Belgische zwemsport in troebel water: ‘Voor 2024 is er niet veel nieuws op komst’

Zwemmen blijft een van edelste olympische sporten. Maar hoewel België in Rio de Janeiro nog tien deelnemers telde, is ons land in Tokio slechts vertegenwoordigd door Fanny Lecluyse en Louis Croenen.

Toegegeven, het gloednieuwe Aquatics Centre in Tokio oogt imposant. Het prijskaartje was navenant met 443 miljoen euro. De tv-kijkers zijn verzekerd van spectaculaire zwembeelden dankzij talloze hoogtechnologische camera’s in alle hoeken van het stadion, via beweegbare kranen of vastgeprikt boven de startblokken.

Dit decor had het gedroomde afscheid moeten zijn voor Pieter Timmers, die geplaatst was voor de Spelen maar na het uitstel in 2020 de stekker uit zijn carrière trok. Hij was het jarenlange boegbeeld dat in Rio 2016 België een van zijn mooiste en meest onverwachte medailles schonk op het koningsnummer 100 meter vrij. Ook in de breedte kende België toen weelde met tien olympische zwemmers, en Louis Croenen en de beide estafetteteams 4x100 en 4x200 in de finale.

Technische progressie

Maar Tokio kondigt zich nu minder spectaculair aan voor België. Vooreerst toch een pluim voor Croenen en Lecluyse, de enige twee overlevers van Rio. Beiden beleven nu hun derde Spelen op rij. Lecluyse kende veel ups en downs in haar carrière, maar volhardde steeds en stelde vorige maand haar Belgisch record (BR) op de 200 meter scherper. Ex-olympiër en analist Sidney Appelboom zag haar in Tokio trainen en looft haar technische progressie. “Haar hoofdpositie en beenslag vind ik veel beter nu.”

Zondag duikt ze als eerste Belg het water in op de 100 meter school, al mikt ze vooral op haar hoofdnummer 200 meter school. Croenen begint maandag aan zijn hoofdnummer 200 meter vlinder en bewees eerder met finaleplaatsen op het WK en de Olympische Spelen dat hij met de wereldtop kan wedijveren. Zijn BR van 1:55.39 op de 200 vlinder dateert wel al van zes jaar geleden op het WK in Kazan.

“Als ik mijn BR verbeter zijn de Spelen geslaagd voor mij”, zei Croenen in de aanloopstage in het Japanse Mito. “Ik groei naar die vorm. Een finale halen zou schitterend zijn. Maar het kan ook zijn dat ik met een BR pas vijftiende ben. Dat hangt van de concurrentie af.”

Zijn trainer Ronald Gaastra schat dat in Tokio een tijd in de 1:53 nodig zal zijn om op het podium te staan. “En dat kan ik niet verwachten van mezelf“, zo is Croenen realistisch. De Hongaar Hongaar Kristof Milak is buiten categorie op de 200 meter vlinder met zijn wereldrecord in 2018 van 1:50.73. Op het EK in mei knalde hij nog naar 1:51.10. Alsof hij het goud maar moet oprapen. Of, zo zegt Gaastra met een boutade: “Milak wint zelfs als hij op een slechte dag in zijn pyamabroek zwemt.”

Ook voor Lecluyse lijkt een olympische finale het hoogst haalbare. In Gwangju proefde ze voor het eerst van een WK-finale op de 200 meter, dus het kan. Ze wil haar ontgoochelende prestaties op de vorige Spelen in Londen (negentiende) en Rio (zeventiende) goedmaken.

Afscheid nabij

Zowel Lecluyse (29) als Croenen (27) laat uitschijnen dat dit hun laatste Spelen zijn. Lecluyse is formeel: “Ik ga niet door tot Parijs. Ik heb nu zo hard op de tanden gebeten en getraind met in het achterhoofd dat dit de laatste Spelen zijn.” Croenen is er nog niet definitief uit. “Maar ik voel de concurrentie toenemen. Met mijn EK-tijd nu was ik vroeger zesde op het WK. Ik bekijk het na de Spelen jaar per jaar, maar wil niet aanmodderen.”

Of dan na Tokio het laagtij dreigt? De signalen zijn niet positief. De estafetteteams 4x100 en 4x200 verloren hun olympische wildcard van het WK nipt op het EK door nog uit de top zestien te vallen. En hoe zal het 21-jarige Waalse toptalent Valentine Dumont haar mentale mokerslag verwerken? Zij was de EK-revelatie met een BR op de 200 meter vrij dat voldeed aan de olympische criteria van de internationale federatie. Maar geblunder van de Belgische zwembond om nog scherpere interne normen te hanteren en de kortzichtige houding van het BOIC om haar niet te delibereren nekten haar.

Met Roos Vanotterdijk heeft België nog een jong toptalent, maar zij bleek op het EK nog te groen achter de oren. “Ze zwom wel weer goed op de Europese Jeugdkampioenschappen”, zegt Gaastra. “Maar voor de zwemmers die moeten presteren in Parijs moet je kijken naar de huidige generatie. Slechts één van de tien zwemmers op de EJK zwom een persoonlijk record, dat is onrustwekkend. Dat betekent dat er voor 2024 niet veel nieuws op komst is en we nu al bezig moeten zijn met 2028.”

Een nieuw zwemtopsportplan is in de maak. Maar de basis blijft toptalenten vinden in een kleine vijver die willen doorzetten in een van de hardste trainingssporten. “Het zal deels met beleid te maken hebben, maar ik vraag me ook af of de jeugd nog die opofferingen wil maken”, zegt Croenen. “Als je nu als kind moet kiezen, ga je misschien sneller geneigd zijn in een populaire sport zoals het hockey in te stappen.”