Advantage Novak Djokovic: hoe de Serviër misschien wel de allerbeste tennisser ooit wordt

Hij is niet de mooiste van de Grote Drie, ook niet de populairste, maar cijfermatig kan de ­Servische tennisser Novak Djokovic (34) de beste ooit worden door een grand of zelfs golden slam te vervolledigen. Wimbledon, dat maandag start, is de eerste halte.

Telkens als dezelfde tennisser (m/v) de eerste twee grandslamtoernooien van het kalenderjaar wint, loopt de tenniswereld op de toppen van de tenen. Zou het? Kan het? De Australian Open en Roland Garros zijn achter de rug. Twee gehad, twee te gaan, en deze die nu komt – op het heilige gras van Wimbledon – is de lastigste van allemaal.

Straks in september volgt nog de US Open. Wie ze alle vier in één jaar kan winnen, heeft de grand slam te pakken. Dat is nog maar drie keer gepresteerd in de 116 jaar dat de vier toernooien bestaan (Wimbledon dateert van 1877, maar de eerste Australian Open werd in 1905 gespeeld.) Donald Budge deed het in 1938 en levende legende Rod Laver (nu 82) in 1962 en 1969. Met de verschijning van tennis op de Olympische Spelen in 1988 als demonstratiesport en later op het echte programma, bestaat er nu ook zoiets als een golden slam, dat is de vier majors winnen én goud pakken op de Spelen. Bij de mannen slaagde niemand daar nog in, bij de vrouwen alleen de Duitse Steffi Graf in 1988, al is er discussie over of goud in een demonstratiesport wel echt goud is.

Wimbledon, officieel ‘The Championships’, dat maandag begint, is misschien de meest onvoorspelbare en dus lastigste, maar niet de zwaarste major. Doorgaans gaat de bal op het snelle gras maar zeven minuten per uur heen en weer. De overige 53 minuten zitten de spelers, wisselen ze van kant, gaan hun handdoek halen, praten met de umpire en werken hun pre serve-ritueel af. Op Roland Garros kan die effectieve speeltijd oplopen tot tien minuten per set als twee baselinespelers elkaar bestoken.

Underdogpositie

Novak Djokovic won in januari de Australian Open door de Canadees Milos Raonic – ook een Serviër, maar een die als kind met zijn ouders vanuit Montenegro migreerde – te kloppen in vier sets. Dat leek een logische overwinning, gezien alle afzeggingen van andere toppers. Zijn zegetocht op Roland Garros was al heel wat spectaculairder. Hij versloeg daar in een epische viersetter de koning van het gravel, Rafael Nadal. De laatste keer dat de Spanjaard daar had verloren was zeven jaar geleden en toen heette de tegenstander ook Novak Djokovic.

In de finale in Parijs werd het een vijfsetter. De Griek Stéfanos Tsitsipás won de eerste twee sets. Voor de meeste, zeg maar álle finalisten is het dan game over. Tennis is nu eenmaal dé mindfucker onder de sporten, samen met golf. Hooguit pakken ze met hun laatste beetje moed nog de derde set, om dan te capituleren. Niet Djokovic: hij vond zichzelf opnieuw uit en won de volgende drie sets. Djokovic heeft nu negentien grandslamoverwinningen op zijn conto. Rafael Nadal en de Jedi Master van het tennis, de Zwitser Roger Federer, hebben er elk twintig. Samen hebben de Grote Drie alle grandslamtoernooien gewonnen sedert 2017, op één US Open na. Die ging naar de Oostenrijker Dominic Thiem, maar wel nadat Djoko werd uitgesloten omdat hij in een kwade bui een bal had weggeslagen en dan nog pardoes op een lijnrechter. Djokovic is 34 , Nadal 35 en Federer zelfs al 38. Advantage Djoko, alvast voor die race.

Novak Djokovic is het gewend te vechten vanuit de underdogpositie, die van de benadeelde. Dat is lang niet ingebeeld. Hij is een Serviër en sinds tragische gebeurtenissen in de Balkan in de jaren negentig, hebben Serviërs in de topsport een extra horde te nemen. Serviërs zijn nooit de populairste jongens, niet individueel en niet in ploeg. Djokovic weet dat. In zijn twee meest recente wedstrijden, de thrillers in Parijs, werd hij zelfs uitgefloten en koos het overgrote deel van het publiek partij voor de Spanjaard en de Griek aan de overkant.

Djokovic haalt energie uit die aversie. Zijn optreden was bovendien een masterclass in uithouding, ervaring en mentale sterkte. De elastische Serviër met de dubbele backhand (idem Nadal) combineert een fantastisch goed zicht op de bal en dus een snelle reactie, met een uiterst efficiënte verplaatsing op het veld. Bovendien is hij tactisch superieur en kan hij gaandeweg in de wedstrijd zijn spel aanpassen aan wat de tegenstander allemaal probeert.

Tennispuristen – de steller dezes hoort daarbij – zullen niet toegeven op de discussie wie nu de GOAT is in die sport. De Greatest Of All Time is – ook al wordt hij cijfermatig ooit ingehaald – en blijft Roger Federer. Nooit heeft iemand mooier tennis gebracht, meer geld verdiend op het veld met prestaties en vooral ernaast met zijn imago. Om maar één voorbeeld te noemen: zowel Djokovic als Federer hebben een horlogesponsor. Seiko heeft zich aan Djokovic verbonden, Federer heeft Rolex. Het dient gezegd: Nadal scoort ook niet slecht met Richard Mille.

Alle toptennissers hebben tics en doen rare dingen op en naast het veld, maar Djokovic doet meer. Zo heeft hij dat ritueel van de botsende bal bij de opslag. Aanvankelijk kon je daar een klok op afstellen, maar gaandeweg begon hij te variëren en speelt hij nu met het aantal keren dat hij de bal laat stuiten. Tegenstanders worden er hoorndol van en hebben daarover in besmuikte termen hun beklag gemaakt. Heel af en toe wordt hij op de vingers getikt, maar de laatste jaren steeds minder.

Recupereren in een ei

De eerste keer dat hij op een vreemde manier in het nieuws kwam, was tien jaar geleden toen hij na winst in Wimbledon nummer één werd. Hij schreef zijn doorbraak na een aantal jaren in de top drie toe aan zijn glutenvrij dieet. Nog spectaculairder was toen hij in de aanloop naar de US Open bekendmaakte dat hij voor zijn recuperatie in een soort ei ging zitten. De CVAC Pod is een kleine ­lagedrukkamer in combinatie met een compressie-apparaat voor de spieren.

Of dat allemaal heeft meegespeeld om 325 weken op de nummer 1-positie te staan in de ATP-ranking, is niet duidelijk. Zijn tennis is steviger geworden met de jaren en begint bij de eigen service, niet overdreven hard, maar wel altijd goed geplaatst en gevarieerd. Zijn sterkste wapen is zijn return. Backhand of forehand, het maakt hem niet uit. Tegelijk heeft hij er altijd voor gewaakt om fit te blijven. Van de Grote Drie heeft hij de minste blessures, al had hij dit jaar wel last van een scheurtje in de buikspier.

Novak Djokovic is de bekendste Serviër, weliswaar na Slobodan Milosević en Radovan Karadžić, twee veroordeelden uit de Joegoslavische burgeroorlog. Over politiek zal je Djoko niet horen, zo wijs is hij wel, maar zijn Servische thuisbasis is hem heilig. Hoewel hij om evidente redenen in Monaco resideert, is hij geregeld te vinden in Belgrado, waar hij is geboren.

Over corona had hij wel een mening. Het was allemaal zo erg niet en vaccineren – als er ooit een vaccin was – daar moest hij nog eens over nadenken. Dat zei hij vorig jaar rond deze tijd en terwijl de tennistour stillag, organiseerde hij de Adria Tour, een serie van demonstratiewedstrijden. Prompt volgde een uitbraak onder enkele spelers en hun entourage. Djokovic verontschuldigde zich en testte daarna zelf ook positief. Hij ging door het stof, keerde nederig ­terug in het circuit na de zomer van 2020, en won geen enkel groot toernooi. 2021 daarentegen kan zijn wonderjaar worden.