Drie (Wit-)Russen in halve finales: politiek speelt altijd mee op Australian Open

Bij veel toernooien zijn ze niet meer welkom. In de halve finales van de Australian Open staan wel drie spelers uit Rusland of Wit-Rusland. En dat ligt best gevoelig.

Het is een opvallend beeld in het speelschema van de Australian Open. Bij de helft van de vier overgebleven vrouwen staat geen vlag achter hun naam. Ook bij Karen Chatsjanov, halvefinalist bij de mannen, is een nietszeggend wit vlak te zien.

Dat Chatsjanov de Russische nationaliteit heeft en Victoria Azarenka en Aryna Sabalenka uit Wit-Rusland komen blijft zoveel mogelijk verborgen tijdens het grandslamtoernooi in Melbourne. In veel sporten komen Russen en Wit-Russen niet of nauwelijks meer aan de bak. Tennissers mogen wel meedoen aan veel toernooien, al blijkt in Australië weer eens hoe gevoelig dat een jaar na het begin van de invasie in Oekraïne nog ligt.

Op de Australian Open komen drie van de acht overgebleven spelers uit Rusland of Wit-Rusland. De tennissport sloot de landen uit van deelname aan de Davis Cup en de Billie King Jean Cup, de landentoernooien voor mannen en vrouwen. Maar de Russische en Wit-Russische tennissers mogen individueel wel meedoen aan proftoernooien, zij het onder de neutrale vlag.

Alleen Wimbledon ging in tegen de onderling gemaakte afspraken tussen de drie internationale tennisfederaties (ITF, ATP en WTA) en vier grandslamtoernooien. Onder druk van de Britse regering besloot het oudste grandslamtoernooi tennissers uit Rusland en Wit-Rusland vorig jaar te weren. Zij wensten niet als propagandamachine te dienen voor het regime van president Vladimir Poetin.

Voetbal of zwemmen

De kwestie vormt al bijna een jaar een heet hangijzer in de sportwereld. Het Internationaal Olympisch Comité (IOC) riep internationale sportfederaties op Russische en Wit-Russische atleten te weren of alleen te laten deelnemen zonder nationale uitingen. De wereldvoetbalbond FIFA en de Europese voetbalbond UEFA besloten dat Russische en Wit-Russische spelers individueel voor hun club mochten blijven uitkomen. Wel werden al snel alle teams uit Rusland en Wit-Rusland uit de internationale toernooien gehaald.

Veel andere sportbonden namen hetzelfde besluit. De atletiekfederatie weert sporters uit Rusland en Wit-Rusland op internationale toernooien. Zwemmers uit desbetreffende landen waren niet welkom op het WK. Tijdens het WK volleybal voor vrouwen in Nederland ontbrak tweevoudig wereldkampioen Rusland en schaatsers ondervinden minder concurrentie zonder Russische en Wit-Russische tegenstanders op het ijs.

Op de Australian Open had het niet veel gescheeld of er had zich nog een Russische tennisser voor de halve finale geplaatst. Maar Andrej Roebljov verloor gisteren in de kwartfinales van Novak Djokovic (1-6, 2-6 en 4-6). Tijdens de partij werd nog maar eens duidelijk dat het lastig blijft om politiek en sport gescheiden te houden.

Op de tribune droeg een man een zwart T-shirt met een grote witte ‘Z’ erop: de letter is voor de Russen uitgegroeid tot symbool van steun voor de invasie. Ook zwaaide een aantal fans buiten het stadion met de Russische vlag met daarop het gezicht van Poetin. De organisatie verbood vorige week al het tonen van de Russische en Wit-Russische vlag bij de wedstrijden, nadat tijdens een partij tussen een Russische en Oekraïense speler de Russische vlag te zien was geweest.

Voor Roebljov was het niet de eerste keer dat zijn partij werd gebruikt voor politiek gewin. Tijdens zijn wedstrijd in de tweede ronde toonden tennisfans op een paar meter afstand van zijn bank de Oekraïense vlag zodra hij tussen de games in ging zitten. De 25-jarige Rus stapte naar de scheidsrechter, naar eigen zeggen niet vanwege de vlag maar voor de verbale verwensingen die hij ook naar zijn hoofd geslingerd kreeg.

“Ik begrijp de situatie, maar kun je op zijn minst vragen of ze geen nare dingen naar mij willen roepen?”, vroeg Roebljov aan de scheidsrechter. De nummer zes van de wereld liet vorig jaar al weten tegen de oorlog te zijn door na een gewonnen partij ‘no war please’ op de lens van een camera te schrijven. Ook Azarenka, de halvefinalist uit Wit-Rusland die als tiener al naar Amerika verhuisde, sprak zich al meerdere keren uit tegen de oorlog.

Kazachse steun

De tweevoudige kampioen van de Australian Open neemt het in de halve finale op tegen Elena Rybakina, die vorig jaar onverwacht Wimbledon won. Haar zege veroorzaakte ongemak. Rybakina werd in Moskou geboren, maar komt sinds 2018 uit voor Kazachstan. Na haar overwinning ging het in Londen vooral over haar banden met haar moederland. “Ik hoop dat de oorlog zo snel mogelijk stopt en er weer vrede is.”

Op de Australian Open werd ze na haar overwinning in de kwartfinale gevraagd of ze nog veel aanmoedigingen uit Rusland ontvangt. “Ik krijg steun van over de hele wereld, maar het meest uit Kazachstan”, zei ze.

Het is nog onduidelijk of Russische en Wit-Russische tennissers dit jaar wel welkom zijn op Wimbledon.

Terwijl de internationale sportwereld nog altijd worstelt met de gevoelige kwestie zei IOC-voorzitter Thomas Bach in zijn nieuwjaarsboodschap dat de sancties tegen Rusland en Wit-Rusland stevig van kracht blijven. Tegelijkertijd onderzoekt het IOC hoe het sporters uit Rusland en Wit-Rusland weer kan laten deelnemen aan internationale wedstrijden.

Bach: “Als olympische beweging zoeken we de verbinding en willen we niet verdelen. We moeten kijken hoe we dit dilemma kunnen overwinnen en onze missie kunnen waarmaken.”