Wie, cynischerwijze, hoopt dat de opwarming vooralsnog vooral ‘arme landen ver weg treft’, is eraan voor de moeite

Beste lezer,

We leven in een wonderlijke wereld en we leven in een vreselijke wereld. Tegelijkertijd. Wie het nieuws volgt krijgt niet zelden het gevoel dat we het ‘einde der tijden’ naderen. Met die oorlog, klimaatopwarming, wantoestanden in crèches en, zoals altijd rond deze tijd, het gevit over Sinterklaas en zwartepiet. Nederlandse kindertjes krijgen nu zelfs al meditatie omdat de spanningen over de Sint al te hoog zouden oplopen.

Afleiding zoeken in series wil niet altijd helpen, want ook daar krijg je niet zelden de indruk dat er nogal veel psychopaten en andere griezels rondlopen. Vooral vrouwen vragen zich tegenwoordig af of hun partner geen psychopaat is, vertelt expert Kasia Uzieblo.

Ondertussen zien de VN zich genoodzaakt te waarschuwen tegen ‘angst en alarmisme’ omdat we vanaf nu ongeveer met acht miljard zijn. Net de resultaten van betere medische zorg, onderwijs en sociale voorzieningen jaagt velen met andere woorden schrik aan. Want zoveel volk op een uitgeputte planeet lijkt hét recept voor verdoemenis.

Zeker nu de broeikasgasuitstoot alweer een record bereikt. Ook dat is een jaarlijkse zekerheid die terugkomt. Net zoals de VN-klimaatconferentie. Bedoeling is dat 196 landen voort maken met hun belofte om de opwarming van de aarde binnen veilige marges te houden, namelijk onder 1,5 graden. Maar steeds meer insiders vragen zich af of dat nog realiseerbaar is in deze wereld, met deze leiders. Ondertussen is de schade nu al, bij zo’n één graad opwarming, enorm en verliezen miljoenen mensen(bijna) alles.

Wat niet helpt is dat op dat grote klimaattreffen, dat nog tot eind deze week in Egypte plaatsvindt, meer dan 600 lobbyisten uit de fossiele brandstofindustrie aanwezig zijn. Dat toont onderzoek van Global Witness en Corporate Europe Observatory. Ruim 600 is meer dan het totaal aantal onderhandelaars uit de tien meest getroffen landen samen. En het is een kwart meer dan vorig jaar. Greta Thunberg vat op twitter samen wat dat betekent: “Als je malaria wil aanpakken dan nodig je de muggen niet uit.”

Wie, cynischerwijze, hoopt dat de opwarming vooralsnog vooral ‘arme landen ver weg treft’, is eraan voor de moeite. De golfkust van Florida is verwoest door een orkaan die door de opwarming aan kracht won, Europa warmt twee keer sneller op dan de rest van de wereld en afgelopen zomer stierven minstens 15.000 Europeanen door de extreme hitte, vooral in Duitsland en Spanje.

De wanhoop slaat dan ook toe bij activisten. Sommigen lijmen zich vast aan een schilderij. Anderen wijzen er bitter op dat het goed nieuws is dat Europa twee keer sneller opwarmt want als Europa meer schade ondervindt, zal Europa meer ondernemen. Nog anderen stoppen met klimaatlezingen ‘omdat het geen zin meer heeft’.

Toch leven we dus ook in een wonderlijke wereld. Artsen kunnen nog voor een baby is geboren een levensreddende behandeling toedienen. Via DNA sporen wetenschappers een moordenaar op die al tientallen jaren vrijuit gaat. Een eerste aanzet toont dat de nieuwste gentechniek de deur opent naar gepersonaliseerde kankertherapie en de boosterprik tegen corona beschermt kankerpatiënten beter dan verwacht.

En zelfs als het over klimaat gaat is het verhaal niet helemaal gitzwart. De wereld evolueert nu naar twee à drie graden opwarming. Dat is ‘vernielend’ en ‘gevaarlijk’, aldus duizenden wetenschappers. Maar een aantal jaar geleden was de voorspelling nog vier tot vijf graden. Daar past het woord ‘apocalyptisch’ bij. Dankzij verbluffend snel dalende prijzen van hernieuwbare energie, politieke mobilisatie -zelfs Boris Johnson wil dat Groot-Brittannië ‘het Saudi-Arabië van de windenergie wordt’- , inspanningen en plannen die allemaal niet voldoende zijn maar die er eerder niet waren, heeft de wereld de opwarming die tot recent nog werd verwacht bijna gehalveerd.

Dat is geen reden voor een hoera-stemming en voortdoen zoals we bezig zijn. Want twee à drie graden opwarming het betekent nog altijd heel veel leed dat had kunnen worden vermeden. Maar verlammende wanhoop over het einde der tijden is even misplaatst. Of, zoals klimaat-activist en -auteur Sami Grover stelt, zowel pessimisme als optimisme zijn valse keuzes als het over klimaat gaat.

Want we moeten handelen. Schade beperken. Dijken bouwen, isoleren en klimaatproof steden en landbouw ontwikkelen. Dat schrijft onder andere ook David Wallace Wells, klimaatreporter bij The New York Times, in zijn analyse met de veelzeggende titel Voorbij de catastrofe. Een nieuwe klimaatrealiteit komt in zicht :“We krijgen een duidelijker beeld van wat ons te wachten staat: een nieuwe wereld, vol ontwrichting, ver voorbij de normale klimaatsituatie, maar gelukkig nog niet in de buurt van een echte klimaatapocalyps. De meest dringende vraag is nu of we de verstoringen kunnen beheersen en de vele miljoenen mensen die erdoor kunnen worden getroffen, kunnen beschermen. Hoe intimiderend die toekomst er ook uitziet, die nieuwe wereld moet bevaarbaar worden gemaakt - door maatregelen om de schade te beperken en aanpassingen om te verdedigen wat niet kan worden tegengehouden.”

Hoopvolle groeten,

De wetenschapsredactie