Crossen voor de Europese titel op een oude vuilnisbelt

Een EK veldrijden op een col? Jawel, in Nederland dan nog. De Col du VAM is een begrip in Drenthe en kent een bijzondere geschiedenis. Eli Iserbyt en Toon Aerts jagen hier zondag op de Europese kampioenentrui.

De afkorting VAM staat voor Vuil Afvoer Maatschappij, een voormalig afvalverwerkingsbedrijf, opgericht in 1929, dat zich tot nobel doel stelde om alle huisvuil uit de Randstad te verzamelen op schrale grondgebieden en daar te composteren. Een van die bulten van bij elkaar gestampt afval, voorzien van folie en aarde, ontwikkelde zich op een 600 hectare groot heideterrein nabij hoofdzetel Wijster, in de provincie Drenthe. Vanuit heel Nederland werd in de jaren zeventig en tachtig in opvallende groene treinwagons met opschrift ‘VAM’ constant vuilnis aangereden. De productie van compost, gebruikt voor bodemverbetering en ontginningsprojecten, liep er op een bepaald moment op tot liefst 60.000 ton.

De VAM werd overgekocht door energiebedrijf Edon (later Essent, tegenwoordig Attero). De vergisting en verwerking van het gft tot compostproducten en duurzame energie gebeurt nu, op dezelfde locatie, in hypermoderne installaties. Buiten doet enkel nog een heuvel terugdenken aan ver vervlogen tijden.

Naamsverwarring

De berg werd in oktober 2018 door gedeputeerde Henk Brink omgedoopt tot Col du VAM. Beetje hooghartig vond coach Adriaan Helmantel van de Nederlandse wielerbond dat destijds. “We zijn toch in Drenthe? Geef dat mooie project dan toch gewoon een mooie Drentse naam. Of hou het bij VAM-berg.” Dat VAM een maatschappij was en in het Frans als société altijd als vrouwelijk wordt aangezien, merkte er bovendien eentje op Twitter op. “Col de la VAM dus, als het dan toch zo nodig in de taal van Molière moet.”

Brink liet het niet aan zijn hart komen. De Col du VAM als nieuw fietswalhalla, zo had hij het voor ogen. Op het hoogste punt van Drenthe. Al bestaat daar wel enige discussie over. Cijfers over de exacte hoogte van de voormalige vuilnisbelt variëren van 48 over 56 tot zelfs 63 meter boven het Normaal Amsterdams Peil (NAP). In het eerste geval moet de Col du VAM het onvermijdelijk afleggen tegen de Muur van Emmen, dat niet toevallig een bord met ‘Altitude 4.805cm + NAP’ op de top heeft staan. Precies 5 centimeter hoger dus dan de molshoop in Wijster.

Hoe dan ook, het 2,1 kilometer lange traject met drie klimroutes, een lange afzink en zelfs een kasseistrook bracht Brinks droom in vervulling. Stijgingspercentage: 10 procent, met een piekje tot 15 procent. Ook mountainbikers, wandelaars en ruiters komen er uitgebreid aan hun trekken. Boven op de VAM-berg wacht een prachtig uitzicht over de streek.

Solo van Van der Poel

De site schreeuwt gewoon om wielerbedrijvigheid. Eerder namen de Olympia’s Tour en de Ronde van Drenthe de Col du VAM al op in hun parcours. En in augustus vorig jaar reed Mathieu van der Poel er de concurrentie in het weg-NK, met finish op de kasseien, op minstens anderhalve minuut. In hondse weersomstandigheden was dat, waardoor de wedstrijd met twee ronden werd ingekort.

“Een van de zwaarste koersen die ik ooit heb gereden”, noemde Van der Poel het achteraf. “Het leek wel een juniorenrace. Als je niet vooraan reed was het heel moeilijk en lastig, want je krijgt geen moment rust. Een WK wielrennen hier? Neen, dat gaat niet. Het is te smal om met een groot peloton op te koersen. Ik vond het al op de limiet voor een NK.”

Een EK veldrijden vormt duidelijk géén bezwaar. Crossen op een voormalige vuilnisbelt, het is eens wat anders dan op een autoracecircuit (Zolder), mijnterril (Beringen), universiteitscampus (Brussel) of oude steengroeve (Bieles).

In Wijster kruipen komend weekend Eli Iserbyt, Toon Aerts, Quinten Hermans en Lars van der Haar op hun crossfiets. De route loopt deels over het bestaande fietsparcours, de kasseistrook en de velden op de bergflanken. Er wordt regen en wind voorspeld. Een zware race dus, bij gebrek aan ook maar enige vorm van bescherming tegen de natuurelementen.