De vraag van 11 miljard: welk scenario kiest het IOC voor de Spelen?

Eigenlijk doet het er niet toe wat ze in Japan denken, het Internationaal Olympisch Comité (IOC) beslist over het lot van de Olympische Spelen. En voorlopig is het standpunt van het IOC glashelder: the show must go on.

"Uiteraard laat deze crisis ons niet onberoerd", zegt voorzitter Thomas Bach aan The New York Times. "Wij leven niet in een bubbel of op een andere planeet. Maar ik ga niet speculeren. We zijn het aan alle atleten verplicht om de annulering niet op de agenda te zetten." Bach benadrukt dat die houding niet is ingegeven door financiële belangen.

Volg de laatste ontwikkelingen in onze liveblog.

Annuleren is de meest drastische en ondenkbare ingreep, want dat komt neer op pure geldverspilling. Toen Tokio in 2013 zijn bidbook voorlegde aan het IOC stelde het een kostprijs van 6,8 miljard euro voorop om de Spelen te organiseren. Nu spreekt het organisatiecomité OCOG over ruim 11 miljard. De belangrijkste investeringen zijn al gedaan, zoals de bouw van elf nieuwe sites en de renovatie van bestaande stadions - aan het New National Stadium alleen hangt een prijskaartje van 1,3 miljard. Het zijn vooral de Japanse belastingbetalers die daarvoor opdraaien. Het OCOG neemt 5,5 miljard voor zijn rekening, waarvan een klein deel (750 miljoen) uit de portefeuille van het IOC komt.

Het IOC loopt overigens geen gevaar om dat geld kwijt te raken; zij zijn verzekerd. Ze hebben ook een aardige reserve van circa 2 miljard euro aangelegd. Als één partij de pineut is bij een annulering, dan is het wel Japan dat kan fluiten naar de 65 miljard euro die 40 miljoen toeristen in het olympisch jaar zouden uitgeven. "Voor Japan zou dat een drama zijn", beaamt sporteconoom Trudo Dejonghe. "Dan zouden de infrastructuur en de uitbreiding van de luchthavens totaal nutteloos zijn. Gelukkig kan de Japanse economie daar beter tegen dan andere."

Zonder publiek

Uit de vorige olympiade (Sotsji 2014 en Rio 2016) haalde het IOC in totaal 4,8 miljard euro aan inkomsten op: 73 procent uit tv-rechten, 18 procent uit hun belangrijkste commerciële partnerships (het TOP-programma). Het IOC houdt in totaal 10 procent af voor zijn eigen werking en voor de promotie van olympische sporten. De overige 90 procent vloeit terug naar de leden, de nationale olympische comités en de internationale federaties.

"Je moet zeker geen medelijden hebben met het IOC", zegt Dejonghe. "Zij mogen hun winsten overdragen naar het land waar ze zetelen, Zwitserland dus. Ze betalen daar 0 euro belastingen."

Slechts drie keer werden de Spelen afgelast: in 1916, 1940 en 1944 omwille van de wereldoorlogen.

Een tweede optie is zonder publiek, een halfslachtige oplossing met als enige voordeel dat de afspraken met sponsors en rechtenhouders voor een deel gehonoreerd kunnen worden. Alleen: wie is voor dat scenario gewonnen? De atleten alvast niet. Zoals basketbalspeler Emma Meesseman het uitdrukte: "We leefden er jaren naartoe, droomden er als kind van, dat mag je ons en het publiek niet afnemen." Ook de Japanse bevolking is er niet voor te vinden.

Er zijn hierbij ethische bezwaren. Hoe krijg je het verkocht dat de Spelen niet veilig genoeg zijn om 7,8 miljoen mensen in de tribunes toe te laten, maar dat je wel bereid bent om de gezondheid van 11.000 atleten en duizenden medewerkers personeel op het spel te zetten?

Blijft nog een praktisch probleem: 43 procent van de atleten moet zich nog kwalificeren voor de Spelen. Hoe kun je tickets toewijzen als de kwalificatietoernooien voor onbepaalde tijd zijn uitgesteld? En niet alle landen zijn even strikt in het sluiten van hun trainingsfaciliteiten.

Dejonghe: "Als de datum behouden blijft, dan gaan landen zoals Spanje volgens mij de Spelen boycotten. Dat is al geleden van 1984 in Los Angeles. Dat heeft dan geen financiële grond maar wel een nationalistische: ze willen niet afgaan. Een deel van het product is ook het publiek, een deel van wat je verkoopt is de sfeer. Wie wil er nu naar lege stadions kijken op tv?"

De derde optie: uitstellen. De Japanse minister Seiko Hashimoto beweert dat de Spelen contractueel in 2020 moeten vallen. In 1964, toen Tokio als eens gastheer was, werden de Spelen midden oktober gehouden. Alleen ga je dan regelrecht in tegen de belangen van de tv-zenders. Die dokten 3,5 miljard euro om de Spelen op tv te krijgen. De Amerikaanse commerciële zender NBC hoestte daar ongeveer de helft van op. NBC meldde vorige maand dat het al 90 procent van zijn reclametijd had verkocht, voor een recordbedrag van 1,2 miljard.

Spelen in het najaar zou de Amerikaanse zenders met nog andere problemen opzadelen. Zij betalen honderden miljoenen voor de uitzendrechten van matchen in de NBA (basketbal), NFL (American football) en NHL (ijshockey). Die drie competities beginnen in principe in september.

Dejonghe adviseert om de Spelen op te schuiven naar de zomer van 2021. "Dat is een sportdode periode. Dan kun je gewoon copy-paste doen. Alle tickets kun je op dezelfde datum houden."

Het IOC laat zich niet opjagen. Pas eind mei wil het een beslissing nemen. Bach: "We bekijken alle scenario's, maar we zijn nog vier maanden van de Spelen verwijderd."