Andy Murray speelt op topniveau mét kunstheup. Maar hoe moet dat op lange termijn?

De miraculeuze comeback van Andy Murray mét kunstheup roept vragen op bij orthopedisch chirurgen. Nu presteert hij, maar kan hij straks nog voetballen met zijn kinderen?

In januari kondigde hij zijn tennispensioen nog aan. Andy Murray vertelde op de Australian Open in tranen dat hij niet wist of hij Wimbledon zou halen vanwege de chronische pijn in zijn heup. Negen maanden later huilt de drievoudig grandslamkampioen van geluk. Murray kreeg een kunstheup en won zondag voor het eerst sinds 2017 weer een toernooi. Hij vocht zich in Antwerpen als vanouds langs wereldtopper Stan Wawrinka in een hoogstaande partij van 2,5 uur.

En dat terwijl orthopedisch chirurg René ten Broeke in januari in het AD nog zei dat Murray “vooral niet moet denken dat hij de sport nog op topniveau kan bedrijven”. Eén rondje op Wimbledon zou hij misschien nog wel halen. “Al moet je niet vragen hoe.”

Ten Broeke, voorzitter van de Dutch Hip Society, een werkgroep van de Nederlandse Orthopaedische Vereniging, denkt er nog steeds hetzelfde over. “Het kan best dat hij zijn oude niveau haalt. Maar als je ziet wat hij er nu allemaal uitperst met die heup zou ik daar als orthopedisch chirurg ernstig op tegen zijn. Je brengt enorme beschadiging toe aan de prothese.”

Een kunstheup is niet gemaakt voor topsport, vindt Ten Broeke. De variant die Murray heeft laten zetten is bovendien gevaarlijk, betoogt hij. Murray liet een zogeheten ‘resurfacing’ heup zetten. Die prothese is gemaakt van metaal in een kom van metaal. De operatie is een tijd in trek geweest bij jonge mensen met heupproblemen.

Maar er kleven risico’s aan de zogenaamde ‘sportheup’ die in 2012 in de ban werd gedaan door de Nederlandse Orthopaedische Vereniging. Toen de metaalprothese voor het eerst op de markt kwam, werd er gedacht dat het stevige materiaal beter zou zijn. “Dat bleek totaal anders uit te pakken”, zegt Ten Broeke. “Er was veel te weinig onderzoek gedaan. Ze gingen juist minder lang mee.” Door de wrijving van metaal op metaal kwamen metaaldeeltjes los. Die gingen spoken in het lichaam en zorgden voor allerlei gezondheidsproblemen. “Van ontstoken weefsel dat tot bot- en spierverlies kan leiden tot neurologische klachten. Vage vermoeidheidsklachten en visuele problemen die ineens verdwenen toen de heup eruit ging.”

Kunstheup nu ook voor jongeren

De metalen prothese was een tijd populair omdat ze voor meer bewegingsvrijheid zou zorgen. Bij die operatie wordt de kop niet afgezaagd maar bekleed met een metalen overkapping. Patiënten die er ondanks de risico’s toch één willen kunnen in België terecht. Daar wordt de prothese, die moeilijker te plaatsen is dan een standaard kunststof model, nog wel geplaatst.

Murray speelt nu misschien de sterren van de hemel. Maar kan hij over tien jaar ook voetballen met zijn kinderen? Ten Broeke vreest voor Murrays gezondheid na zijn carrière. “Als je alles steeds kapot maakt ben je veel vroeger aan een nieuwe heup toe. Je kunt niet eeuwig heupen blijven vervangen. Op een gegeven moment is er geen bot meer over. Dan kom je in een rolstoel. Natuurlijk, je kunt nog naar de botbank voor een donorbot. Dan vervang je het verloren bot. Maar daar kleven ook weer risico’s en problemen aan.”

Ten Broeke vindt dat topsporters met een kunstheup moeten accepteren dat sommige dingen niet verstandig zijn. Grandslamtoernooien spelen staat niet op de lijst van aanbevolen activiteiten. “Dat is niet waar een prothese voor gemaakt is. Vroeger werd een kunstheup alleen aan ouderen gegeven. De slijtage was minimaal omdat ze een rustig leven hadden.”

Nu komen jongere mensen ook in aanmerking voor een kunstheup. Sporten kan, maar mensen moeten het niet overdrijven. “De protheses die we nu gebruiken zijn heel goed en kunnen lang mee, als je een normaal mobiliteitspatroon hebt. Extreme beweeglijkheid, zoals in topsport, kan tot verhoogde reactiekrachten leiden. Wielrennen en zwemmen zijn veel minder belastende activiteiten dan hardlopen en springen, wat je bij tennis wel moet doen.”

Murray ligt er niet wakker van. Hij heeft aan de organisatie van de Australian Open laten weten dat hij volgend jaar gewoon weer van de partij zal zijn. Murray voelt zich geen kreupele oude man meer. Het is alleen de vraag wat het metalen gewricht vindt van het ren- spring- en vliegwerk in de echte marathonpartijen.