Beste spelers in NBA komen niet meer uit Verenigde Staten

Luka Doncic, een briljante 22-jarige spelverdeler uit Slovenië, brengt titelfavoriet Los Angeles Clippers eigenhandig aan het wankelen. Joel Embiid, geboren in Kameroen en 2.13 meter lang, domineert bij kampioenskandidaat Philadelphia 76ers – al viel hij gisteren uit met een knieblessure. Nikola Jokic (2,11 meter), de Servische alleskunner van Denver Nuggets, is favoriet voor de titel van meest waardevolle speler, een prijs die de afgelopen twee seizoenen naar de Nigeriaanse Griek Giannis Antetokounmpo (Milwaukee Bucks) ging.

Het kwartet vormt nog maar het topje van de ijsberg. Bijna een vierde van alle spelers in de NBA werd niet geboren in de Verenigde Staten. Voor het zevende jaar op rij spelen meer dan honderd buitenlandse basketballers in de competitie. Deze jaargang zijn het er 107, afkomstig uit 41 verschillende landen (plus nog tien spelers met een ‘two-waycontract’ die pendelen tussen NBA en een ontwikkelingscompetitie).

Elk van de dertig teams heeft ten minste één buitenlandse speler in dienst. Halverwege de jaren negentig waren er in totaal nog maar iets meer dan twintig niet-Amerikanen actief in de gehele competitie.

Van Sovjet-Unie naar Amerika

Een eerste aanzet tot de globalisering was een bezoek van NBA-team Atlanta Hawks aan de Sovjet-Unie in 1988, op aandringen van CNN-oprichter Ted Turner. De regerende olympische basketbalkampioen Sovjet-Unie liet kort daarna voor het eerst spelers naar Amerika vertrekken.

In 1989 was Sarunas Marciulionis de eerste, bij Golden State Warriors. Landgenoten volgden zijn voorbeeld, ook spelers uit het toenmalige Joegoslavië waren in trek bij NBA-scouts.

In 1992, tijdens de Spelen van Barcelona, raakten jonge basketballers wereldwijd in de ban van het Amerikaanse Dream Team, met sterren als Michael Jordan, Magic Johnson en Larry Bird. Voor buitenlandse spelers die in de jaren negentig en nul naar de Verenigde Staten kwamen, vormden zij een inspiratiebron.

Door de komst van het internet kwamen helden uit de NBA dichterbij. “Ik kon vroeger misschien een of twee wedstrijden per jaar bekijken”, sprak Vlade Divac, een Servische center die in 1989 debuteerde bij Los Angeles Lakers, enkele jaren geleden in Sports Illustrated. “Niet live, maar op VHS-banden.”

In Kameroen keek de middelbare scholier Joel Embiid, nu bij Philadelphia 76ers, decennia later op zijn beurt urenlang naar YouTube-filmpjes van Kobe Bryant, die hij op nabijgelegen veldjes nabootste. De NBA voelde voor hem binnen handbereik.

In China werd in 1987 de eerste wedstrijd uit de VS uitgezonden op de nationale staatstelevisie, in de jaren die volgden werden het er steeds meer. In 2002 werd de boomlange Yao Ming (2,29 meter) door Houston Rockets binnengehaald als de eerste Chinese sterspeler.

Aanpassingsproblemen

Aanvankelijk kenden nieuwkomers de nodige aanpassingsproblemen. In hun land waren het grootheden, in de NBA vaak nietszeggende figuranten met (voor Amerikanen) moeilijke namen. Sterren vormden een uitzondering.

De Kroaat Drazen Petrovic maakte van 1991 tot 1993 naam bij New Jersey Nets, voor hij omkwam bij een auto-ongeluk. Hakeem Olajuwon, een Nigeriaan die later Amerikaan werd, won in 1994 als eerste buitenlander de prijs voor meest waardevolle speler van de NBA.

Invloedrijk was de Duitser Dirk Nowitzki, die tot 2019 twintig seizoenen uitkwam voor Dallas Mavericks. Nowitzki, 2,13 meter lang, was een van de beste schutters van de NBA, zeker voor zijn lengte. In navolging van hem begonnen ook andere centers en forwards van grotere afstand aan te leggen.

De Duitser was op zijn beurt een voorbeeld voor de jonge Luka Doncic, die het stokje in Dallas in 2019 van hem overnam. Als tiener was Doncic bij Real Madrid de beste speler van zijn continent en leidde hij Slovenië in 2017 naar de Europese titel. Toch werd er in Amerika nog aan hem getwijfeld: Europeanen hadden lange tijd het stempel niet bestand te zijn tegen het fysiekere spel in de NBA.

Of Doncic het ook in Amerika kon? Na drie seizoenen (met ruim 25 punten gemiddeld) wordt hij gezien als kandidaat-opvolger van LeBron James als beste speler in de NBA.

Ook andere niet-Amerikanen, zoals Jokic, Antetokounmpo, Embiid en de Franse schotblokker Rudy Gobert behoren bij de absolute wereldtop. Acht van de 24 spelers die eerder dit jaar geselecteerd werden voor de traditionele All Star-wedstrijd groeiden op buiten de landsgrenzen van de Verenigde Staten. Bij de selectie van vijftien beste spelers van het afgelopen seizoen zaten zes ‘internationale’ basketballers.

De NBA stimuleert de globalisering, onder meer met kantoren in Johannesburg, Mexico-Stad, Madrid en Hongkong. In 2001 begon de competitie het programma ‘Basketball Without Borders’, waarmee de grootste talenten uit het buitenland de kans krijgen om zich te bewijzen voor coaches en spelers uit hun droomcompetitie. Van de 107 buitenlanders die momenteel in de NBA spelen, namen er 34 in hun jeugd deel aan het programma.