Zij hebben de voorbije jaren getuigd over psychisch grensoverschrijdend gedrag in de topsporthal van de Gymfed en vonden het daarom “surrealistisch” dat Heuls bij de laatste drie kandidaten was om Vlaams topsportcoach te worden. In het communiqué hebben ze het over het Vlaams Sportjuweel, maar dat is een vergissing. Het Sportjuweel viel de hockeymannen te beurt. Een detail, maar toch. De prijs van Heuls is een nevenklassement.

Verder wordt in de brief de parallel getrokken met de dierenbescherming die Weyts zo nauw aan het hart ligt, maar – zo vragen ze zich af – coaches die jarenlang kinderen en jonge vrouwen mishandelden krijgen een verlenging van hun contract en worden daarna genomineerd voor een prijs?

Even een opfrissing. Al van bij het begin van deze affaire zijn dingen op een hoop gegooid die niet bij elkaar horen. Zo was er de continue foute associatie met het schandaal rond de Amerikaanse dokter Larry Nassar, die jarenlang ongehinderd de Amerikaanse topturnsters misbruikte onder het mom dat hun staartbeen een beetje scheef zat.

Ook de woordvoerster van de vzw Voices in Sport, Tineke Sonck, is als jonge gymnaste misbruikt. Voices in Sport heeft zich dit dossier eigen gemaakt. Die vzw werd opgericht door één man en drie vrouwen die als kind misbruikt zijn in een sportclub. Sonck getuigde de voorbije jaren over het seksueel misbruik dat ze jarenlang als jong turnstertje heeft ondergaan. Haar engagement in dit dossier heeft dan ook ongetwijfeld een oprechte achtergrond. Maar ze is ook ex-woordvoerster van ex-minster van Sport Bert Anciaux. Behalve dat je niemand een verleden naast Anciaux toewenst, kan hier ook sprake zijn van een bijkomende agenda.

Voor alle duidelijkheid: nergens in het Vlaamse dossier met getuigenissen à charge en à décharge van het trainersduo Yves Kieffer-Marjorie Heuls en hun volgelingen is sprake van seksueel grensoverschrijdend gedrag. Wel was er psychische agressie tegenover heel jonge, weerloze vrouwen. Het is geen verschoning dat deze praktijken in lijn zijn met de wereldwijde gymcultuur die de gewoonte had/heeft om kinderen op jonge leeftijd te kleineren, boetseren en conditioneren, met de bedoeling er gedweeë circusaapjes van te maken.

Een onafhankelijke commissie heeft geoordeeld dat er grenzen zijn overschreden, dat het om systeemfouten ging eigen aan de gymnastiek, maar ook dat er sinds Rio 2016 ten goede veel is veranderd. Ten slotte: dat excuses op hun plaats waren. Die hebben de coaches geuit. Met veel tegenzin, wat dom was.

Het werd dus een flinke tik op de vingers, en na de Spelen kwam dan het bericht dat Sport Vlaanderen het contract met Kieffer-Heuls zou verlengen tot en met Parijs 2024. Vervolgens stelde de afdeling topsport van Sport Vlaanderen een longlist op met kandidaat-winnaars voor de vernieuwde Vlaamse sportprijzen en legde die voor aan een vakjury.

Ik zat in die vakjury en ik heb gestemd. Ik heb Heuls op twee gezet, na McLeod, en bij het invullen maakte ik mij de bedenking: een geluk dat McLeod ook olympisch goud heeft gehaald, stel je voor. Niet dat het bij mij opkwam om Heuls te cancellen. Ik heb haar zelfs in Tokio gefeliciteerd, ook al omdat het mij handig leek om in een vervolgvraagje de link te leggen naar “les problèmes que vous avez connus”.

Even terzijde, voor wie mij in de hoek van de non-believers wil klasseren. Ik heb op 13 mei 2006 gymcoach Gerrit Beltman, met wie alles is begonnen in Nederland en België, in een artikel in deze krant aangeklaagd voor mensonterende trainingspraktijken. Een van de luidste klaagsters vandaag was toen zijn topatlete (die ik nog steeds een warm hart toedraag) en zij en haar hele Gymfed hebben mij toen naar de hel verwenst.

Als iedereen een tweede kans verdient, waarom Marjorie Heuls niet? We hebben de trofee van trainer van het jaar in het voetbal toch ook genoemd naar Raymond Goethals, twee keer actief betrokken bij omkoping van een tegenstander? Heuls kreeg die nieuwe kans en won goud met haar atlete. Ze is nu zelf tweede geworden in een achterafprijs, zo’n groot schandaal is dat nu ook weer niet.