Achter de eeuwige glimlach van Bashir Abdi schuilt heel wat leed

Peter Vervaet, die Bashir Abdi Nederlands leerde toen hij na een jarenlange vlucht in ons land neerstreek, pende het levensverhaal van de marathonloper neer. Deze nacht moet zijn opperste succes volgen op de Spelen.

Dertien jaar was Bashir Abdi toen hij in oktober 2002, samen met zijn twee broers, zus en vader, maar zonder moeder, in België arriveerde. Ze hadden er op dat moment een zevenjarige vlucht voor de burgeroorlog in Somalië opzitten. Peter Vervaet (42), leraar Nederlands aan anderstalige nieuwkomers, ontmoette hem vier dagen later.

“Ik herinner me nog goed het eerste moment dat Bashir hier binnenkwam. Hij was heel verlegen, maar dat duurde niet lang. Ik zag meteen dat hij weinig of niet op de schoolbanken had gezeten. Lang stilzitten op zijn stoel, geconcentreerd blijven of notities bijhouden, dat moest allemaal aangeleerd worden. Hij ging wel heel graag naar school en was enorm leergierig. Heb je hem al horen babbelen? Bashir spreekt vloeiend Nederlands, zij het met een ferme Gentse tongval. Hij pikte alles heel snel op dankzij zijn persoonlijkheid. Hij is heel sociaal en leergierig. Die onbevangenheid heeft hij nog steeds.

“Bagage of speelgoed kon hij niet meenemen in zijn overhaaste vlucht uit Mogadishu in 1995", gaat Vervaet verder. “Bashir was en is nog altijd de jongen met de eeuwige glimlach, maar binnenin schuilt heel wat leed. De burgeroorlog begon zo plots dat hij vijf jaar zijn moeder niet heeft gezien. Dat heeft hem getekend voor het leven. Zijn mama handelde in stoffen en ging vaak naar India om daar grote containers stoffen in te kopen, om die dan te verkopen op de markt. Op het moment dat de oorlog uitbrak, zat zij in India.

“Vader Abdi moest met de kinderen halsoverkop een busje op, richting buurland Djibouti, zonder dat hun moeder wist waar ze waren of dat ze nog leefden. Dankzij het opsporingssysteem van het Rode Kruis vonden ze elkaar terug, al was een hereniging niet mogelijk omdat Somalië was afgesloten. Vanuit Djibouti wilden ze naar België, waar moeder Abdi ondertussen een betere toekomst voor haar gezin zocht en aan de slag was als poetsvrouw. Maar om hier te raken, moesten ze eerst naar de dichtstbijzijnde Belgische ambassade gaan. En die lag in… Somalië. Terug naar daar dus, waar ze uiteindelijk nog drie jaar moesten wachten. Om maar te zeggen dat het heel wat voeten in de aarde gehad heeft om hier te raken. Het is ongelooflijk dat hij nu zover staat.”

Liever voetballen

Een loper was Abdi tijdens de Somalische burgeroorlog nog niet. Verre van. “Het was in die beginjaren al voetbal wat de klok sloeg”, lacht Vervaet. “Tijdens de pauzes voetbalde ik altijd met hem op de speelplaats, dat was ook een van de redenen waarom hij graag naar school ging. Al schrok ik er wel van dat hij zich wat later echt bij een voetbalclub (Oostakker, red.) aansloot. Hij was niet zo balvaardig, struikelde nogal makkelijk. Er is geen Rode Duivel aan verloren gegaan, denk ik. Maar ik had ook nooit gedacht dat hij een olympische atleet zou worden. Hij begon pas met lopen toen Bert Misplon, zijn boezemvriend en atleet bij Racing Gent, hem eens meenam naar een training. Hij was toen al vijftien.

“Toen hij bij de stadsloop van Gent de 5 kilometer won, zag ik wel dat hij talent had. Ook verbetenheid, karakter, dat nooit opgeven. Mocht je hem laten doen, Bashir zou te veel trainen. Met zo’n zware rugzak uit het verleden rondlopen is iets wat wij niet kunnen snappen. Al heeft dat verleden hem ook gemaakt tot wie hij nu is. Zijn trainer noemt hem a supertalented survivor. Hij zal nooit vergeten vanwaar hij komt.”

Perfecte integratie

Toch voelt Abdi zich 100 procent Belg, getuigt Vervaet. “Absoluut, hij is het perfecte voorbeeld van integratie. De goesting om onze taal te leren was enorm. En zijn grote droom is om België iets terug te geven. Toen zijn moeder aan kanker bezweek, heeft ze hem op haar sterfbed gezegd dat hij goed moest zijn voor dit land. Bashir antwoordde dat hij dat zou doen. ‘Ik wil België een medaille geven’, zei hij. Hij ís ondertussen Belgisch kampioen veldlopen (in 2012) en pakte zilver op het EK in Berlijn (in 2018, op de 10.000 meter). Maar ik denk dat hij niet wil dat het daarbij blijft.”

Of hij zelf ook een steentje bijgedragen heeft aan Abdi’s succes? Vervaet wuift de vraag resoluut weg. “Helemaal niet. Dit is enkel dankzij zichzelf. (lacht) Tenzij hij achteraf een interview in vlekkeloos Nederlands geeft. Maar zelfs dan. Ik heb hem enkel de basis, de eerste woordjes geleerd. Jezelf voorstellen, leren tellen, dat soort dingen.

“Bashir heeft alles zelf uitgebouwd, al was het cruciaal dat hij Bert tegenkwam en zich zo bij een Vlaamse vereniging kon aansluiten. Bashir beseft heel goed hoe belangrijk dat was en richtte daarom ondertussen ook zelf een vzw op, Sportaround. Dat is een organisatie die samenwerkt met zestig scholen in het Gentse om een naschools sportaanbod aan te bieden. Start to runs voor kinderen die moeilijk in contact komen met een sportclub omdat ze kansarm zijn. Hij doet op die manier al superveel terug voor ons land, zelfs zonder medaille straks.”

Vervaet tekende het levensverhaal van Abdi op en schreef er het boek ‘Op de loop’ over. Op www.opdeloop.be is het boek te verkrijgen, net als bij Standaard Boekhandel. Een deel van de opbrengst gaat naar Sportaround.