Hoogspanning in Hollywood: ‘onderbetaalde’ scenaristen dreigen met staking

Leggen de scenaristen in Hollywood binnenkort de pen neer? In de Verenigde Staten zijn onderhandelingen gestart tussen de studio’s en de schrijvers, die meer geld en betere werkomstandigheden willen. En dat net op een moment dat veel studio’s en hun streamingplatformen de hand op de knip houden.

Hoogdagen zijn het voor liefhebbers van films en series. Dankzij alle streamingplatformen worden we wekelijks overstelpt met nieuwe fictie. De ene mag dan al beter zijn dan de andere, het aanbod op Netflix, Amazon, Disney en andere Apple TV’s is enorm. Maar die Peak TV, zoals de voorbije jaren werden gedoopt, was niet voor iedereen goed nieuws.

Verrassend genoeg zijn het de schrijvers van al die reeksen en films die het erg moeilijk hebben. De mediaan van het wekelijkse loonbriefje van een scenarist is het voorbije decennium met 4 procent gedaald, hekelt The Writers Guild of America (WGA), de belangenvereniging die 11.500 scenaristen vertegenwoordigt. Een daling die verschillende oorzaken kent.

Minder afleveringen

Terwijl series vroeger vaak makkelijk boven de twintig afleveringen per seizoen telden, doet het gros van de series het nu met acht à twaalf afleveringen. Aan de afleveringen wordt langer geschreven en gewerkt, maar dat tikt niet door als je per aflevering betaald wordt. Om de kosten te beperken, zijn de zogeheten writing rooms kleiner geworden; er werken nu minder scenaristen aan een reeks.

Bovendien knabbelt het streamen aan de inkomsten. Terwijl scenaristen een vergoeding krijgen per keer dat hun serie herhaald wordt, valt dat weg als de reeks voor een streamingplatform gemaakt wordt. Reruns ken je daar niet.

“Schrijvers worden al een tijdje ondergewaardeerd, maar de overgang naar het streamingmodel heeft een wanhopige situatie gecreëerd”, zegt Chris Keyser, scenarist en onderhandelaar van de WGA in de krant Financial Times. “The business is broken. Schrijvers kunnen de kost niet verdienen.”

Dus eisen de schrijvers, die zich altijd al het ondergeschoven kindje gevoeld hebben in Hollywood, boter bij de vis: een hoger loon én betere werkomstandigheden. Dat is het onderwerp van de onderhandelingen die deze week in Hollywood begonnen zijn tussen de WGA en de producerende Hollywood-studio’s. Zulke onderhandelingen vinden om de drie jaar plaats, maar door de bovengeschetste veranderingen zit er meteen veel druk op.

Geen winst

Alleen, voor de studio’s komen de onderhandelingen op een heel slecht moment. De voorbije jaren is er enorm veel geïnvesteerd in films en vooral series om een plaats op de drukbezette streamingmarkt te veroveren. Het leidde tot de Peak TV, maar de inkomsten volgden niet. Veel streamingplatformen maken nog steeds geen dollarcent winst en aandeelhouders doen moeilijker.

Zeker de meer traditionele Hollywood-studio’s – denk aan Warner Bros. Discovery (de eigenaar van onder andere HBO), Paramount en NBCUniversal – duwen op de rem, schrijft de nieuwswebsite Axios. Ook Disney kondigde al aan enkele miljarden dollars te willen besparen en zevenduizend jobs weg te snijden. Relatieve nieuwkomers als Amazon en Apple, die massa’s geld elders verdienen, hebben daar minder last van.

Verschillende Amerikaanse analisten wijzen er al op dat er na het hoogtepunt van vorig jaar nu minder nieuwe reeksen op de markt zullen komen. “Het aantal daalt dit jaar en er is geen enkele reden om aan te nemen dat het opnieuw zal stijgen naar de hoge niveaus van vroeger”, verklaarde Michael Pachter van het investeringsbedrijf Wedbush Securities.

De financiële druk leidt er ook toe dat studio’s opnieuw meer licentieovereenkomsten sluiten en niet alles meer voor het eigen streamingplatform willen houden. Bob Iger, de CEO van Disney, verklaarde vorige week nog dat Disney opnieuw overweegt om reeksen en films voor zijn concurrenten te maken. Dat zou een radicale breuk met de voorbije jaren zijn, waar alles voor Disney+ gehouden werd.

Geen loos dreigement

Schrijvers die meer geld willen, studio’s die minder willen uitgeven: het is duidelijk dat de onderhandelingen allesbehalve makkelijk zullen verlopen. “In Hollywood hoor je alleen dat dit zal uitdraaien op een staking”, citeert Financial Times anoniem een prominente Hollywood-bron. Als het zover komt, zou zich dat snel laten voelen. Het eerst bij programma’s als Saturday Night Live of The Late Show with Stephen Colbert en bij soaps. Voor fictiereeksen zou het najaar problematisch worden. Bij films is de impact geringer omdat die langer op voorhand gemaakt worden.

Dat een staking geen loos dreigement is, toonden de scenaristen in het verleden al meermaals aan. In 1988 weigerden ze vijf maanden lang een letter op papier te zetten. In 2007-2008 hielden ze gedurende honderd dagen het been stijf. Tijdens de voorlaatste onderhandelingen in 2017 dreigde het ook fout te lopen: 96 procent van de WGA-leden ging akkoord met een staking. Enkele uren voor die zou starten, bereikten beide partijen alsnog een akkoord.

Of het opnieuw zover zal komen, is koffiedik kijken. De gesprekken zijn deze week gestart en eind maart koppelen de bonden voor het eerst terug naar hun leden. Maar volgens The New York Times bereiden de producenten zich al voor op een staking. Ze vragen de scenaristen om zoveel mogelijk scripts af te werken voor 1 mei, de ultieme deadline voor de onderhandelingen. Als ze een voorraadje scenario’s klaarliggen hebben, kunnen ze die alvast nog laten opnemen.