Code rood in Tokio. Gaan de Olympische Spelen volgend jaar wel door?

Gaan de Zomerspelen van Tokio door?

Aan een belangrijke voorwaarde is voldaan. Het is de Japanse organisatie gelukt om de 42 stadions en het olympisch dorp, waar circa 11.000 sporters worden gehuisvest, voor volgend jaar vast te leggen. Dat was geen gemakkelijke opdracht. De meeste locaties zouden na afloop van de oorspronkelijk geplande Zomer- en Paralympische Spelen een andere bestemming krijgen. Veel appartementen in het olympisch dorp waren al verkocht.

Toch is het twijfelachtig of al die stadions over 365 dagen, als de Zomerspelen beginnen, daadwerkelijk met ambitieuze topsporters uit ruim tweehonderd landen zullen worden gevuld. Op dit moment zit Japan op slot. Uit vrees voor corona zijn reizigers uit 129 landen niet welkom. Tot die grote groep behoren veel Europese landen en de Verenigde Staten, het land met de meeste besmettingen. Vorige week werd in Tokio vanwege de oplaaiende pandemie code rood afgekondigd, het hoogste waarschuwingsniveau.

Hoe groot is de kans dat de Spelen doorgaan?

De Japanse organisatie en het Internationaal Olympisch Comité (IOC) willen niets liever. “We bestaan om de Spelen te organiseren, niet om ze te annuleren”, zei voorzitter Thomas Bach tegen de Franse sportkrant L’Équipe. De gouverneur van Tokio, Yuriko Koike, hoopt dat de Zomerspelen als symbool van de strijd tegen corona kunnen dienen. “Ik hoop dat de Spelen volgend jaar het bewijs zullen zijn dat we het virus de baas zijn geworden.”

Die vastberadenheid slaat niet aan bij de Japanse bevolking, die steeds somberder wordt over het toernooi. Uit een landelijke peiling van nieuwsorganisatie Kyodo blijkt dat minder dan een kwart van de Japanners het een goed idee vindt om de Spelen volgend jaar te houden. Een derde van de geënquêteerden vindt dat het evenement moet worden afgelast, een derde vindt dat verder uitstel wenselijk is. Driekwart van de Japanners denkt dat covid-19 volgend jaar niet zal zijn bedwongen. Vóór corona bestond er onder de bevolking juist veel enthousiasme voor het evenement.

Hoe denken Japan en het IOC de Spelen te laten plaatsvinden?

Ze erkennen dat het onmogelijk is om te voorspellen wat er de komende twaalf maanden zal gebeuren. De pandemie kan verergeren, maar er kan ook een vaccin beschikbaar komen. In dat laatste geval is de vraag of een inenting verplicht kan worden gesteld voor de deelnemers. Vanwege die onzekerheid wordt gewerkt met scenario’s waarover pas in de herfst meer wordt prijsgegeven. De gezondheid van de deelnemende topsporters staat volgens IOC-voorzitter Bach voorop.

Kyodo News heeft eerder gerapporteerd dat de algemene reisbeperkingen niet zullen gelden voor olympische deelnemers. Het is de bedoeling dat er aangepaste regels komen, zodat zij ook bij een inreisverbod naar Tokio kunnen komen. Het is niet bekend of de sporters bij aankomst twee weken in quarantaine moeten. Evenmin is duidelijk of alle sporters dicht bij elkaar in het olympisch dorp worden gehuisvest. Gewoonlijk delen de sporters kamers in flats die dicht op elkaar staan. Ze eten in grote eetzalen, bedoeld voor olympische verbroedering. Dat kan nu riskant zijn.

“Hoe kun je nu al in detail weten hoe je misschien wel het meest complexe evenement van de wereld kunt organiseren?”, zei Bach vorige week bij een persconferentie. “Je kunt mogelijke ontwikkelingen doordenken, maar je kunt vandaag niet de oplossing presenteren.”

Is verder uitstel van de Spelen een optie?

Het IOC maakt vrijdag bekend dat de Jeugd Olympische Spelen in Senegal van 2022 zijn uitgesteld tot 2026. Er moest ruimte komen in de overvolle kalender met drie olympische toernooien en twee jeugdtoernooien. Tussen 2021 en 2024 zouden naast de Zomerspelen van Tokio en Parijs en de Winterspelen van Beijing ook de zogeheten Youth Games in Senegal (zomer) en Zuid-Korea (winter) worden gehouden.

Bach heeft gezegd dat verder uitstel van Tokio geen optie is. Het veroorzaakt te veel logistieke en financiële problemen. Daarnaast is er een economisch noodzaak om de Spelen te laten doorgaan. Japan heeft officieel zo’n 12 miljard dollar geïnvesteerd in het evenement. Officieus liggen de bedragen nog hoger, volgens persbureau AP mogelijk zelfs het dubbele. Ook het IOC dreigt miljarden euro’s aan inkomsten mis te lopen als het toernooi wordt afgelast.

Binnen het IOC leeft de vrees dat verder uitstel of afstel van Tokio gevolgen zal hebben voor de latere toernooien. Het prominente Canadese IOC-lid Dick Pound voorspelde vorige week dat de Winterspelen van Beijing, die een half jaar na Tokio op de kalender staan, niet zullen doorgaan als Tokio wordt geschrapt.

De Spelen zijn over een jaar, maar hoe zit het met de kwalificatietoernooien?

Begin april stelde het IOC dat 57 procent van de deelnemers zich had gekwalificeerd voor de Spelen. De komende twaalf maanden zijn dus veel internationale sporttoernooien nodig om topsporters de kans te geven zich te plaatsen voor Tokio.

Hoewel de sport langzaam weer op gang komt, vaak zonder publiek, zijn er nog tal van landen die geen evenementen willen organiseren. China besloot twee weken geleden om tot het eind van dit jaar geen toernooien meer te houden. Ook sportfederaties stellen internationale toernooien uit of schrappen ze simpelweg. Sporters lijken andere landen, zoals de Verenigde Staten, te mijden uit vrees dat zij het virus oplopen.

In het slechtste geval zou het IOC aan internationale federaties of nationale olympische comités kunnen vragen om het deelnemersveld te completeren door sporters aan te wijzen, zonder kwalificaties. Maar de boodschap die uitgaat van zo’n noodmaatregel is een pijnlijke: het is niet veilig om topsport te bedrijven.