Woonboten op het droge, rivieren worden stroompjes: Nederland kampt met ‘feitelijk watertekort’, maar wat met Vlaanderen?

In Nederland heerst sinds deze week een ‘feitelijk watertekort’. Wat is het verschil met de droogte bij ons? Dat blijkt vooral een verschil in semantiek te zijn.

Aan het begin van deze week gold er in Nederland een ‘dreigend watertekort’. Woensdag trok de overheid pas echt aan de alarmbel: nu geldt er officieel een ‘feitelijk watertekort’. Het is het tweede van drie niveaus die onze noorderburen kennen om de droogte in te schalen. Niveau drie is het ergste niveau en geldt officieel als een nationale crisis.

Niet dat niveau twee betekent dat het nu meevalt: in Nederland liggen woonboten op het droge en zijn sommige rivieren moeilijker bevaarbaar. Maar ook hier is het al weken droog. Meteen rijst de vraag: is er door de aanhoudende droogte ook geen watertekort in ons land dan?

“Ik denk dat de situatie in ons land eigenlijk dezelfde is als in Nederland”, zegt Katrien Smet, woordvoerder bij de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM). “Als je kijkt naar de maatregelen hier en in Nederland, dan zijn die eigenlijk grotendeels hetzelfde. Alleen is de manier van communiceren hier anders. Ook wij zitten op het op een na hoogste alarmniveau. Meer zelfs: wij zitten al veel langer in code oranje: sinds midden juli.”

Er zijn in Vlaanderen vier codes voor droogte: groen, geel, oranje en rood. Die laatste code geldt als een crisissituatie. Code oranje houdt in dat er al verschillende waterbeperkende maatregelen worden genomen. Ook komt de droogtecommissie elke week samen om te beoordelen of er nood is aan nieuwe maatregelen.

Oppompverbod voor boeren

Het klopt dat Vlaanderen al stevige maatregelen neemt om de aanhoudende droogte te baas te kunnen. Zo geldt al sinds half juli een oppompverbod op alle onbevaarbare waterwegen. Dat is iets wat vooral boeren voelen: zij kunnen nu al meer dan twee weken geen water uit die rivieren halen om hun velden mee te besproeien. “De impact voor de landbouw is echt enorm”, zegt hydroloog Patrick Willems (KU Leuven). “Intussen staat het water in verschillende van die onbevaarbare waterwegen zo laag dat oppompen niet meer mogelijk zou zijn”, zegt Smet.

Langs het Albertkanaal – het kanaal waaruit heel Vlaanderen ongeveer 40 procent van het drinkwater haalt – wordt op verschillende plaatsen nu al water langs de sluizen terug stroomopwaarts gepompt om aan de waterbehoefte te kunnen voorzien. Aan sluis Wijnegem, sluis Genk en de Berendrechtsluis moeten waterbedrijven daarvoor zelfs mobiele pompen laten aanrukken.

In Limburg, de Kempen, Oost-Vlaanderen en West-Vlaanderen worden de recreatieve en soms ook de beroepsscheepvaart opgehouden voor één tot twee uur en vervolgens per groep door de sluis gelaten. Telkens zo’n sluis gebruikt wordt, gaat er immers water verloren. Door er gegroepeerd door te gaan, wordt dat verlies tot een minimum beperkt.

Tot slot geldt er op één plek in Vlaanderen, aan de Boven-Schelde, een diepgangbeperking: schepen mogen er twintig centimeter minder diep in het water liggen. Dat komt omdat het normale waterpeil niet verzekerd kan worden. Als gevolg daarvan kunnen schippers minder vracht meevoeren.

Geen drinkwatertekort

De aanhoudende hitte laat zich intussen ook voelen in de kwaliteit van het zoet water in Vlaanderen. Op verschillende plaatsen komen blauwalgen voor in het water. Dat zijn bacteriën die giftig kunnen zijn. Op die plekken ontraadt of verbiedt de Vlaamse Waterweg, de beheerder van alle bevaarbare rivieren, zowel recreatief zwemmen als het oppompen van water.

Voor alle duidelijkheid: de drinkwaterbevoorrading komt momenteel niet in het gedrang. Ook geldt er (nog) geen sproeiverbod voor particulieren. In theorie mag u nog altijd een zwembadje vullen, al is dat niet het beste idee.

Vrijdag geeft VMM een update van de grondwaterstanden. Maandag komt de adviesgroep droogte bijeen om te bekijken of nieuwe maatregelen nodig zijn.