Het IOC als vredesduif in een wrede wereld? Dat gelooft het Westen niet

De aansporing van IOC-voorzitter Thomas Bach om Russische en Wit-Russische sporters weer toe te laten bij internationale sportwedstrijden is hem op kritiek komen te staan. ‘Hij dient de belangen van Poetin.’

Geen goed woord heeft Volodymyr Klitsjko over voor IOC-voorzitter Thomas Bach. De Oekraïense winnaar van olympisch zwaargewichtboksgoud in 1996 en broer van oud-bokser en huidig burgemeester van Kiev Vitali Klitsjko haalde gisteren op sociale media fel uit naar de IOC-preses. “Bach dient de kleuren en de belangen van Rusland.”

De oorwassing van Klitsjko was een reactie op de oproep van Bach aan de internationale sportbonden om Russen en Wit-Russen weer te laten deelnemen aan internationale sportwedstrijden. Op dinsdag had de Duitser geconcludeerd dat bij sporten als wielrennen, tennis en tafeltennis, waar Russen individueel en onder neutrale vlag mogen deelnemen, geen incidenten waren voorgekomen. “Deelname van sporters met een Russisch of Wit-Russisch paspoort in internationale competities werkt”, was Bachs conclusie.

Beslissing doorschuiven

De vraag of de sporters uit Rusland en Wit-Rusland ook weer welkom zijn op de Spelen van Parijs over iets meer dan een jaar werd door Bach nog even voor zich uitgeschoven. Tijdens de driedaagse bestuursvergadering van dinsdag tot en met vandaag staat dat besluit niet op de agenda. Een besluit nemen voor de aangesloten sportbonden en de wedstrijden die zij organiseren kan het IOC niet. Die bonden gaan zelf over de toelating bij hun eigen toernooien, ook als die gelden als kwalificatiewedstrijd voor de Spelen.

De oproep aan de internationale sportbonden maakte wel eens te meer duidelijk welke kant het IOC op wil. Het probeert in elk geval de deur voor olympische kwalificatie van Russische en Wit-Russische sporters open te houden en sorteert voor op deelname in Parijs onder neutrale vlag.

Al sinds februari 2022, toen het IOC het tegenovergestelde deed en bonden adviseerde om Russen juist te weren, zint het op een weg terug. Bach lijkt te geloven in het door het IOC zelf gecultiveerde idee van diepe olympische waarden, die de normale sport overstijgen. Het idee dat de sportorganisatie een soort vredesduif is in een wrede wereld. Met het ‘olympische bestand’, een mondiaal staakt-het-vuren tijdens de Spelen, als summum.

Maar sport verbroedert zelden werkelijk en van een scheiding tussen sport en politiek is evenmin sprake. Zeker Rusland heeft wat dat betreft een bedenkelijk verleden. In 2008 schond Vladimir Poetin het olympische bestand met een aanval op Georgië. Na het vals spel bij de Winterspelen van 2014 in Sotsji, waar een systeem was opgetuigd om het dopinggebruik van Russische sporters te maskeren, viel Poetin de Krim binnen. Dit scenario herhaalde zich vlak na de Winterspelen van Peking vorig jaar.

Dag van schaamte

Zeker in het Westen bestaat veel weerstand tegen de terugkeer van Russische sporters, die door Poetin veelvuldig voor propagandadoeleinden worden ingezet. In februari spraken 35 voornamelijk westerse landen er zich in een gezamenlijk statement nog tegen uit. Gisteren klonk vanuit de Duitse, Tsjechische en Poolse regering opnieuw strenge afkeuring. De Poolse onderminister van Buitenlandse Zaken Piotr Wawrzyk sprak van een dag van schaamte voor het IOC.

De deelname van Russen is wat het IOC betreft voorwaardelijk: alleen individuele sportmensen onder neutrale vlag zijn welkom, teams blijven uitgesloten. Daarnaast zijn alle sporters en begeleiders uitgesloten die de invasie actief ondersteunen.

Die laatste voorwaarde is belangrijk. Die treft ook Russische sporters die door de topsportprogramma’s van defensie en bijvoorbeeld de Russische politie worden ondersteund. Als zij straks op de Spelen niet welkom zijn, dan zal dat de medailleoogst stevig beïnvloeden. Van de 71 in Tokio veroverde medailles was meer dan de helft voor rekening van sporters in dienst van het leger of politie. Stanizlav Pozdniakov, voorzitter van het Russische olympisch comité, noemde de voorwaarden van Bach dan ook onaanvaardbaar.

Gesneuvelde sporters

Het IOC toont zich met zijn advies behoudender dan Alexandra Xanthaki, rapporteur culturele rechten van de VN. Zij stelde deze week dat alleen sporters uitgesloten mogen worden als er wordt bewezen dat ze aan oorlogsmisdaden schuld hebben of deel waren van Poetins oorlogspropaganda. Xanthaki merkte bovendien op dat buiten de westerse wereld weinig landen en sporters moeite hebben met het weer verwelkomen van de Russen.

Voor de Oekraïense minister van Sport, Vadim Goettsajt, is dat allemaal onbegrijpelijk. Er zijn sinds het begin van de invasie meer dan 260 Oekraïense sporters aan het front gesneuveld en meer dan 3.000 nog actief in de verdediging van het land. Zij lopen allemaal het risico om door Russische wapengeweld om te komen. “Nu is niet de tijd om de Russische en Wit-Russische sporters terug te laten keren.”

Het organisatiecomité van de Europese Spelen, een vierjaarlijks toernooi dat door Europese olympische comités wordt georganiseerd, houdt zich doof voor Bachs oproep en blijft Russen weren. Bij het toernooi dat in juni in Krakau plaatsvindt zijn zij niet welkom, ook al gelden voor een aantal van de 25 sporten de Europese Spelen als kwalificatiemoment voor de Olympische Spelen. Duidelijk is al dat de woorden van Bach niet overal navolging zullen krijgen en dat de Duitser nog lang niet van de kwestie af is.