NieuwsEnergieprijzen
Zo wil Europa energiereuzen doen meebetalen voor de crisis: plan moet 20 tot 30 miljard euro opleveren
Fossiele-energiereuzen als Shell en BP moeten een derde van hun winst afdragen. Dat geld wordt gebruikt om burgers en bedrijven te helpen bij het betalen van hun hoge gas- en elektriciteitsrekeningen. Daarnaast komt er een maximumprijs voor elektriciteit opgewekt met zonne- en windenergie van 180 euro per megawattuur, ruwweg de helft van de huidige marktprijs.
Deze voorstellen kondigt voorzitter Ursula von der Leyen van de Europese Commissie woensdag aan in haar jaarlijkse Staat van de Unie, de Europese Troonrede. Direct daarna worden ze gepresenteerd door de Eurocommissarissen Frans Timmermans (Green Deal) en Kadri Simson (Energie). De EU-landen bespreken de wetsvoorstellen eind deze maand met het doel ze onmiddellijk goed te keuren. Regeringen willen massale sociale onrust en faillissementen door de exploderende energierekeningen voorkomen.
De ‘solidariteitsbijdrage’ die de gas- en olieproducenten moeten leveren, is gebaseerd op hun winst van afgelopen drie jaar, plus een extra winstmarge van 20 procent. Van alle winst die ze daarbovenop maken, wordt vanaf 1 december 33 procent afgeroomd. De opbrengst van deze heffing wordt geraamd op 20 tot 30 miljard euro. De Commissie acht de heffing gerechtvaardigd omdat bedrijven als Shell en BP profiteren van de gestegen energieprijzen.
Datzelfde geldt voor de zonne-, wind-, kern- en watercentrales: hun productiekosten zijn niet gestegen maar ze krijgen een topprijs voor hun energie omdat het steeds duurdere gas de eindprijs van elektriciteit bepaalt. De Commissie stelt voor deze niet-gascentrales maximaal 180 euro per megawattuur te betalen. Afgelopen weken schommelde de elektriciteitsprijs op de markt tussen de 300 à 400 euro per megawattuur.
Het maximeren van de prijs voor elektriciteit van niet-gascentrales scheelt consumenten en bedrijven uiteindelijk tientallen miljarden euro’s. De zonne- en windenergieproducenten ontvangen weliswaar gewoon de hogere marktprijs voor elektriciteit - de Commissie wil dat marktmechanisme voorlopig niet aanpakken - maar alles wat ze meer krijgen dan 180 euro per megawattuur moeten ze inleveren. Dat geld wordt doorgegeven aan burgers en bedrijven.
In de ramingen van de Commissie gaat het om een herverdelingsoperatie van 60 (conservatieve raming) tot 117 miljard euro. Net als bij de opbrengst van de solidariteitsbijdrage voor fossiele-energiebedrijven bepalen de lidstaten hoe dit geld wordt verdeeld.
Het gaat om tijdelijke noodmaatregelen, benadrukt de Commissie. Het afromen van de winsten en het maximeren van de prijs gelden in principe voor een jaar. Daarna wordt bekeken of verlenging van de maatregelen noodzakelijk is.
Vraag verlagen
Het noodpakket voorziet ook in een verplichting voor de lidstaten om de vraag naar elektriciteit tijdens de piekuren met 5 procent te verminderen. Daardoor is er minder (duur) gas nodig om de benodigde elektriciteit op te wekken. Verder wordt de lidstaten gevraagd het totale elektriciteitsverbruik (inclusief het aandeel tijdens de piekuren) met 10 procent te verlagen.
De Commissie komt pas later met een voorstel voor een algemeen prijsplafond voor gas. Een flinke groep vooral zuidelijke lidstaten drong aan op spoed maar de Commissie vreest dat zo’n prijsplafond voor gas tot energietekorten in Europa leidt deze winter. Commissaris Simson (Energie) waarschuwde vorige week dat leveranciers van lng (vloeibaar gas) bij een gemaximeerde EU-prijs kunnen uitwijken naar klanten elders in de wereld. De EU heeft juist nu meer lng dan ooit nodig om het wegvallen van Russisch gas te compenseren.
