AchtergrondWielrennen en ecologie
Hoe het peloton zijn ecologische voetafdruk langzaam maar zeker inperkt
Met de Omloop trekt het wielercircus zich zaterdag opnieuw op gang in Vlaanderen. Niet alleen duizenden toeschouwers en 175 renners zijn daarbij aanwezig, maar ook een rist auto’s. Gevolg: veel CO2-uitstoot. En daar wil het peloton nu iets aan doen.
Het is wat ambigu. Steden en overheden promoten het gebruik van de fiets. Dat veroorzaakt minder files, een betere gezondheid en pakt de klimaatverandering aan. Toch heeft de koers een flink ecologisch prijskaartje. Het WK in Vlaanderen zorgde bijvoorbeeld niet alleen voor een boost van 27,4 miljoen euro bruto in de economie, de volledige week leverde ook een CO2-uitstoot van 2.292 ton op. Dat is het equivalent van 1.076 retourvluchten tussen Brussel en New York.
“Laten we vooral kijken naar de inspanningen die we hebben geleverd”, stelt Maja Leye van Flanders Classics. “Dankzij het gebruik van biodiesel, groene energie en elektrische wagens konden we heel wat CO2 uitsparen. Vijfennegentig procent van onze energie kwam bijvoorbeeld via groene stroom.”
Het WK deed een beroep op een wagenpark van 140 auto’s. “We wilden zo groen mogelijk gaan, maar daar botsten we een beetje op de economische realiteit en de moeilijkheid om tijdig bestellingen te krijgen”, verduidelijkt Leye. “Uiteindelijk was bijna een kwart van ons wagenpark groen, hybride of elektrisch. Logistiek was het verre van simpel, er zijn nog altijd beperkingen aan een elektrische wagen, maar we gaan zeker en vast door op deze weg en zullen in de Omloop en onze andere koersen deels gebruikmaken van elektrische wagens. Koers heeft een sociale rol en daar willen wij als organisator zeker het voorbeeld geven.”
“Het WK was vooral een eerste testcase om de ecologische voetafdruk zoveel mogelijk te beperken”, zegt Annelore Cleuren van Flanders Classics. “Er zijn lessen getrokken voor de toekomst. Het is een proces van lange duur, maar de manier waarop we afval hebben gesorteerd of een beroep hebben gedaan op herbruikbare bekers in de fanzones zijn zaken die we verder zullen toepassen.”
Regel van 692
Ook de productie en het transport van fietsen brengt een enorme CO2-uitstoot met zich mee. “Zelfs producten die goed zijn voor mens en planeet laten een ecologische voetafdruk achter”, schrijft fietsconstructeur Trek in zijn recente duurzaamheidsrapport. De Amerikaanse producent liet daarom in 2020 berekenen hoeveel koolstofemissie hun vier populairste fietsen uitstoten. Het resultaat was onthutsend: voor het Madone-model, de fiets waar Jasper Stuyven en Edward Theuns vaak mee rijden, was er sprake van 197 kilogram uitstoot, voor de elektrische Rail-mountainbike was dat 229 kilo.
Een oplossing is voorhanden. Elk van ons kan de voetafdruk van zijn koersfiets vereffenen. Neen, dat doe je niet door je wekelijkse sportieve tochtjes met de zondagsclub, maar wel met de zogenaamde regel van 692. Trek kwam tot dit cijfer na diverse berekeningen. Door 692 kilometer te fietsen in plaats van de auto te gebruiken om bijvoorbeeld naar je werk te rijden kun je de ecologische voetafdruk van je koersfiets elimineren.
Trek staat niet alleen. In november 2021 maakten enkele grote spelers in de wielermarkt, zoals Specialized, Rapha, Assos en BMC, bekend dat ze hun CO2-uitstoot tegen 2030 met 55 procent willen verminderen. Enkele maanden daarvoor sprong ook de internationale wielerunie UCI op de kar en lanceerde ze in juni 2021 duurzaamheidsrichtlijnen voor nationale federaties, organisatoren en teams.
En de profploegen? “Heel wat ploegen zijn zich bewust van hun ecologische voetafdruk”, meent persverantwoordelijke Thijs Roelen van Lotto-Soudal. “De populariteit van de wielersport zorgt er zeker voor dat meer mensen een alternatief kiezen voor de wagen. Anderzijds heb je dat conflict dat je zelf als wielersport een grote ecologische voetafdruk veroorzaakt door de vele reizen en de wagens in koers, om maar twee zaken te noemen. Je kunt als sport niet blind zijn voor de impact die je hebt op het milieu.”
Volgens Roelen zijn er wel al veranderingen merkbaar. “Heel wat ploegen, waaronder wij, gebruiken intussen ecologisch afbreekbare bidons en er zijn de vaste afvalzones in koers.” De wil om iets te doen voor het klimaat bestaat, maar gemakkelijk is het vooralsnog niet.
Enkele ploegen experimenteren met elektrische wagens. Het Duitse Team DSM deed dat vorig jaar in bepaalde koersen. “Het was een samenwerking met Volvo”, legt COO Marloes Poelman uit. “Maar dit project krijgt geen vervolg. De actieradius en de uitdaging om in een rittenkoers dagelijks het hele wagenpark op te laden zijn de belangrijkste redenen om de overstap nog niet te maken.”
Klimaatprojecten steunen
Heel wat grote bedrijven compenseren hun CO2-uitstoot met financiële projecten. In 2020 ging QuickStep-Alpha Vinyl een samenwerking aan met CO2logic, een bedrijf dat gespecialiseerd is het berekenen van de CO2-emissie en organisaties helpt bij het verminderen en compenseren van die uitstoot.
“Binnen de ploeg was er in het verleden al een paar keer gesproken over het milieu en onze impact daarop”, zegt marketing- en communicatiemanager Alessandro Tegner. “In 2020 lieten we door CO2logic daarom onze CO2-uitstoot berekenen.” En die was niet min. Men kwam uit op een jaarlijkse uitstoot van 1.288 ton CO2, of 605 retourvluchten tussen Brussel en New York.
“Zowel in 2020 als in 2021 steunden we verschillende gecertifieerde projecten om die uitstoot te compenseren”, legt Tegner uit. “We waren vragende partij om dingen in België te realiseren, maar dat bleek niet zo eenvoudig. In 2020 steunden we een drinkwaterproject in Uganda, in 2021 een bosbehoudproject in Guatemala. Als wielerploeg gaan we iedere keer ook op zoek naar een link met wielrennen. Zo steunden we in 2020 een bosproject bij de Mont Ventoux waar nog wilde wolven leven. De link met de Wolfpack is nooit veraf”, lacht hij.
De coronacrisis betekende een stevige uitdaging voor de ploeg, maar toch hield QuickStep vast aan zijn engagement. “Ik kan niet exact zeggen hoeveel budget er jaarlijks precies naar deze projecten gaat, maar het zal toch om 15.000 à 20.000 euro gaan”, zegt Tegner. “We zijn er vooral trots op dat deze projecten en andere inspanningen ons vorig jaar het certificaat van eerste CO2-neutrale ploeg opleverden.”
Ook Movistar compenseert sinds vorig jaar zijn CO2-uitstoot en Team DSM is al sinds 2010 ambassadeur van Trees for All, een organisatie die bomen plant. “Voorts ontwikkelen we ons eigen sportvoedingsassortiment dat bestaat uit duurzame ingrediënten”, zegt Poelman nog. “En we gebruiken DSM’s op algen gebaseerde omega 3-olie. Dit is een duurzame vorm van omega 3 waarbij er geen vis wordt gevangen.”
Veel reizen
En wat met de renners zelf? Wel, ook daar groeit het bewustzijn. Michael Woods bijvoorbeeld van Israël-Premier Tech berekende zijn jaarlijkse CO2-uitstoot. Hij nam daarbij onder meer zijn voeding, reizen, kledij en de teamwagens in rekening. “De cijfers waren verbijsterend”, stelde hij vast. “Mijn uitstoot was maar liefst 60 ton per jaar. Ik leef in Andorra, gemiddeld ligt de jaarlijkse uitstoot per persoon er tussen 12 en 24 ton (in België is dat 10 ton, red.). Dat ligt bij mij dus driemaal hoger en wellicht geldt dat voor bijna elke renner in het peloton. Reizen bedroeg meer dan de helft van mijn uitstoot, 33 ton.”
In 2021 ging hij daarom over tot actie. “Ik wil koolstofneutraal worden en compenseer mijn uitstoot door financiële steun aan klimaatprojecten. Verder ben ik er dagelijks mee bezig. Zo neem ik voortaan naar elke koers een mes, vork, koffietas en bord mee en maak ik geen gebruik meer van plastic voor mijn maaltijden na de koers. Het zijn kleine dingen, maar ik hoop dat ze andere renners inspireren.”
Voor olympisch kampioen Tom Pidcock van Ineos Grenadiers ging het compenseren van zijn CO2-uitstoot niet ver genoeg. “Een paar jaar terug beloofde ik om duizend bomen te planten”, vertelt hij. “In december 2019 zijn de eerste 250 bomen geplant. In januari van dit jaar voegden we er daar nog vijfhonderd aan toe. Professioneel wielrennen is niet de meest milieuvriendelijke sport. Ik vind het belangrijk dat je als renner een bepaald engagement aangaat. Je moet als renner begrijpen wat er aan de hand is in de wereld en weten wat er allemaal speelt. De klimaatcrisis is een feit en daar ben ik niet blind voor.”
