Gouden Generatie? Mathematisch kan het nog

Vroege uitschakeling op het EK, troosteloos verlies in de Nations League. Er lijkt iets geknakt in de romance tussen de Rode Duivels en hun 11 miljoen supporters. Moeten we definitief afscheid nemen van de hoop dat deze generatie topspelers de natie een eerste grote voetbalprijs bezorgt?

1. Wat stelt die ‘nummer 1' voor?

Op 21 november 2022 start het WK in Qatar. Deelname aan dat toernooi ligt om bekende redenen gevoelig. Maar puur qua affiche kan het een top-WK worden: alle grote voetballanden liggen op koers voor een ticket. België is van de partij mits een zege vandaag tegen Estland. Dat zou moeten lukken.

Want, jawel, België behoort nog steeds tot de grote voetbalnaties van het moment, ondanks twee toernooien die dit jaar met een sisser zijn afgelopen. Wij, licht verwende fans van de Rode Duivels, zijn ontgoocheld met een kwartfinale op een EK en een bijrol op de Final Four van de Nations League. Maar klopt dat gevoel wel? Hoe kijkt men in het buitenland naar de recente prestaties van België en zijn bondscoach en kunnen we op het WK toch verrassen?

België staat nu 1.151 opeenvolgende dagen op plek 1 op de FIFA-wereldranglijst. Een koppositie waar wij Belgen weinig waarde aan hechten. Ook de Britse journalist Jonathan Wilson van The Guardian ligt er niet wakker van. “Die ranking is een systeem gebaseerd op een gebrekkig algoritme. Het heeft nul invloed op hoe je het er afbrengt op toernooien. Anderzijds kun je alleen maar de nummer 1 blijven als je veel duels wint. Je kunt het dus zien als een soort criterium van de regelmaat.”

Het is een krachttoer die bondscoach Roberto Martínez fierheid bezorgt. Zijn landgenoot Mario Cortagena, die voor de Spaanse krant AS de prestaties van België op de voet volgde tijdens het EK, sluit zich daarbij aan. “Voor mij wordt er te meewarig over gedaan. Het heeft echt wel enige verdienste, zo’n eerste plaats op de FIFA-ranking. Deze groep had het talent om beter te doen dan een kwartfinale op een EK. Maar als je naar de geschiedenis van het Belgische voetbal kijkt, steekt deze gouden generatie er met kop en schouders bovenuit. Dat durven jullie misschien weleens vergeten.”

2. Hoezo, gouden generatie?

Het klopt dat de 11 miljoen Belgische bondscoaches misschien overkritisch zijn voor een lichting met zoveel kwaliteiten. Maar hoe je het draait of keert, op het rapport staan 0 trofeeën. De Franse voetbalanalist Swann Borselino, die zowel voor L’Equipe werkt als voor de RTBF bij ons, vat het zo samen. “Ik denk dat de Belgen terecht ontgoocheld zijn. Zeker over het WK 2018. Dat was l’occasion du vie om wereldkampioen te worden. Dat België was op de top van zijn kunnen.

“In 2021 was Romelu Lukaku wel op zijn best, maar was het elftal fundamenteel gezien minder sterk dan in Rusland. Er waren nog uitschieters. De eerste 45 minuten tegen Frankrijk in de halve finale van de Nations League (België komt in de eerste helft 2-0 voor, maar verliest met 2-3, MVV) was voor mij zelfs de allerbeste prestatie van het Martínez-tijdperk. Veel vrienden stuurden me tijdens de match dat ze de televisie hadden uitgeschakeld bij de rust. Maar als je het breder bekijkt, is de conclusie dat het niveau van België gezakt is na het WK in Rusland. Ik zou wel niet spreken over een mislukte generatie. Buurland Nederland heeft met zijn gouden generaties ook nooit een WK gewonnen.”

“Gouden generaties winnen nooit iets, niet alleen in België”, voegt Jonathan Wilson toe. “We refereren er eigenlijk alleen op die manier aan omdat ze geen trofeeën pakken. Kijk naar de gouden generatie van Portugal met Figo en een piepjonge Ronaldo, kijk naar de Engelse generatie van de jaren 2000 met Beckham, Owen, Lampard, Gerrard en Ferdinand, of kijk naar de Hongaarse gouden generatie van de jaren 1950.”

3. Quid Qatar?

Mathematisch kan het nog, zo’n trofee voor de Gouden Duivels. Qatar wordt de laatste kans, maar in het buitenland zijn ze weinig optimistisch. “Het huidige België is een elftal in transitie. Ik hoop echt dat Martínez tijdens deze interlandbreak een paar bewuste wissels doorvoert, met nieuwe jonge spelers. Qatar wordt voor het eerst in jaren een toernooi waarbij België niet tot het kransje favorieten zal behoren. Dat komt doordat je niet kunt voorspellen hoe scherp Eden Hazard zal zijn, en ook de verdediging is één groot vraagteken”, voorspelt Borselino.

Vanuit Spanje vertelt Mario Cortagena hetzelfde verhaal. “Het is een waanzinnig getalenteerde selectie, maar ze loopt op haar laatste benen. Ik heb er weinig vertrouwen in dat ze nog een finale kunnen halen, laat staan een toernooi winnen. Ik zie niet hoe het België van 2022 beter kan doen dan de voorgaande jaren.”

4. Net zoals Engeland

De Engelse nationale ploeg zit nog niet aan het einde van haar cyclus, en die werd de voorbije zomer ei zo na Europees kampioen. Maar het is wel de nationale ploeg waar je België het best mee kunt vergelijken. Omdat zowel de Three Lions als de Rode Duivels een ander elan in 2016 kregen door het aanstellen van nieuwe bondscoaches, Gareth Southgate en Roberto Martínez. Jonathan Wilson: “Wilmots was voor mij een verschrikkelijke trainer. Ik was altijd erg gefrustreerd als ik naar België keek. Volgens mij hield zijn aanwezigheid België echt tegen om te schitteren. Misschien heeft Engeland meer progressie gemaakt sinds 2016. Dat zegt meer over hoe diep Engeland gevallen was. Je moet het niet per se zien als kritiek op het werk van Roberto Martínez.

“Waar je Martínez wél voor aansprakelijk kunt stellen is bijvoorbeeld het laatste half uur van de kwartfinale van het EK tegen Italië. Nadat Spinazzola de gelijkmaker van Lukaku van de lijn had gekeerd, voelde je dat het eenvoudig werd voor de Italianen om de Belgen van hun eigen doel weg te houden. Dat het resultaat anders had kunnen uitdraaien met een bepaalde tactische ingreep is eigenlijk een beetje een patroon geworden in cruciale matchen. Als het momentum kantelt in het nadeel van België, heb je het gevoel dat er een onvermogen ontstaat om dat terug te draaien. De voorbeelden zijn legio, maar dezelfde kritiek is evenzeer van toepassing op het Engeland van Southgate”, meent Jonathan Wilson.

5. Iedereen wil Martínez

Ondanks twijfels over zijn tactisch vernuft was Roberto Martínez zowat de meest geciteerde naam telkens als een Europese club van enige standing een nieuwe T1 zocht de voorbije maanden. Zo werd hij in de pers naar voren geschoven als kandidaat-trainer bij Barcelona, Tottenham, Newcastle en Aston Villa. Dat is een bewijs dat hij over onze landsgrenzen enig aanzien geniet.

“In Frankrijk houden ze wel van de stijl van Martínez. Het is iemand met een nette reputatie, omdat hij zich goed kan uitdrukken. Als je geen voetbalfreak bent en oppervlakkig naar België kijkt, dan denk je dat alles vlekkeloos verloopt: België is nummer 1 van de wereld en ze winnen zo goed als alle kwalificatiematchen”, zegt Swann Borselino. Jonathan Wilson bevestigt: “Als een club echt all-in gaat om hem te strikken, dan gaat de initiële perceptie erg positief zijn. Martínez heeft bij twee van zijn drie clubs in de Premier League uitstekend werk geleverd, speelt fris aanvallend voetbal en heeft België echt wel beter gemaakt. Kijk, er is zeker een soort scepsis over de kwaliteiten van Martínez als coach op het allerhoogste niveau. Maar hij is wel populair in Engeland, ze hebben hem graag als persoon.”

In Spanje is hij nooit gepasseerd als clubcoach en eigenlijk ook niet op het hoogste niveau als speler. Maar dat heeft geen negatief effect gehad op hoe men hem in zijn vaderland beoordeelt, getuigt Mario Cortagena. “Dat hij bij al die grote clubs vermeld wordt, vinden we hier allerminst bizar. Roberto Martínez is een echte student of the game en hij heeft veel spelers kunnen ontwikkelen tot echte wereldtop. Het is jammer dat er geen enkele trofee volgde in de recentste toernooien, maar een halve finale op een WK staat ook mooi op zijn cv.”

Conclusie: Roberto Martínez moet gewoon tegen alle verwachtingen in nog die eerste trofee toevoegen aan dat curriculum op zijn tweede wereldbeker en dan staat vrijwel elke topclub klaar om de bondscoach na het aflopen van zijn contract bij de Belgische voetbalbond in dienst te nemen. Maar eerst wel nog even winnen van Estland.