Vacatures in Vlaamse kinderopvang bereikt recordhoogte: ‘Ik dacht dat we de bodem bereikt hadden’

Eind vorig jaar stonden er bij de VDAB 1.132 vacatures open in de kinderopvang. Het gaat dan zowel om begeleiders en kinderverzorgers als om leidinggevenden. Dat blijkt uit cijfers die Groen-parlementslid Celia Groothedde opvroeg. Over het hele jaar werden net geen 7.000 vacatures geregistreerd.

Nooit lag de vraag naar personeel in de sector zo hoog. De evolutie wijst op het enorme en toenemende personeelsverloop. In 2020 waren er nog ‘maar’ 4.000 vacatures over een heel jaar, in 2013 ging het om 1.756. In negen jaar tijd is de vraag dus verviervoudigd. “In 2021 lieten we al een record optekenen met 6.200 vacatures. Ik dacht dat we de bodem bereikt hadden, maar blijkbaar kunnen we nog dieper graven”, zegt Groothedde.

De cijfers bevestigen de crisissfeer in de Vlaamse kinderopvang. Er zijn talloze mensen tekort. En hoe meer mensen vertrekken, hoe hoger de werkdruk wordt voor de overblijvers - waardoor ook zij vertrekken of overwerkt uitvallen.

Het drama is niet alleen dat de kinderopvang volop handen tekortkomt, maar ook dat er eigenlijk nog veel meer mensen nodig zijn dan uit de cijfers blijkt. De kindnorm, het toegelaten aantal kinderen per begeleider, ligt vandaag op negen. Maar dat is onhoudbaar, geven experts aan. Idealiter worden er in de toekomst maar vijf kinderen per begeleider toegelaten. Maar volgens schattingen van welzijnminister Hilde Crevits (cd&v) zijn er 1.700 extra mensen nodig om de kindnorm met één eenheid te verlagen.

Professor gezinspedagogiek Michel Vandenbroeck (UGent) ziet nog een tweede probleem. Steeds minder mensen willen in de kinderopvang aan de slag. “Er is een grote uitstroom, maar tegelijk is de instroom van nieuw personeel kleiner dan ooit.” Volgens Vandenbroeck zijn er per jaar ongeveer honderd mensen minder die aan de opleiding kinderzorg, in het secundair onderwijs, starten. En twee derde van de afgestudeerden wil niet in de kinderopvang aan de slag. “Dat is een probleem, want die opleiding bereidt net voor op dat beroep.”

“In tijden van arbeidskrapte is het een uitdaging om mensen te vinden”, klinkt het bij Crevits. Zij benadrukt dat er hard gewerkt wordt om de situatie aan te pakken. “We hebben de subsidies van heel wat kinderopvanginitiatieven sterk verhoogd sinds januari en we willen tegen juni nog eens minstens 3.000 plaatsen extra een hogere subsidie geven.”

Is het in de huidige context ondenkbaar dat de kindnorm ooit verlaagd kan worden? Toch niet, zeggen Groothedde en Vandenbroeck. “Alles in één keer zal niet lukken. Maar je kan aan iedere kinderopvang de boodschap geven: als je het personeel vindt om in jouw crèche met één begeleider per vijf kinderen te werken, zullen we je daar correct voor vergoeden”, zegt Groothedde.

Volgens Vandenbroeck zou die aanpak, samen met een minder vlakke loopbaan, in vijf jaar tijd het tij kunnen keren. “Maar dan moet er wel meer geld in de kinderopvang geïnvesteerd worden.”