Eigenaar Roman Abramovitsj neemt afstand van Chelsea

‘Ik geloof dat de stichting nu het beste in staat is om zich te ontfermen over de club, over de spelers, het personeel en de fans,’ zo liet de omstreden eigenaar in een verklaring weten. Sinds hij de club in 2003 kocht, heeft Abramovitsj omgerekend 1,8 miljard euro in ‘The Blues’ gestoken. Onder zijn leiding heeft Chelsea, thans Europees- en wereldkampioen, alles gewonnen wat er te winnen viel. Of zoals de fans onlangs zongen: ‘We’ve won it all.’

Vanaf het moment dat Vladimir Poetin Oekraïne is binnengevallen, klonk de roep om Chelsea af te pakken van Abramovitsj, die op goede voet zou staan met de Russische president. Zelf heeft de oligarch dat altijd ontkend. De regering-Johnson had hem opvallend genoeg niet op de sanctielijst geplaatst. Wel hadden de Britse autoriteiten vier jaar geleden reeds besloten om zijn VIP-visa niet te verlengen, zodat hij geen zaken meer kon doen op Brits grondgebied.

De afgelopen jaren is Abramovitsj weinig meer gesignaleerd in Stamford Bridge, het stadion van de club. Afgelopen november was de Rus, die voor reizen naar het Verenigd Koninkrijk zijn Israëlische paspoort gebruikt, voor het laatst aanwezig in het stadion. Dat was bij de start van een campagne van de club tegen antisemitisme, maar hij bleef niet om de wedstrijd tegen Juventus te kijken. Abramovitsj heeft gezegd dat hij zichzelf in eerste instantie als Jood beschouwt, en dan pas als Rus, zo tekende Harry Harris op in zijn boek The Chelski Revolution.

Van een afstand, meestal vanaf een van zijn superjachten, gaf hij leiding aan zijn club. Door de jaren heen heeft de Rus liefst veertien managers in dienst gehad, onder wie Guus Hiddink. In bijna twee decennia is de prijzenkast van Chelsea gevuld met vijf landstitels, vijf FA Cups, drie League Cups, twee Champions Leagues, een Wereldbeker voor clubs, een Europese supercup en twee Europa Leagues. Een subtopper was door al die olieroebels een wereldclub geworden.

Reddende engel

Dat was precies wat Abramovitsj voor ogen stond toen hij zich in 2003 als reddende engel meldde in West-Londen. Chelsea zat diep in de schulden en toenmalig eigenaar Ken Bates kon daarom zijn geluk niet op toen Abramovitsj een bod deed. De overname was in mum van tijd een feit. Abramovitsj betaalde 60 miljoen pond, ofwel 72 miljoen euro. Hij kocht meteen elf nieuwe spelers, met een gezamenlijke waarde van 110 miljoen pond.

Met onder meer Juan Veron en Hernan Crespo wilde hij een einde maken aan de overmacht van Arsenal en Manchester United. Twee jaar later was ‘Chelski’ (of ‘Chelskov’ zoals de eigenaar zijn club liever zou noemen) landskampioen, voor het eerst sinds 1955. Arsenal-bestuurder David Dein beweerde dat ‘Roman Abramovitsj zijn Russische tanks op ons grasveld heeft geparkeerd en met briefjes van vijftig schiet’, terwijl Arsenal-manager Arsene Wenger sprak over ‘financiële doping’.

Bij de overname werden indertijd weinig vraagtekens gezet, al vroeg de Chelsea-fan en oud-sportminister Tony Banks zich af of deze superrijke, maar onbekende Rus wel een ‘geschikt en juist persoon is om de club te bezitten’. De rijkdom van Abramovitsj zorgde voor een druppeleffect. Andere clubs profiteerden ook van al dat geld en de Premier League werd zeer geliefd bij buitenlandse eigenaren, met name Amerikanen en Arabieren.

Abramovitsj is bepaald niet rijk geboren. Zijn uit Oekraïne afkomstige moeder was pianolerares, zijn vader fabrieksarbeider. Reeds op zijn derde werd de jonge Roman een weeskind. Zijn moeder overleed aan de gevolgen van een illegale abortus, zijn vader bij een ongeluk met een vallende hijskraan. Hij bracht zijn jeugd door in Ojetsjta, een stadje in de Goelag-archipel. In zijn puberjaren verhuisde hij naar Moskou, waar hij introk bij zijn oma.

Van badeendjes naar olie

Hij verdiende zijn eerste roebels onder meer met de verkoop van badeendjes, maar belandde uiteindelijk in de oliewereld. Voor de presidentsverkiezingen van 1996 was hij een van de ondernemers die de zittende president Boris Jeltsin steunden en als dank voor een habbekrats een noodlijdende staatsonderneming mochten overnemen. Abramovitsj vernieuwde zijn oliebedrijf en de miljoenen, miljarden zelfs, begonnen binnen te stromen.

Abramovitsj stopte veel geld in het gebied in het oosten van Siberië waar hij gouverneur was geworden. Voor de bevolking daar werd hij om die reden een halfgod. Voor de lol kocht hij ook een ijshockeyclub. Maar zijn grote liefde was voetbal. Hij wilde een Europese club kopen en dat bleek het makkelijkst te gaan in Engeland. Aanvankelijk was zijn oog gevallen op Tottenham Hotspur, maar de eigenaar van die club, Daniel Levy, deed moeilijk. Toen kocht hij Chelsea.

In het vorig jaar verschenen boek Putin’s People: How the KGB took back Russia and then took on the West beweerde de onderzoeksjournalist Catherine Belton dat hij de club in opdracht van Poetin had gekocht. Abramovitsj daagde uitgeverij Harper Collins wegens smaad en laster voor de rechter. De uitgeverij, bang voor een hoge claim. besloot de zaak te schikken. Poetin had zich bij zijn aantreden als president voorgenomen de oligarchen te kortwieken. De keuze was: loyaliteit of vervolging.

Afgeleid door de relatie met Poetin

Abramovitsj, die altijd dol is geweest op het leven in de Britse hoofdstad, heeft zelden interviews gegeven en houdt zich het liefst op de achtergrond. Hij loopt bij stadionbezoekjes doorgaans rond in spijkerbroeken en Burberry-shirts, plus Chelsea-sjaal. In 2010 bezocht hij het wereldkampioenschap voetbal in Zuid-Afrika, niet zozeer om wedstrijden te zien, maar om het WK van 2018 naar zijn vaderland te halen. Die missie was succesvol.

Twee weken geleden werd hij voor het laatst bij een wedstrijd gezien, toen zijn Chelsea in het Mohammed bin Zayed-stadion van Doha de wereldbeker voor clubs won. Hij kreeg volop lof van manager Thomas Tuchel. In de aanloop naar de League Cup-finale zondag tegen Liverpool zei de Duitser dat zijn spelers danig waren afgeleid door de perikelen rond de eigenaar en diens amicale relatie met Poetin.

Abramovitsj’ dochter Sofia verspreidde op Instagram een bericht waarin stond dat niet Rusland maar Poetin verantwoordelijk was voor de oorlog in Oekraïne, een openlijke kritiek op het Kremlin. Eerder op de zaterdag werd het privévliegtuig van haar vader in Moskou gesignaleerd, maar of hij er zelf in zat is onbekend. Bij de finale op Wembley worden protesten tegen Rusland verwacht. De boog van het nationale stadion kleurt nu al in het geel en blauw van de belegerde natie.