Hoe ‘redder’ Ivan De Witte zijn AA Gent nu toch als club in crisis dreigt achter te laten

Het blijft bij AA Gent gonzen van de overnamegeruchten. Vanuit de club worden die met klem ontkend, maar de Buffalo’s zitten op een breekpunt: ofwel moeten ze een nieuwe investeerder vinden, ofwel moeten ze een tandje terugschakelen en de rol met de absolute top definitief lossen.

“We spelen nu wel in de Ghelamco Arena, maar we worden nog altijd bestuurd alsof we in het Ottenstadion zitten”: zo klinkt het bij vele Gent-supporters. De bestuurstandem Ivan De Witte-Michel Louwagie zit dan ook al meer dan 22 jaar aan de knoppen bij de Gantoise, respectievelijk als voorzitter en manager.

Zelf haalt De Witte in elk interview graag aan hoe hij erin geslaagd is een schuldenput van 23 miljoen euro te dempen. Dat klopt. Maar wat hij er niet bij vertelt, is dat hij als bestuurder onder voorzitter Jean Van Milders mede verantwoordelijk was voor diezelfde put. De Witte besliste immers mee over het sportieve beleid.

Bovendien zijn er drie andere actoren die misschien wel een belangrijker rol hebben gespeeld in de redding. Enerzijds is er de lokale Gentse bank VDK, die op cruciale momenten op de proppen kwam met de nodige kredietlijnen om cashflowproblemen op te lossen.

Dat Gent nu is uitgegroeid tot een moderne club met het knapste stadion van België heeft het dan weer voor een groot deel te danken aan Paul Gheysens, nota bene de huidige voorzitter van Antwerp. Met zijn bouwbedrijf Ghelamco zette hij met de steun van de stad Gent, de derde hoofdrolspeler, zijn schouders onder het stadionproject. Het stadsbestuur staat nog altijd achter die beslissing.

Uithangbord

“De voetbalclub is voor onze stad een belangrijk uithangbord”, zegt schepen van Sport Sofie Bracke (Open Vld). Net daarom is de stad nauw betrokken. “Wij zitten niet in de raad van bestuur van de club, maar via het stadion en de communitywerking houden we wel de vinger aan de pols. Om die reden hebben we in gesprekken met De Witte en Louwagie ook altijd aangegeven wat voor ons bij een eventuele overname drie belangrijke punten zijn.

“In de eerste plaats de lokale verankering. De club heeft een rijke geschiedenis en is altijd ingebed geweest in de stad. Ten tweede is er het sociale oogmerk, met onder andere de AA Gent Foundation, waarvan ik voorzitter ben. Dat is een belangrijke hefboom voor alle sociale projecten rond de club. De Witte en Louwagie hebben ook aangegeven dat ze hier geen enkel probleem mee hebben.”

Het derde punt ligt gevoeliger. “Dat gaat over de supportersparticipatie. En daar merken we dat ze zich toch nogal terughoudend opstellen. Ik vind dat het anno 2022 niet meer kan dat je je belangrijkste stakeholders geen plaats geeft aan de tafel. Voor alle duidelijkheid, supportersparticipatie wil niet zeggen dat de fans bepalen wat de opstelling is, maar wel dat ze inspraak en een stem hebben in bijvoorbeeld de shirts of belangrijke strategische beslissingen.”

Vanuit de supporters klinkt die roep om meer zeggenschap steeds luider. De Gent-fans staan bekend als kritisch en mondig. Zo was er in november 2020 heel wat ophef over een open brief die gepubliceerd werd: SOS Ons Gantoise. Het was een onderbouwd epistel over wat er allemaal fout liep. Ze viel bij De Witte en Louwagie niet in goede aarde, ze vermoedden een lek binnen de club. En daarom werd iedereen aan de tand gevoeld, van de absolute top tot de mensen aan de bar en de ticketing.

Blijven steken in het verleden

Typisch De Witte, die altijd en overal de volledige controle wil behouden en geen inspraak duldt, van niemand. Journalisten kunnen hierover meespreken. Een giftig telefoontje op een vroege zaterdagochtend omdat de voorzitter – zo wordt hij graag aangesproken – vindt dat zijn foto niet flatterend genoeg is: het zijn geen uitzonderingen. Het vertaalt zich in de managementstijl, waarbij het volledige beleid in handen is van slechts twee mensen.

Om een voorbeeld te geven: veel supporters gruwen van het fluogele shirt waarmee AA Gent al enkele jaren speelt. Dat kwam er simpelweg omdat De Witte in een wetenschappelijke studie had gelezen dat zijn spelers zo beter zichtbaar waren op het veld en dat ze elkaar sneller zouden opmerken. Met weinig overleg werd het ingevoerd.

Zo is AA Gent volgens critici stilaan een club geworden die is blijven steken in het verleden, met een voorzitter die de voeling met het moderne voetbal enigszins kwijt is. Dat geldt in hun ogen ook voor de weinig transparante communicatie. Zo werd er begin deze week voor het eerst sinds lang gecommuniceerd over een aantal heikele topics: de rol van Louwagie in Propere Handen, teammanager Gunter Schepens die in dronken toestand vier wagens had aangereden en speler Ilombe Mboyo die vorige maand na geweld tegen een vrouw werd opgepakt.

De mededeling op de website kwam er ook pas na enige druk van sponsor VDK. “Ik zou het geen druk noemen, dat is zo’n zwaar woord”, zegt voorzitter Leen Van den Neste, die zelf in de raad van bestuur zetelt. “Maar het klopt inderdaad dat wij in gesprek zijn gegaan met de club en dat hebben benadrukt. Maar VDK stond daar zeker niet alleen in, diverse stakeholders vonden het opportuun om hierover te communiceren.”

De Witte en Louwagie hadden zich hun laatste jaren bij AA Gent wellicht anders voorgesteld. Alles leek de eerste twintig jaar van hun beleid nochtans gesmeerd te lopen: het ene succes volgde het andere op en alles wat ze aanraakten leek te veranderen in goud. Dankzij een aantal slimme transfers werkten ze de schuldenberg in een recordtempo weg.

En terwijl Club Brugge er al meer dan vijftien jaar over doet om een nieuw stadion te zetten, was die klus bij AA Gent in amper tien jaar geklaard: in 2003 werden de plannen uit de doeken gedaan, in 2013 stond de Ghelamco Arena er. De 20.000 plaatsen waren elk seizoen in een mum van tijd uitverkocht. En zo maakte AA Gent, mede dankzij een spaarzaam beleid, als een van de enige eersteklassers zelfs winst op zijn exploitatie – het financieel resultaat zonder transfers.

Titelambities

De kroon werd helemaal op het werk gezet toen trainer Hein Vanhaezebrouck de Buffalo’s in 2015 naar een eerste titel in de clubgeschiedenis loodste en enkele maanden later in de Champions League vriend en verbaasde door de groepsfase te overleven. Met het sportieve succes stroomde ook het geld binnen: een kleine 30 miljoen euro voor de Europese campagne en een gelijkaardig bedrag dankzij de verkoop van sterspelers Sven Kums, Laurent Depoitre en Matz Sels.

Dankzij die extra 60 miljoen euro moest Gent gebeiteld zitten om nooit meer in de financiële problemen te komen. Maar met het geld groeide ook de ambitie. En het mocht wat kosten: de loonlast verdrievoudigde bijna in amper zes jaar tijd: van 13,9 miljoen euro in het seizoen 2014-2015 naar 35,9 miljoen in 2020-2021. Daarmee moest AA Gent enkel Club Brugge en Anderlecht voor laten gaan.

De ambitie aan het begin van vorig seizoen was dan ook torenhoog. De anders zo voorzichtige De Witte liet zich verleiden tot een boude uitspraak: “Ik wil dat niet te luid uitspreken, maar we willen gaan voor de titel.”

Maar die ambitie mocht al snel de koelkast in. AA Gent startte het seizoen onder trainer Jess Thorup met een dramatische 3 op 15 en eindigde pas op de zevende plaats na de reguliere competitie. Ver onder de verwachtingen. De transferpolitiek bleek ook een drama, met als negatieve uitschieter Franko Andrijasevic: de Kroatische middenvelder kostte 4,5 miljoen euro, maar speelde amper 2.016 minuten in twee seizoenen.

Het vreemde is dat de zuinige De Witte zo dertig jaar na datum weer in dezelfde val trapte. Waar hij zolang gewerkt had om AA Gent er financieel helemaal bovenop te helpen, sleurde hij zijn club door alle ambities weer de dieperik in. Zonder Europees voetbal liepen de exploitatieverliezen in 2018-2019 al op tot meer dan 10 miljoen euro.

Als klap op de vuurpijl leidde de coronacrisis ook nog eens tot een forse terugval van de omzet. Het exploitatieverlies schommelde opnieuw rond de 10 miljoen euro. Gelukkig hield de Canadees Jonathan David de Buffalo’s in 2020 recht: hij werd voor 27 miljoen euro verkocht aan Lille. Het was nota bene de nu verguisde Schepens die hem twee jaar eerder opmerkte bij Ottawa en hem transfervrij naar Gent kon halen.

Ook dit seizoen wist AA Gent met de transfers van Roman Yaremchuk (voor 17 miljoen euro naar Benfica) en Niklas Dorsch (voor 7 miljoen naar Augsburg) al gouden zaken te doen. Maar opnieuw zal dat geld in de eerste plaats dienen om de exploitatietekorten op te vangen. Over titelambities spreekt De Witte zich niet meer uit, een plaats in de top vier zou al een topprestatie zijn.

Terwijl Antwerp, Anderlecht en Club Brugge van de coronacrisis en het tijdelijk afvoeren van de Financial Fair Play – clubs mogen daaronder niet meer uitgeven dan ze binnenkrijgen – gebruikmaakten om tientallen miljoenen in de club te pompen, is het bij AA Gent stil gebleven. De Witte heeft niet de financiële middelen om een gelijkaardige financiële inspanning te doen als bijvoorbeeld Marc Coucke of Paul Gheysens. Vandaar dat de analyse gemaakt werd dat er vers kapitaal nodig is.

Tactische spelletjes

De geruchten over een overname in september vorig jaar vielen dan ook niet uit de lucht. Er werd in eerste instantie gehengeld naar lokale ondernemers – zo viel de naam van GreenPan al. Het is logisch dat De Witte en Louwagie hierover nadenken, maar toch is iedereen rond de club op zijn hoede voor hoe het topduo zijn exit precies ziet, vooral dan op financieel vlak.

Nu is het zo dat AA Gent een cvba so is, een veredelde vzw. Een belangrijk verschil is wel dat er in zo’n constructie aandeelhouders zijn: De Witte heeft 25 procent en Louwagie 15 procent, de rest zit gespreid over een tiental anderen.

De Witte heeft in de loop der jaren zijn voorzitterschap onbezoldigd uitgeoefend. Voor Louwagie ligt dat anders, als directeur werd hij vooral vergoed op basis van de financiële resultaten van de club. Dat heeft hem geen windeieren gelegd. Uit de jaarrekeningen van de afgelopen vijftien jaar blijkt dat hij 7,5 miljoen euro heeft verdiend, een gemiddelde van 500.000 euro per jaar. Meer dan dubbel zo veel als premier Alexander De Croo. En dat voor een directeur van een bescheiden kmo met een omzet van 50 miljoen euro. 2018-2019 was, omdat er toen voor 40,3 miljoen aan spelers werden verkocht, Louwagies topjaar, met een loon van 1,2 miljoen euro.

In de huidige constellatie is het onmogelijk voor beide heren om hun aandelen te gelde te maken. In de statuten staat uitdrukkelijk: “Noch bij uittreding, noch bij uitsluiting kan, ongeacht de categorie van aandelen, de waarde van een scheidingsaandeel worden uitbetaald. Terugnemingen van of op aandelen zijn, ongeacht de categorie van aandelen, uitgesloten.”

“Dat lijkt me ook de logica zelve”, zegt Bracke. “Het zijn eigenlijk Monopoly-aandelen, die bij de overgang van een vzw naar een cvba so zijn uitgedeeld zonder dat daar een kapitaalinbreng aan verbonden was. Het zou markant zijn als er hierop nu wel op de een of andere manier gecasht zou worden.”

Afscheid in mineur

Maar er schuilt een addertje onder het gras. Door de gewijzigde vennootschapswetgeving zal er een nieuwe structuur uitgewerkt moeten worden. En dus zullen de statuten herbekeken moeten worden. Daarvoor is een drievierdemeerderheid nodig, die eventueel gehaald kan worden zonder de steun van VDK Bank. Niets belet De Witte en Louwagie om in de nieuwe statuten de bewuste passage te schrappen als ze hiervoor een grote meerderheid vinden bij de aandeelhouders.

Achter de schermen heeft zowel De Witte als Louwagie in ieder geval al laten verstaan dat ze een compensatie verwachten op het moment dat ze de club overdragen. Wat lijnrecht ingaat tegen de visie van de stad. Bij VDK willen ze hier liever niet op ingaan. “Ik heb daar nog niks van opgevangen en op dergelijke geruchten ga ik dan ook niet reageren”, zegt Van den Neste.

Maar wat als deze situatie zich wel zou voordoen? “Ik ga op zijn Dehaenes antwoorden: we zullen die problemen wel oplossen als ze zich stellen.”

AA-Gent-voorzitter Ivan De Witte ontkent met klem dat er overnamegesprekken zouden lopen: “Dat is voer voor de fabeltjeskrant. We denken wel na over de toekomst van de club. Meer wil ik daar niet over zeggen.”