En toen verdwenen 265 profzeges uit het peloton

Het peloton nam in de laatste wedstrijden van het jaar afscheid van drie renners met een indrukwekkende staat van dienst. In de Ronde van Lombardije reden Alejandro Valverde (6de) en Vincenzo Nibali (24ste) zaterdag hun laatste profkilometers. Philippe Gilbert deed dat zondag in Parijs-Tours en eindigde als 27ste.

Alejandro Valverde

Alejandro Valverde (42) droomde van kinds af aan van de regenboogtrui. Maar toen hij uiteindelijk op 38-jarige leeftijd wereldkampioen werd, bleek het tricot een vloek. “Het stilde mijn honger om te winnen”, vertelde Valverde in de Netflix-documentaireserie over zijn Movistar-ploeg, El día menos pensado (De dag waarop je het het minst verwacht).

Na veertien keer proberen en twee zilveren en vier bronzen podiumplaatsen was het in 2018 in Innsbruck raak voor de Spanjaard. Een heel jaar wedstrijden fietsen in de wereldkampioenschapstrui, daar doet elke renner het voor. De fiets van Valverde, zijn schoenen, bril, teller, broek, sokken; overal zaten de regenboogkleuren in verwerkt. “Ik begon elke wedstrijd alsof ik al had gewonnen.”

Valverde werd in 2002 prof en de wereldtitel was de kroon op het werk die hem tegelijk de wil om te winnen ontnam. “Ik werd altijd al bekeken, maar met die trui werd dat veel erger. Dat drukt op je.” Totdat Valverde in zijn regenboogtrui, in 2019 en inmiddels 39, een zware bergetappe in de Ronde van Spanje won. “Dat bevrijdde mij van het gewicht ervan.”

Achteraf bleek het de laatste grote zege van El Imbatido (De Onverslagene), een bijnaam die Valverde dankt aan de talrijke overwinningen die hij in de jeugd boekte. In zijn 21 jaar als prof haalde Valverde met 133 stuks meer overwinningen dan welke Spanjaard ook. ‘Taai' is het etiket dat op Valverde geplakt is, al was het maar omdat het hoogst ongebruikelijk is dat iemand op zo’n leeftijd met de top mee komt.

Twee jaar werd Valverde geschorst, nadat zowel zijn DNA als epo werd gevonden in een bloedzak van de Spaanse dopingarts Eufemiano Fuentes. Valverde ontkende Fuentes te kennen en vocht zijn schorsing aan. Tevergeefs. Zijn resultaten van 2010 werden geschrapt en in 2011 zat hij niet op de fiets. Een jaar later vervolgde Valverde zijn carrière, maar kampte toen met depressieve klachten en angstaanvallen. “Door die schorsing”, zei hij zeven jaar later. Het solo winnen van een Pyreneeën-rit in de Tour van 2012 verloste hem, zei hij, van zijn demonen.

Zijn wielercarrière ging niet als een nachtkaars uit. Valverde beklom nog vaak het podium, ook van grote koersen zoals Luik-Bastenaken-Luik die hij vier keer won, maar de hoogste trede zat er niet meer in voor de man die tot drie keer toe zijn afscheid aankondigde en daar twee keer op terugkwam. “Ik geniet van mijn werk”, zei hij, “rijden in een ploeg, elke dag van negen tot drie op de fiets zitten, dat is alles voor me.”

“Hij is als een klein jongetje dat enorm veel lol heeft in het fietsen”, vertelde ploeggenoot Annemiek van Vleuten over (soms) haar trainingsmaat. “Ik ben 42, maar in mijn hoofd 23", zei Valverde ten afscheid. “Stoppen is daarom bevrijdend en triest.”

Vincenzo Nibali

In de 87 jaar dat de Vuelta (1935), de Giro (1909) én de Tour (1903) bestaan, gingen slechts zes renners Vincenzo Nibali voor. Ze wonnen alle drie die grote ronden minstens één keer. We hebben het over mannen als Eddy Merckx, Bernard Hinault en Jacques Anquetil. Van Nibali’s landgenoten lukte het alleen Felice Gimondi; Gino Bartali en de grote Fausto Coppi dus niet.

De 37-jarige Nibali had er ook niet heel veel tijd voor nodig: in 2010 won hij de Vuelta, in 2013 de Giro in eigen land en een jaar later de Tour. Die zege was een ware aanval op de hegemonie van Sky (het latere Ineos) in de Ronde van Frankrijk. De miljoenenploeg won de Tour van 2012 tot en met 2019, met uitzondering van 2014 toen Astana met Nibali de overwinning greep.

Net als Valverde kreeg hij in zijn jeugdjaren een bijnaam opgespeld: Haai van Messina. Die stad op Sicilië is zijn thuishaven. Dit jaar eindigde de vijfde etappe van de Giro er en kondigde een emotionele Nibali er zijn afscheid aan. “In mijn stad waar het voor mij allemaal begon, mijn thuis, mijn familie, mijn vrienden.”

‘Haai’ zou slaan op zijn werkwijze: van achteren zijn prooi benaderen, daar de tanden inzetten en niet meer loslaten totdat de honger gestild is. Wie niet met een Nederlandse bril keek, zag bij de tweede Giro-zege van Nibali in 2016 de ultieme haai aan het werk. Vanuit kansloze positie zette hij in de laatste twee etappes die ertoe deden zijn haaientanden in zijn tegenstanders en liet pas los toen hij zijn vierde grote ronde had gewonnen. Zij het dat Nibali daar nooit aan was begonnen als Steven Kruijswijk zijn Giro-zege niet had vergooid door in een sneeuwmuur te rijden.

In zijn achttien jaar durende profcarrière is Nibali veranderd als wielrenner. Hij ging steeds meer naar zijn bijnaam fietsen. Aanvankelijk smeet hij met zijn krachten, later werd hij een tacticus die zijn momenten zorgvuldig koos en pas vanuit het achterveld kwam opzetten als hij dacht dat hij een gerede winstkans had. Van data en spreadsheets, van de nieuwste snufjes in materiaal en trainingsmethoden moest hij niet veel hebben. Passie en koersinzicht, het oude wielrennen, was zijn handelsmerk.

“Daarom gaan we hem zo missen”, sprak Giro-directeur Mauro Vegni. “Hij maakte hartstocht los bij de fans door de manier waarop hij koerste. Hij is onvervangbaar.” En dat is een probleem voor zijn Ronde van Italië én het Italiaanse wielrennen, zei Vegni.

Philippe Gilbert

Philippe Gilbert (40) geldt als een van de beste renners die België ooit heeft gehad en dat zit hem mede in dat ene magische wonderjaar, 2011, waarin bijna alles lukte. In twaalf dagen won hij achtereenvolgens de Brabantse Pijl, de Amstel Gold Race, de Waalse Pijl en ten slotte Luik-Bastenaken-Luik. Dat was Gilberts thuiswedstrijd: jaar in, jaar uit zette zijn fanclub een enorme feesttent op La Redoute.

Aan de voet van die venijnige klim stond de kleine Phil elk jaar met zijn fietsje te wachten op de profploegen die de scherprechter van de koers kwamen verkennen. Niet om de grote mannen voorbij te zien komen, maar om “tot zeven keer per dag” met ze mee omhoog te fietsen.

Gilbert sloot 2011 af als beste renner van de wereld, met een straatlengte voorsprong op de rest. Daar kwam in 2012 dan nog zijn wereldtitel overheen. Voor dat WK was hij torenhoog favoriet, want het vond plaats in Nederlands Limburg met finish op de Cauberg, het terrein van de Amstel Gold Race. Vier keer won Gilbert die koers. Daar, op de Cauberg, hangt Gilbert ter afsluiting van het afscheidsevenement Phil’s Last Ride zijn fiets symbolisch aan de haak.

Oud-renner en aanstaand arts Floris Gerts knechtte enkele jaren voor kopman Gilbert en hield daar louter goede herinneringen aan over. “Een prachtige, goedlachse, open renner die je een heel goed gevoel gaf als je hem hielp.” De man met de reusachtige erelijst voelde zich niet te groot om zich dankbaar te tonen voor al het werk dat beginnende renners zoals Gerts voor hem deden. “Kleine dingen, high fives en zo, daar had hij oog voor.”

In 2016 zag Gilbert dat hij de Volta Limburg Classic niet kon winnen, maar ploeggenoot Gerts wel. “Hij gaf me een tikje: kom op, doe je aanval en ga ervoor. Dat was zeker niet vanzelfsprekend, want hij werd als kopman op resultaten afgerekend.” Zo behaalde Gerts op het geliefde terrein van zijn kopman zijn grootste overwinning . “En wie stond er ook nog eens op het podium? Gilbert, onvergetelijk.”

Toen waren ‘alle monumenten’ nog geen thema. Gilbert had toen twee keer de Ronde van Lombardije en dus Luik-Bastenaken-Luik gewonnen, twee van de vijf stokoude klassiekers die in het peloton monumenten worden genoemd. In 2017 volgde Gilberts nummer drie: de Ronde van Vlaanderen. En in 2019 zowaar nummer vier: Parijs-Roubaix.

Het ontbrekende monument, Milaan-Sanremo, werd in de laatste wielerjaren van Gilbert een diep verlangen naar “een extra dimensie aan mijn carrière”. Twee keer werd hij derde in de klassieker die vaak in een vrij omvangrijke sprint eindigt. Slechts drie renners, allen Belgen, wonnen ze alle vijf en tot verdriet van Gilbert blijft dat voorlopig zo. Dit afscheidsjaar strandde hij in zijn achttiende poging op de 144ste plaats.