Hoe Irans grootste voetbalvedette zich verzet tegen het regime

In Iran is Ali Daei als ex-topvoetballer een echte volksheld, maar het regime liet nu zelfs een vliegtuig omleiden om zijn vrouw en dochter te ondervragen. De zoveelste intimidatie. Met zijn steun aan de protesten riskeert hij zijn leven.

“Willen zij terroristen gevangennemen?” Zo reageerde Ali Daei (53) op het nieuws dat een vlucht met zijn vrouw en dochter op kerstmaandag van Teheran naar Dubai was omgeleid naar het eiland Kisch in de Perzische golf. Zijn familieleden werden daar van boord gehaald en door de autoriteiten ondervraagd, het vliegtuig vloog zonder hen voort.

Zo ondervond Daei dat ook zijn gezin niet veilig is voor het regime. Zelf staat Daei sinds september op de zwarte lijst van de regering. De ex-voetbaltopper had zich na het overlijden van de 22-jarige Mahsa Amini solidair getoond met de massale protestbewegingen in Iran.

De populariteit van Daei in Iran is immens. Hij schopte het in een voetbalgek land tot recordinternational met 149 caps tussen 1993 en 2006. Ook wereldwijd had hij naam door zijn 109 goals als international: lange tijd een wereldrecord tot Cristiano Ronaldo hem in 2021 afloste.

Gescoord tegen Chelsea

Met zijn kwaliteiten (atletisch, kopbalsterk en tweevoetig) schopte Daei het tot een van de Aziatische voetbalpioniers in Europa. Tussen 1997 en 2002 speelde hij bij Bielefeld, Bayern München en Hertha BSC. Zijn twee treffers in een Champions League-duel tegen Chelsea deden Iran blinken van trots.

In Iran genoot hij de bijnaam ‘De Koning’. Niet slecht voor een zoon van een boerenfamilie, waarvan zijn vader liever wilde dat Ali zou studeren in plaats van voetballen. “Ik vertrok van huis zonder mijn voetbaltrui en mijn moeder smokkelde dat shirt voor mij naar buiten zodat ik kon spelen”, verklapte Daei in 1998 aan The New York Times.

Zijn status maakte dat Daei in april dit jaar bij de loting van het WK in Qatar nog naast andere voetbalsterren als Cafu en Lothar Matthäus de balletjes uit de bokaal mocht trekken. De FIFA nodigde Daei later officieel uit om het WK bij te wonen, maar daar bedankte hij voor. “Ik wil medeleven betuigen aan alle families die hun geliefden hebben verloren”, schreef Daei.

Op Instagram telt Daei 11,3 miljoen volgers, met zijn berichten heeft hij een grote invloed op de jonge bevolking. Na de dood van Amini sneerde hij hard naar het regime. “Los de problemen op in plaats van het Iraanse volk te onderdrukken, geweld te gebruiken, mensen te arresteren of te stigmatiseren als relschoppers.”

Restaurant sluiten

Daei werd in oktober de stad Saggyz gearresteerd maar weer vrijgelaten. Zie het als een zoveelste intimidatiepoging. Want de prijs voor zijn kritiek betaalt Daei wel. Begin deze maand moest hij op last van de overheid zijn juwelierswinkel en restaurant in het noorden van Teheran sluiten. Volgens de media luidde de aanklacht ‘samenwerking met antirevolutionaire groepen’.

Ook eerder botste het al tussen Daei en het regime. In het debat om meer vrouwenrechten nam hij geen blad voor de mond. “Ik kijk uit naar de dag dat de Iraanse vrouwen en meisjes vrij en veilig naar de stadions kunnen gaan en wenen van vreugde omdat hun lievelingsploeg won, en niet omwille van pepperspray of traangas.”

Zijn termijn als bondscoach van Iran eindigde in 2009 na amper een jaar. Volgens Daei had de toenmalige president Mahmoud Ahmadinejad een hoofdrol in zijn ontslag gespeeld. Ahmadinejad zag het voetbal als een instrument om zich politiek te profileren, maar Daei duldde geen sportieve inmenging. Zo zou hij Ahmadinejad tijdens de rust van een interland de toegang tot de kleedkamer geweigerd hebben.

Bij het Iraanse Sapia moest hij in 2019 als trainer opstappen, naar verluidt na een aanvaring met een clubbestuurder die een geheim agent was bij de Revolutionaire Garde, het militaire elitekorps van Iran. Sindsdien vindt Daei geen job als trainer meer.