Reuzegommers veroordeeld tot werkstraffen en schadevergoedingen: ‘Er is recht gesproken, daar moeten wij mee leren leven’

Justitiejournalist Douglas De Coninck heeft de zaak gevolgd in de rechtszaal. "Als je kijkt op een schaal van één tot tien, waarbij één mild is en tien streng, is dit één. Dit is het mildst mogelijke scenario."

Lees hier het volledige artikel. 

Sven Mary geeft buiten, voor de camera's, commentaar op het arrest: "Er moesten antwoorden gegeven worden over de doop. Die zijn er door stilzwijgen niet gekomen. Een advocaat vindt geen straf te hoog of te laag, ik ga niet mee op die golf van emotie. Er zijn straffen uitgesproken. De volgende dagen gaan we ons bezig houden om het vonnis verder te analyseren. Er is recht gesproken, daar moeten wij mee leren leven."

"Of we er nu mee akkoord zijn of niet, de weg van deze mensen is lang geweest. Het duurt nu al vijf jaar, als we naar Cassatie gaan, wordt het acht of negen jaar. Die mensen krijgen dat allemaal in hun rugzak, moet ik hen dat aandoen? Ik wou een straf, een strafblad. Een werkstraf komt op het strafblad. Enkel een geldboete niet."

De achttien Reuzegommers gaan vrijuit voor het zwaarste deel van de aanklacht. Die bestaat uit het toedienen van de schadelijke stoffen - de veelbesproken vissaus - en het toedienen van opzettelijke slagen en verwondingen. Van gevangenisstraffen en een ontzetting uit de rechten is dus geen sprake. 

Ze worden wél schuldig bevonden aan onopzettelijke doding en mensonterende behandeling. Daarvoor deelde het hof werkstraffen uit van 200 uur tot 300 uur, het maximum. Bij niet-uitvoering van hun werkstraf krijgen ze een celstraf van 15 dagen.

De Reuzegommers krijgen ook boetes opgelegd van 250 tot 400 euro.

Alle Reuzegommers moeten aan de vader en de broer van Sanda Dia bovendien een schadevergoeding van respectievelijk 15.000 euro en 8.000 euro betalen. De vrienden van Sanda Dia krijgen 1 euro morele schadevergoeding. 

Christian Clement, advocaat van Reuzegommer J.V. alias Igean: "Wat ik daarnet heb gehoord klinkt als een eindpunt voor alle betrokkenen. Het is iets waarop we kunnen landen. Er is een sanctie uitgesproken, mijn cliënt heeft zich daar naar te schikken."

Op de vraag of hij overweegt Cassatieberoep aan te tekenen is alvast Christian Clement heel duidelijk: "Wat zou daar de meerwaarde van kunnen zijn, na de processie van Echternach die we in deze zaak hebben doorgemaakt?"

John Maes, advocaat van W.P. alias Randi: "Ook onze gedachten zijn bij de nabestaanden van Sanda Dia, maar dit zijn professionele rechters die meer dan een week lang geluisterd hebben. Ik hoop dat de rechtsstaat zegeviert en dat de mensen kunnen aanvaarden dat dit hof in eer en geweten een uitspraak heeft gedaan."

Alle advocaten van Reuzegommers die het arrest becommentarieerden toonden zich bijzonder tevreden. Het lijkt er dus op dat geen van de Reuzegommers er wat voor voelt om het arrest nog aan te vechten. 

 Het is nu uitkijken naar hoe de familie van Sanda Dia hierover denkt.

Volgens de persmagistrate zijn de beschuldigden vrijgesproken voor het toedienen van giftige stoffen omdat "visssaus op zich geen schadelijke stof is". 

Ook zijn ze niet veroordeeld voor schuldig verzuim: "De verdachten hebben Sanda Dia uit de put gehaald en verwarmd. Er is nooit bewust hulp geweigerd. Het hof heeft vastgesteld dat de doodsoorzaak een overdosis zout was. Alle schachten werden opgehitst. Iedereen was aanwezig. Het hof heeft een verregaande onvoorzichtigheid vastgesteld."

"Het hof acht hen wel schuldig aan mensonterende behandeling. Het hof heeft de feiten als ernstig gekwalificeerd. De verdachten hebben zich blind gestaard op hoe het allemaal straffer en sterker moest."

Walter Damen, advocaat van L.L. alias Strontvlieg, de Reuzegommer die tijdens de doop het felst te keer ging: "Mijn cliënt is vrijgesproken van het toedienen van schadelijke stoffen en onopzettelijke doding, zoals wij hadden gevraagd. Er is geen hoera-gevoel, maar dit voelt aan als heel juist. Iedereen kan nu verder met zijn leven."

Joris Van Cauter, advocaat van S. P. alias 'Remorke' is tevreen met de uitspraak: "Het is goed dat er recht gedaan is. Ik leid af uit de uitspraak dat het hof de zaak juist heeft ingeschat. Het hof heeft de proporties ingezien. Het was een tragisch ongeval, dat niemand heeft gewild. Vandaar dat er een vrijspraak was voor alle opzettelijke misdrijven en schuld voor alle onopzettelijke."

Ook W.P. (Randi), S.P. (Remorke), P.O. (Wally), J.V. (Igean) Q.W. (Paterberg), J.D.V. (Placebo) B.L. (Rustdag) worden veroordeeld tot een werkstraf van 225 tot 250 uur. 

De Reuzegommers krijgen ook boetes opgelegd van 250 tot 400 euro.

De vrienden van Sanda Dia krijgen ook 1 euro morele schadevergoeding.

De achttien Reuzegommers werden vrijgesproken voor het toedienen van schadelijke stoffen en schuldig verzuim en schuldig bevonden aan onopzettelijke doding, onterende behandeling en inbreuken op de dierenwelzijnswet.

De Reuzegommers gaan vrijuit voor het zwaarste deel van de aanklacht, toedienen van schadelijke stoffen. Voor de andere aanklachten worden er werkstraffen opgelegd. 300 uur is de maximale werkstraf.

Dit zijn de uitgesproken werkstraffen:

• A.V. alias Sondage 250 uur

• L.L. alias Strontvlieg 300 uur

• A.G. alias Shrek 250 uur

• A.G. alias Janker (schachtentemmer) 300 uur

• J.J. alias Zaadje (praeses) 300 uur

• V.K. alias Pronker 200 uur

• B.P. alias Protput 250 uur

• Z.B. alias Rafinki 250 uur

• J.S. alias Flodder 250 uur

• M.P. alias Ketter 200 uur

• M.G. alias Kletsmajoor 250 uur

Het hof van beroep trekt de verantwoordelijkheid voor het uitspreken van de straffen naar zich toe en erkent dus dat het in beroep gaan door de burgerlijke partijen aanvaard wordt. De Reuzegommers zullen dus hun straf horen vandaag.

De rechtbankzitting begint. Zeven Reuzegommers zijn persoonlijk naar het hof van beroep gekomen. 

Ter herinnering: 18 Reuzegommers staan vandaag terecht, waarvan er 11 de vrijspraak vragen en 7 (deels) schuldig pleiten. Het hof moet zes schuldvragen beantwoorden.

1. Het toedienen van schadelijke stoffen met de dood van Sanda Dia tot gevolg
2. Het toedienen van schadelijke stoffen met arbeidsongeschiktheid van twee andere schachten tot gevolg
3. Het toedienen van onopzettelijke slagen en verwondingen
4. Mensonterende behandeling
5. Schuldig verzuim
6. Inbreuken op de dierenwet

Het openbaar ministerie eist straffen van 18 tot 50 maanden cel.

Ook de vraag of het hof van beroep wel bevoegd is, ligt nog altijd op tafel. Indien dat niet het geval is, stuurt het hof de zaak opnieuw naar eerste aanleg in Limburg, waar het proces dan overgedaan zou moeten worden.

De advocaten beginnen nu binnen te komen in de rechtzaal, ook het publiek, waaronder de familie en vrienden van Sanda Dia, nemen plaats. 

Een aantal Reuzegommers blijkt niet aanwezig te zullen zijn.

De rechtbankzaal in het Antwerpse hof van beroep is voorlopig nog vrij leeg. Enkele journalisten hebben wel al postgevat. De televisiecamera's worden buiten het gerechtsgebouw opgesteld. 

Rond 11 uur leest het hof van beroep de uitspraak in het proces voor.

Het Antwerpse hof van beroep doet vanmiddag uitspraak in het Reuzegom-proces. Achttien oud-leden van de studentenclub staan er terecht voor hun betrokkenheid bij de dood van Sanda Dia in december 2018.

Sommige Reuzegommers, onder wie preses J.J. alias Zaadje en schachtentemmer A.G. alias Janker, pleitten schuldig aan het gros van de aanklachten: toedienen van schadelijke stoffen, schuldig verzuim en mensonterende behandelingen.

Andere ex-Reuzegommers pleitten onschuldig, of enkel schuldig aan de claim van dierenrechtenorganisatie Gaia wegens dierenmishandeling.

De verwachting is dat er voor de meeste beklaagden een werkstraf of een gevangenisstraf met uitstel zal worden uitgesproken. 

In theorie kan het hof van beroep ook beslissen de zaak opnieuw naar de rechtbank in eerste aanleg te sturen in Hasselt.

Lees hier meer: Reuzegommers weten vandaag waar ze aan toe zijn. Hof van beroep kondigt arrest aan in proces rond dood Sanda Dia

• Achttien leden van de intussen ontbonden studentenclub Reuzegom moesten zich in maart voor het Antwerpse hof van beroep verantwoorden voor hun betrokkenheid bij de dood van Sanda Dia (20). De Edegemse student overleed eind 2018 na een totaal uit de hand gelopen doopritueel.

• Sanda Dia stierf door een te hoog zoutgehalte in zijn lichaam, als gevolg van liters vissaus die hij dronk of moest drinken. Volgens het Openbaar Ministerie zijn de Reuzegommers schuldig aan het toedienen van schadelijke stoffen met de dood tot gevolg.

• Het proces ging in april 2022 van start voor de rechtbank van eerste aanleg in Hasselt. Die kreeg het dossier toegewezen omdat één van de Reuzegommers de zoon is van een Antwerpse rechter.

• De zaak werd verschillende keren uitgesteld, maar toen het proces eenmaal van start ging, verraste de Hasseltse rechter met de uitspraak dat zij niet over de volledige studentendoop kon oordelen.

• Het doopritueel duurde twee dagen − 4 en 5 december 2018 − en bestond uit een rozenverkoop, een ­afzuip, een cantus en ten slotte een dag aan een blokhut in Vorselaar. Omdat de aanklacht was beperkt tot de namiddag van 5 december, vond de rechter dat ze zich niet over de volledige doop kon uitspreken.

• De zaak werd doorverwezen naar het Antwerpse hof van beroep waar de Reuzegommers 18 tot 50 maanden cel riskeren. Op 26 mei is er uitspraak.

Nathalie Buisseret verdedigt Anneleen De Vel, de moeder van Sanda Dia. In een interview heeft ze het onder meer over de veelbesproken knuffel van haar cliënte en een van de Reuzegommers. “Achteraf zei ze tegen mij: ‘Daar zat een kind. Ik kon daar niet ongevoelig voor blijven.’ Het was een geste die door merg en been ging.”

Op 26 mei velt het hof van beroep in Antwerpen een arrest in de zaak-Sanda Dia. Seydou De Vel en Marie Van Steenkiste, broer en schoonzus van de overleden student, hebben het in een interview over verantwoordelijkheid, vergiffenis en verdriet. ‘Het zou veel Reuzegommers deugd doen om schuld te bekennen.’

De Reuzegommers zelf krijgen het laatste woord. L.L., alias 'Strontvlieg' leest een brief voor. “Geachte familie, jullie woorden hebben me diep geraakt. Het zijn woorden die alle eer en lof over Sanda omvatten. Ik besef hierdoor nog meer wat ik jullie heb aangedaan en bied opnieuw mijn excuses aan. Ik zal er alles aan doen opdat hetgeen wat wij hebben gedaan nooit meer kan gebeuren. Al heel de week voel ik het leed van de familie. Ik erken dat ik niet de vriend ben geweest voor Sanda die hij verdiende en daar neem ik mijn volle verantwoordelijkheid voor.”

J.J., praeses ‘Zaadje’, neemt na hem de micro. Met trillende stem begint hij te spreken. “Wat L. zei, klopt. Jullie woorden waren oprecht en ook grotendeels de waarheid. Het is een schrale troost, het praat niets goed, maar Sanda is er echt bovenop gekomen. Het doet er niet veel toe, maar in het grote verhaal is het belangrijk dat het de waarheid is. Ik besef heel goed dat het onze fout was, dat wij de verantwoordelijkheid dragen. Dat besef ik heel goed. Het had allemaal niet mogen gebeuren en dat is onze fout.”

S.P., ‘Remork’: “De woorden van de familie van Sanda raken me heel erg. Sindsdien ben ik helemaal veranderd. De gebeurtenissen hebben me gevormd tot wie ik ben. Mijn advocaat heeft een werkstraf gevraagd en die zal ik gebruiken om mijn steentje bij te dragen aan de maatschappij.”

A.G., schachtentemmer ‘Janker’, begint te snikken. “Alle momenten over Sanda spoken al vier jaar door mijn hoofd. Als ik ze met jullie kan delen, twijfel niet, ik zou er zo graag over willen vertellen.”

Het hof neemt de zaak in beraad en velt een arrest op 26 mei om 11 uur.

Het is nu de beurt aan de verdediging om te repliceren. Walter Damen, de advocaat van L.L. ‘Strontvlieg’ begint. Hij gaat onder meer in op de privégegevens van Reuzegommers die circuleerden op sociale media. “We hebben helaas een procedure moeten beginnen om de privégegevens van het internet te halen.”

Jan De Man neemt het woord in naam van alle advocaten van de verdediging. “We vinden dat het nu tijd is dat uw hof de zaak in beraad neemt om tot een rechtvaardig oordeel te komen. Ik dank u.”

Na Kris Luyckx is Sven De Baere, advocaat van de vader van Sanda Dia, aan de beurt. Hij gaat onder meer in op wat gerechtspychiater Lieve Dams heeft gezegd tijdens dit proces over groepsdynamiek.

“De allereerste stap voor morele ontkoppeling is ook juridisch belangrijk. Je weet dat je iets verkeerd doet, maar je gaat er toch in mee. Je geeft anderen de schuld: het is gebeurd omdat Sanda het wou. Het is gebeurd omdat het traditie is. De volgende stap is minimaliseren en bagatelliseren. 'Wie kon er nu weten dat visolie schadelijk is? Ik ben er zelf ook doorgekomen.' 

“Je plaatst jezelf dus in zo’n positie, maar het maakt je niet minder schuldig. Het gaat niet over morele schuld, maar over juridische schuld. Het is geen ongeval, het is niet onopzettelijk. Sanda is gestorven door opzettelijke handelingen.”

Voor hem zijn de beklaagden schuldig voor alle tenlasteleggingen. “Laten we er zeer duidelijk over zijn. Er kan geen enkele discussie bestaan dat uw hof alle juridische middelen heeft om alle beklaagden schuldig te verklaren over de hele lijn.”

“De familie heeft op enkele belangrijke vragen nog geen antwoorden gekregen. Wat is er gebeurd? Wie heeft er gelogen tegen de dokter (hij heeft het over een professor geneeskunde in Leuven, YV) toen er moest gestopt worden? Wie heeft er visolie toegediend? Voor er sprake kan zijn van vergeving moet er sprake zijn van oprechtheid en die is er niet.”

De zitting wordt weer even geschorst. Straks is het aan de verdediging om te repliceren.

De zitting is weer bezig. Kris Luyckx, de advocaat van de twee schachten die samen met Sanda Dia gedoopt zijn, spreekt de rechtszaal toe. 

Hij sluit af met een wens van zijn cliënten. “Hun ouders wensen ten aanzien van de ouders van Sanda nogmaals zeggen dat ze zeer diep meeleven met de familie. Ze beseffen ook dat ze veel geluk hebben gehad voor hun kinderen. Afsluiten gaan ze dit nooit kunnen. Die jonge gasten gaan dat heel hun leven meedragen. Maar laat ons een positief einde maken aan het proces.”

De moeder van Sanda gaat het woord niet nemen. Het Openbaar Ministerie begint aan zijn repliek. De aanklager prijst de waardige houding van de familie en de vrienden van Sanda Dia tijdens dit proces en vraag het hof om in dit proces over te gaan tot evocatie, waarbij het dus de zaak volledig uit handen neemt van de rechtbank in Hasselt en zelf over de feiten oordeelt.

Het is straks aan de burgerlijke partijen om te beginnen met de replieken, dat zijn de antwoorden op de pleidooien. Eerst wordt de zitting nog kort geschorst.

Als laatste krijgt Seydou De Vel, de broer van Sanda, het woord. “Het is zo dat mijn broer Reuzegom zag als een opstapje in zijn carrière. Ik weet het omdat hij me dat heeft gezegd. Jullie weten niet wat het is om als jongen van kleur op te groeien in een overwegend witte omgeving. Sanda en ik wilden laten zien dat ook wij ergens zouden kunnen geraken. Door hard te werken en dan te zeggen dat onze dromen zijn uitgekomen. Die dromen zijn er niet meer.

“Twee vragen heb ik, waarover er niets in het dossier staat. Wie heeft de vissaus toegediend? Wie heeft de vrouw aan de garagebox (een professor geneeskunde, YV) wandelen gestuurd? Daar hebben we vier jaar later nog geen antwoorden op gekregen.

“Ik weet niet of ik jullie verontschuldigingen kan accepteren. Omdat ik me afvraag of jullie wel in staat zijn om ze te uiten. Ik heb een brief ontvangen waarin ons leed omschreven werd in vijf regels. Jullie leed had 17 regels. En de vrienden van Sanda werden er zelfs in aangevallen.

'Een deel van mij is samen met Sanda gestorven' 

“Ik vraag me af of jullie kunnen oordelen of iets racistisch is, als witte mensen. Jullie maken mij als mens van kleur monddood. Het n-woord, ‘handjes kappen’, en jullie verkleden in de Klu Klux Klan is wel degelijk racistisch. Een maand na het begraven van mijn broer ben ik vader geworden. Ik heb de geboorte van mijn kind verdwaasd meegemaakt. Nu is mijn kind vier jaar en nog steeds heb ik het gevoel dat ik er voor haar niet zal zijn. Ook zij is getekend voor het leven, al sinds ze nog in de buik van haar moeder zat.

“Ik sta niet achter de heksenjacht die er geweest is. Wanneer Sanda is gestorven is er ook een deel van mij gestorven. Desondanks blijf ik geloven in de goedheid van de mens, door de vrienden van Sanda. Dat pakken jullie niet af van mij." 

Na de stiefmoeder van Sanda, neemt Marie Vansteenkiste, de partner van Sanda’s broer, het woord. De Reuzegommers horen alles aan met gebogen hoofd.

“Voor iemand met empathie is het aanhoren van al jullie verklaringen heel moeilijk. Jullie moeten ook beseffen dat jullie houding nu niet wegveegt wat jullie vier jaar geleden hebben gedaan. Ik heb een schoonvader gezien die probeerde vooruit te kijken, maar telkens vastzat in de leegte die Sanda heeft achtergelaten.

“Ik heb de vriendin van de papa gezien. De sterke rots in de zee die stilletjes afbrokkelde. Mijn leed verdwijnt in het niets bij wat zij hebben moeten doorstaan. Ik zwijg erover, ik vind dat niet gepast. Maar besef dat alles in ons leven tot een stop is gekomen. Net op het moment dat het een nieuwe start moest worden met de geboorte van onze dochter.”

'Iedereen verdient een tweede kans' 

“Ik heb geleerd dat je om te helen eerst door een diep en donker dal moet gaan. Ik weet niet of jullie dat gaan tegenkomen. Er is gesproken over oog om oog, tand om tand. Dat is nooit wat wij gewild hebben. Laat het mij even op een menselijke manier zeggen. Die mannen horen niet in de gevangenis. Maar een strafblad geeft wel een signaal. Iedereen verdient een tweede kans, ook zij.

“Als laatste wil ik me nog richten tot de echte vrienden van Sanda. Ik maak hier een duidelijk onderscheid. Met jullie daden hebben jullie elke essentie van dat woord tenietgedaan. Ik wil dat jullie begrijpen waarom we zo hard struikelen over dat woord. Vrienden nemen verantwoordelijkheid voor elkaar op. Ik raad jullie aan om naar hen te kijken en misschien te leren. Vrienden en vriendinnen met normen en waarden. Ondanks het immense verdriet niet haatdragend. Ik heb heel veel aan hen gehad de voorbije jaren.

“Ik hoop dat mijn dochtertje ook zulke vrienden kan maken. Dat zou mijn vertrouwen in de mens herstellen.”

Vervolgens spreekt de vrouw van Ousmane Dia de zaal toe. “Ik ga me voorstellen, ik ben de stiefmoeder van Sanda. Ik vind dat een heel lelijk woord, want Sanda heeft een mama en een papa. Een broer met wie hij een heel intense band had. Ik moest aan de kar trekken, omdat mijn man het niet meer kan. Er is geen groot of klein verdriet. Er is geen terecht of onterecht verdriet. Verdriet kan je leven bepalen. Ik heb een zoon die even oud is als Sanda. Het is confronterend. De laatste keer dat al onze kinderen samen waren was op Sanda’s 20ste verjaardag. We waren trots en dan baf.. was het weg. 

“Elke kerst, elk behaald diploma. Elk gesprek verwijst naar Sanda. Alles verwijst naar dat verdriet. Met dat verdriet komt ook angst. Ik ben bang dat mijn man zichzelf iets aandoet. Vorige week zei hij nog: ik ga me iets aandoen. Ik hoop dat hij dat niet gaat doen. Ik wil geloven dat we het te boven komen, maar ik ben bang om te gaan werken, omdat ik niet weet in welke toestand ik hem ga vinden als ik terug kom.

"We hebben heel veel steun gekregen van mensen die we niet kennen. We hebben hier vorige week gezeten. Ik moet zeggen dat jullie heel intimiderend zijn. Zo’n twintig toga’s recht voor ons. We weten ook dat er mensen achter de toga’s zitten, maar sommige toga’s waren echt alleen maar toga’s." 

'Ik wil dat het stopt, het gevoel dat wij zelf terechtstaan' 

"Ik ben zeker van één ding. Ik ben een kleuterjuf en ik werk met doelen, ik heb een doelenboek mee. Daar moet ik met vijfjarige kleuters aan werken. Ik kan niet begrijpen dat die niet zijn toegepast. Hier staat het: kleuters kunnen situaties herkennen die slecht zijn voor de gezondheid. Kleuters moeten giftige of niet-eetbare producten kunnen herkennen. Als die simpele kleuterdoelen waren herkend, dan hadden wij hier niet gestaan. Ik vind het moeilijk dat wij in sommige contexten waarden opzij mogen zetten. Ik zeg als opvoeder: hou vast aan uw normen en waarden. Anders mag je iemand gewoon de dood injagen.

"Ik geloof dat de jongens hier oprecht spijt hebben. Maar voor mij is er meer nodig dan een knuffel en een koffie. Nu wil ik Sanda loskoppelen van de zaak-Reuzegom. Ik wil Sanda herdenken voor wie hij was. Ik wil dat het stopt, de toga’s. Het gevoel dat wij zelf terechtstaan.

"Ik wil ook bouwen. Wij moeten met alles herbeginnen, daar wil ik nu energie in steken. Ik heb nog één boek bij, voor ons is het bijna heilig. Het is het boek van de vrienden van Sanda. Enkel foto’s waarop hij plezier heeft. Nergens een waarop hij rijp is voor de vuilbak." 

"Mensen zeggen dat het vrienden waren van Sanda. Ik heb ook gehoord dat het de fout van Sanda was, omdat hij instemde. Misschien heeft Sanda ingestemd met een doop, maar niet met een marteling tot de dood. Ik heb ook gehoord dat ze hetzelfde hebben meegemaakt. Toch zitten zij hier en Sanda niet. Sanda was alles voor mij." 

"Ik heb afgezien om hier in België terecht te komen. Ik ben een trotse Belg. Ik zal de eerste zijn om jullie te helpen als jullie iets tegenkomen. Sanda is voor een van jullie tussengekomen in Antwerpen, hij heeft klappen gekregen. Maar tijdens de doop had Sanda hulp nodig. Hij heeft dat niet gekregen. Ik wil niet dat jullie naar de gevangenis gaan. Maar ik wil wel gerechtigheid." 

"Ik heb vertrouwen in justitie, in dit hof. Iedereen in de wereld droomt ervan om naar Europa te komen. Omdat de rechten van iedereen hier beschermd worden. Mensen wagen hun leven op de oceaan, dat is voor deze justitie." 

"Ik heb één bericht dat ik stuur aan iedereen. Wij kunnen het verschil maken, jullie kunnen het verschil maken. Ik dank u." 

Op de zesde dag van het Reuzegom-proces krijgt Ousmane Dia, de vader van Sanda Dia, als eerste het woord. 

"Goeiemorgen, mevrouw de voorzitter, leden van het hof, dames en heren, ik ben de vader van Sanda Dia en ik ben boos. Heel boos. Op de KU Leuven, ik ben boos op die jonge heren hier. En ik ben boos op de ouders van die jongens hier. Ik zal zeggen waarom. Op 5 december toen ik in het ziekenhuis de hand van mijn zoon vasthield om hem niet te laten gaan, waren hun ouders bezig met hun advocaat. Deze grote toppleiters van België."

"Ik ben boos, terecht denk ik. Omdat er hier beweerd wordt dat Sanda een vriend was van deze heren hier. Ik zal zeggen waarom dat niet waar is. De vrienden van Sanda zitten hier (wijst naar de bank van de burgerlijke partijen). De plechtigheid in Edegem is georganiseerd door de echte vrienden van Sanda." 

"Ik heb hier vanalles gehoord. Ik heb gehoord dat Sanda jullie vriend was. De advocaten hier verdedigen hun cliënten - dat is normaal. Maar iedereen weet dat het niet waar is. Sanda kende deze mensen amper. We woonden toen in een heel bescheiden apartement in Edegem. Ik had geen oprit, geen tuin. Dat was nochtans eens van jullie voorwaarden om lid te worden van Reuzegom." 

"Ik zal jullie zeggen waarom jullie geen vrienden waren van Sanda. Een vriend laat je niet in de steek."

'Jullie beschermen elkaar' 

“Jullie willen de waarheid niet zeggen. Jullie beschermen elkaar. Ik wil niet dat jullie naar de gevangenis gaan, nee. Maar ik zocht gewoon de waarheid. Ik zal jullie zeggen wat ik denk dat er echt gebeurd is. Vanaf zijn kot. Ik was beschaamd toen ik in dat kot was, om dat op te ruimen. De stank van urine. Ik was het kot met vrienden aan het leegmaken." 

"Sanda kon zichzelf niet aankleden. Het is bewezen door foto’s en video’s dat Sanda niet meer kon stappen. Hij kon zelfs niet op zijn knieën zitten. Toch hebben jullie verder gedaan. Jullie hebben hem meegesleept naar Vorselaar. Plots met een slok Ice Tea en een stuk brood beweren jullie dat Sanda erdoor kwam. Hoe kunnen jullie dat zeggen? Ik vraag me af: wat gaat er om in jullie hoofd? En ik denk aan jullie ouders." 

"Ouders beschermen hun kinderen, dat is normaal. Maar echte ouders denken ook dat er aan de andere kant ouders zitten. Zeggen dat jullie geprobeerd hebben om contact op te nemen, is liegen. Ik heb een jongen ontmoet tijdens de begrafenis. Ik heb hem gezien op het kerkhof. Ik heb met hem gepraat. Hij heeft tegen mij gezegd: “Sorry.” Ik heb hem in mijn armen genomen en hem vergeven. 'Maar zeg tegen uw ouders dat ik heel kwaad ben', heb ik gezegd." 

"Als ik hier vandaag sta en kan praten met jullie dan is het dankzij de medicatie die ik neem. Ik heb mezelf verloren met de dood van Sanda. Ik weet niet hoe mijn vrouw mij kan tolereren. Ik ben niet leefbaar." 

Het proces over de dood van Sanda Dia is vrijdag niet beëindigd en wordt vandaag daarom voortgezet. Straks krijgen de burgerlijke partijen het woord. Onder meer Ousmane Dia, de vader van Sanda, heeft al aangegeven de beklaagden te willen toespreken, de moeder van Sanda zal dat niet doen. Daarna volgen nog de replieken, waarbij alle partijen op elkaars standpunt kunnen reageren. Tot slot krijgen de beklaagden het laatste woord.

Wat is er vorige week gebeurd?
Het proces in beroep vatte afgelopen maandag aan, nadat de rechter in eerste aanleg in Hasselt in april vorig jaar van mening was dat ze niet kon oordelen over het volledige doopritueel. De familie van Sanda Dia ging daartegen in beroep, waardoor de zaak voor het Antwerpse hof van beroep werd gebracht. Dat moet wel nog beslissen of het beroep gegrond is, maar behandelt in afwachting daarvan de zaak wel in zijn totaliteit.

Advocaat-generaal Annelies De Cauwer vorderde op de eerste zittingsdag celstraffen van 18 tot 50 maanden voor de achttien beklaagde Reuzegommers. De zwaarste straffen werden geëist voor preses J.J., alias Zaadje, en schachtentemmer A.G., alias Janker, die respectievelijk 40 en 50 maanden cel riskeren. Dat is voor beiden wel 10 maanden minder dan in eerste aanleg in Hasselt was gevraagd. De achttien beklaagden riskeren ook een geldboete tot 8.000 euro en de ontzetting uit hun burgerrechten voor vijf jaar.

Na het rekwisitoor van het openbaar ministerie kregen de burgerlijke partijen het woord. De twee medeschachten van Sanda Dia verklaarden bij monde van hun advocaat dat ze hopen dat de zaak snel een einde kent, "zodat ze dit eindelijk kunnen verwerken". 

Meester Sven Mary, die de vader van Sanda Dia verdedigt, noemde Reuzegom daarna een "elitair clubje met een rechts, racistisch kantje" en beweerde dat de maatschappij "het recht heeft de identiteit van de daders te kennen". Nathalie Buisseret, die de moeder van Sanda Dia bijstaat, deed dan weer een beroep op het verantwoordelijkheidsgevoel van de Reuzegommers. "Omarm wat is gebeurd en word mooiere mensen", klonk het in haar pleidooi, dat duidelijk een gevoelige snaar raakte in de rechtszaal.

Daarop kregen de advocaten van de achttien Reuzegommers één na één het woord. Een aantal onder hen stelde zich vragen bij de mogelijke evocatie van de zaak door het Antwerpse hof van beroep, waardoor ze dus een aanleg verliezen. Grote onthullingen kwamen er tijdens de pleidooien echter niet. Verschillende advocaten gaven wel toe dat hun cliënt schuldig bevonden kan worden aan mensonterende behandeling en onopzettelijke doding, anderen gingen dan weer voor de volledige vrijspraak. Wie de vissaus allemaal heeft toegediend en in welke mate dat gebeurde, blijft vooralsnog onduidelijk.

Na het pleidooi van hun advocaat nam ook elke Reuzegommer zelf het woord. Ze richtten zich daarbij rechtstreeks tot de familie van Sanda Dia en drukten hun grote spijt uit voor wat er gebeurd is. Heel wat Reuzegommers barstten hierbij in tranen uit. De praeses van de groep kreeg zelfs een knuffel van de moeder van Sanda Dia.

Wat volgt er nog?
Na vandaag wordt de zaak in beraad genomen en volgt, normaal gezien, in de maand mei een arrest. Ook dan weten we dus pas of de zaak al dan niet evoceert naar het Antwerpse hof van beroep of toch nog terugkeert naar eerste aanleg in Hasselt.

Binnen Reuzegom had P. zijn vrienden. Sanda zou bij dat kliekje horen. Niet bij degenen die vinden dat schachten muizen moesten eten.” Advocaat Johan Platteau nam vandaag als eerste het woord namens zijn cliënt P.O., (24) bijnaam ‘Wally’, die bij de club de peter was van Sanda.

De lijn die Platteau volgde, zou terugkomen. In zijn woorden: “Niet alle Reuzegommers zijn gelijk.” Sommige Reuzegommers droegen veel verantwoordelijkheid bij de zware doop. Daarmee worden dan de preses ‘Zaadje’, die de club leidde, bedoeld en de schachtentemmer ‘Janker’, die de doop moest voorbereiden. Vrijdag kregen de Reuzegommers het woord, die volgens hun verdediging maar een bijrol speelden bij het hele gebeuren.

Zo verliep de vijfde dag van het proces. Lees het verslag.

Een belangrijk deel van het proces is nu achter de rug. De advocaten van de achttien Reuzegommers hebben deze week één na één gesproken.

Maandag wordt het proces voortgezet en krijgen de burgerlijke partijen het woord. Onder meer Ousmane Dia, de vader van Sanda, heeft al aangegeven de beklaagden te willen toespreken, de moeder van Sanda zal dat niet doen. Daarna volgen nog de replieken, waarbij alle partijen op elkaars standpunt kunnen reageren. Tot slot krijgen de beklaagden het laatste woord. Daarna wordt de zaak in beraad genomen en volgt, normaal gezien, in de maand mei een arrest. Ook dan weten we dus pas of de zaak al dan niet evoceert naar het Antwerpse hof van beroep of toch nog terugkeert naar eerste aanleg in Hasselt.

Om af te sluiten neemt B.L., alias Rustdag, zelf het woord.

"Wat ik kan zeggen zal nooit jullie verlies goedmaken, maar ik heb echt spijt voor wat we gedaan hebben. Elke dag opnieuw schaam ik me ervoor. Ik heb geprobeerd altijd aanwezig te zijn, want dat is het minste dat ik kon doen. Ik ben dankbaar voor het gesprek dat we destijds hebben gehad. En natuurlijk sta ik altijd open om te praten als jullie daar nood aan hebben."

Lees ook. Reporter Yannick Verberckmoes over de vijfde zittingsdag: ‘Advocaten benadrukken vandaag echt heel erg dat niet elke Reuzegommer hetzelfde is’

Meester Thiebaut heeft het ook nog over de anciënniteit van Rustdag, dat belangrijk leek te zijn voor de hiërarchie binnen Reuzegom.

"Mijn cliënt is inderdaad senior geweest en zat al enkele jaren bij de club. Had hij destijds enige autoriteit? Ja, toch wel. Hij zegt ook op een zeker moment: 'Mannen, stop, dat is niet de bedoeling.' Maar als je de dag voordien bent afgezwaaid en je bent er nog maar als toeschouwer, heb je die autoriteit dan nog steeds? Hij is geen preses of schachtentemmer. En er is geen bewezen oorzakelijk verband tussen de dood van Sanda en mijn cliënt Rustdag."

Er zijn volgens Thiebaut wel een aantal andere elementen waar het hof rekening mee kan houden.

"Hij heeft een gunstig strafblad. Hij is nog erg jong, zelfs als ancien. Met de ervaring die hij nu heeft zou hij het anders aanpakken. Op die vier jaar tijd is hij twintig jaar ouder geworden. Hij heeft zijn verantwoordelijkheid genomen en hij zit hier al heel de week alleen. Niet omdat zijn ouders hem niet willen steunen, maar hij wilde dat niet. 'Ik heb me in de problemen gewerkt en ik mag mijn ouders daar niet mee lastigvallen', zei hij."

Thiebaut: "Ik hoop dat u ook de spijt van de mensen aan deze kant voelt. Het komt altijd te laat, maar het is er. Ook bij hem. Hij is intussen twee jaar aan het werken en zijn werkgever weet ook wie hij is en wat hij gedaan heeft. Desondanks mag hij er blijven werken en daar is hij dankbaar voor."

 Concreet gevolg van wat er in de media is gebeurd
De advocaat pleit dat een van doelen van eens straf is dat de dader voelt dat die iets fout heeft gedaan. "Als je dan de afgelopen vier jaar zo'n mediastorm meemaakt, met al die mensen die moord en brand schreeuwen en het ergste wensen voor deze heren, dan moet dat volgens mij gevolgen hebben voor de strafmaat. 

Ter illustratie heeft hij ook nog een anekdote daarover: 'Mijn cliënt kwam nog eens buiten en stond iets te drinken. Hij werd herkend door een paar mensen en hij moest gaan lopen. Ze hebben hem net niet gelyncht. Ze hebben hem fysiek aangevallen. Dat is een concreet gevolg van wat er in de media is gebeurd."

Een alternatief voor de celstraf is daarom een werkstraf, pleit hij. "Laat hem 300 uur iets terugdoen voor de maatschappij. Denkt u daarnaast eens na over een straf met uitstel. Laat hem een aantal lezingen geven over de zin en onzin van dopen. Dat zou een mooi effect kunnen hebben. Deze jongens zijn nog jong. Ik hoop dat hij de rust kan vinden die deze zaak de afgelopen jaren gemist heeft."

Advocaat Frédéric Thiebaut wil het ook nog een laatste keer hebben over de verschillende tenlasteleggingen.

"Mijn cliënt (Rustdag, red.) heeft de visolie niet toegediend en had, net zomin als de rest, de wil om de schachten te schaden. Ik vraag dus de vrijspraak voor de toediening van de giftige stoffen."

Ook schuldig verzuim is volgens Thiebaut niet van toepassing: "Alle argumenten die gelden voor de rest gelden ook voor hem. De toestand van Sanda ging op en af. Wanneer het echt fout ging, besefte men de ernst van de situatie nog altijd niet. Daarom heeft men getalmd en gedraald. Maar nooit om hem hulp te willen ontzeggen."

Dan over de mensonterende behandeling: "Niet alle handelingen die het OM opnoemt zijn mensonterende behandelingen. Braken over elkaar evident wel, hoewel mijn cliënt daar niet aan deel heeft genomen. Over het urineren heeft hij wel een duidelijke verklaring. 'Ja, ik heb dat gedaan.' Maar het gaat hier over die toestemming. Ik heb daarmee geworsteld. Kon hij wel een toestemming geven?"

"Aan de andere kant van de weegschaal wisten de schachten dat het een wilde doop zou zijn. Misschien is dat net de reden waarom mensen bij die club willen. We weten eigenlijk niet hoe Sanda daar zelf over dacht. Maar dat hij totaal onwetend was over wat die doop inhield is niet geloofwaardig. En, hoewel het niet netjes is om te pleiten, heeft Sanda ook een keer over iemand geplast. Dat is de context waarin hij begon aan die doop. Telt dat dan als toestemming? Ik weet het niet. En net om die twijfel vraag ik de vrijspraak."

Advocaat Frédéric Thiebaut gaat verder in op de acties van zijn cliënt, Rustdag, tijdens de fatale doop.

"Het is nog altijd zo dat wij als advocaten niets moeten bewijzen. Het OM moet de strafbare handelingen van mijn cliënt aantonen. De verklaringen van mijn cliënt worden niet betwist. Dat is de basis. 

"Hij verklaarde dat er een rozenverkoop is geweest, en dat hij nadien naar een film heeft gekeken. Pas later op de avond ging hij naar de cantus. Daar heeft hij wel geplast op de schachten en dat geeft hij toe. Om 6 uur 's morgens ging hij slapen."

Volgens Thiebaut wordt Rustdag de volgende dag om 14 uur wakker. "Hij stapt met een paar anderen in de wagen en neemt spullen mee voor de barbecue. Rond 17.30 uur komen ze aan in Vorselaar. Bij de ontmoeting met de dokter was hij er dus niet bij. Bij het bericht 'rijp voor de vuilbak' (over Sanda Dia, red.) sliep hij zelfs nog."

"Mijn cliënt geeft de schachten in de put een paar snoepjes, al was dat niet verplicht. Hij drinkt wat, rookt een joint, en dan volgt de visproef. Er wordt een lied gezongen. Op dat moment is iedereen nog in orde. Maar tijdens dat deel van de doop wordt het moeilijk. Hij loopt weg. Pas later loopt iemand het lokaal in en wordt meegedeeld dat het niet goed gaat."

En als allerlaatste is het aan meester Frédéric Thiebaut, raadsman van Reuzegommer 'Rustdag'. "Ik vraag me af of alles niet al gezegd is. Dat krijg je als je als achttiende en laatste aan de beurt komt", zegt hij.

Meester Thiebaut begint met een woordje uitleg over de situatie van Rustdag. "Hij zat in zijn laatste jaar toen de feiten plaatsvonden, en is gelukkig nog kunnen afstuderen. De fameuze cantus op 4 december was zijn Zwanenzang, dus hij was toen eigenlijk al geen lid meer. Hij was de oudste ancien van de club en was ooit preses geweest."

Over 'het racisme-verhaal' wil de advocaat zich niet uitspreken. "Wat wel van belang is, is de houding van mijn cliënt. Hij zit al de hele week vooraan. Wat is een gepaste houding? Dat weet ik niet. Degene die goedendag knikt naar een nabestaande wordt door de ene als brutaal en door de andere als beleefd bezien. Placebo heeft moeilijkheden gehad om zich de juiste houding aan te meten.

"Hij heeft zich afgevraagd wat hij kon doen. Allereerst vond hij het niet meer dan zijn plicht om gewoon aanwezig te zijn op de zitting. Vanaf het begin. Bij de allereerste raadkamer was hij er. Als eerste kwam hij door de storm van fotografen en journalisten.

Rustdag zou overigens Sven Mary, advocaat van de nabestaanden, dankbaar zijn: "Tijdens één van die raadkamerzittingen is, onder meer dankzij meester Mary, de kans gecreëerd om met de families te praten. Weg van alle camera's en advocaten. Dat was zeer intiem en moet ongelooflijk zwaar zijn geweest. Ik ben daar dankbaar voor en hij nog veel meer."

J.D.V., alias Placebo, neemt nu ook zelf het woord. Hij richt zich tot de vrienden en familie van Sanda Dia.

"Het spijt me enorm dat ik deel uitmaakte van het leed waar jullie doorheen gaan. Ik kan me niet voorstellen wat jullie voelen. Ik kan enkel maar meehelpen aan het herstel, als dat al bestaat. Ik vind het moeilijk om mijn emoties te verwoorden.

"Ik schaam me en voel me zo schuldig dat ik aan die doop heb bijgedragen. Dat ik doorheen de jaren nooit heb gezegd: 'Stop, dit is niet normaal.' Ik had sterker moeten zijn. Want dit drama had nooit mogen gebeuren."

Placebo sluit af met een aanbod tot dialoog, zoals verschillende ex-Reuzegommers al deden deze week. "Ik hoop dat dit proces jullie meer duidelijkheid heeft gebracht. Hopelijk kan ik er met jullie over praten, maar dat is natuurlijk helemaal aan jullie. Dat mag en kan voor de rest van mijn leven. Maandag kan ik hier niet zijn. Hopelijk kan ik jullie desondanks nog spreken. Sorry, moeder. Sorry, vader, broer, familie. Sorry, vrienden. Sorry C. en V. En sorry, Sanda."

Na het doopgebeuren spreekt advocaat Van Sande over de tenlasteleggingen. De zwaarste is uiteraard die van het ‘toedienen van giftige stoffen’. “Is vissaus een giftige stof? Dat weten we nu, maar ik ben er oprecht van overtuigd dat deze studenten dat niet wist in december 2018. Ook de voorbije jaren heeft het nooit tot een dramatisch einde geleid. Mijn cliënt heeft nooit iemand opgedragen om visolie te drinken.”

Zij vraagt de vrijspraak voor haar cliënt wat betreft deze tenlastelegging.

Ze vraagt ook de vrijspraak voor de tenlasteleggingen van ‘onopzettelijke doding’, ‘mensonterende behandeling’, alsook voor ‘schuldig verzuim’. “Men heeft misschien te laat ingegrepen, maar men heeft ingegrepen.”

Placebo had in het jaar ervoor als schachtentemmer zelf de leiding over de doop. Volgens zijn advocaat was zijn rol in de doop 2018 echter heel beperkt.

“Ten tijde van de doop was hij louter betrokken als lid van Reuzegom. Daarbij wil ik ook benadrukken dat hij op geen enkele wijze betrokken was bij de organisatie van de doop. Rond half twaalf is hij aangekomen op de cantus, toen de schachten al dronken waren. Als we kijken naar hoelang hij aanwezig was op de cantus, dan was dat hooguit een half uur. Als we kijken naar de doop in Vorselaar, geeft hij toe dat hij emmers water over de schachten heeft gegooid. Bij de proef met de vissaus heeft hij geen opdracht gegeven om ervan te drinken, hij was gewoon aanwezig.

“Mijn cliënt is voorstander geweest om Sanda Dia te laten opwarmen bij het vuur, nadat hij uit de put is gehaald. Dan is er een geneeskundestudent bijgehaald en mijn cliënt ging ervan uit dat het goed ging komen met Sanda Dia. Later is er pas beslist om naar het ziekenhuis te gaan. Dat is de rol van mijn cliënt tijdens de doop 2018.”

De zitting is weer hernomen. Het is de beurt aan advocaat Nathalie Van Sande, die de verdediging opneemt van J.D.V. (26). Zijn bijnaam in de club was 'Placebo'. Hij was in het jaar voor de fatale doop schachtentemmer.

Ook advocaat Van Sande begint met een spijtbetuiging tegenover de familie.

Lees ook: Deze 18 Reuzegommers verschijnen voor Antwerpse hof van beroep: wie is wie? En wat is hun aandeel in de zaak?

- Op de vijfde zittingsdag komen de vijf laatste Reuzegommers aan het woord. Maandag volgt sowieso nog een extra zittingsdag.

• Advocaat Johan Platteau vraagt de vrijspraak voor zijn cliënt P.O. alias 'Wally'. Dat was de dooppeter van Sanda Dia en zag zichzelf als goede vriend van Sanda. Platteau minimaliseert het aandeel van 'Wally' en zegt dat die de doop heeft stilgelegd: "Zeggen dat alle Reuzegommers gelijk zijn is niet juist."

• 'Wally' richtte zich rechtstreeks tot de familie van Sanda Dia. "Ik was gelukkig dat ik zijn vriend mocht zijn. Sanda was iemand die zich openstelde voor iedereen." 

• Advocaat Pieter Helsen verdedigt M.P., alias 'Ketter'. In zijn pleidooi betwijfelt hij of het hoger beroep wel ontvankelijk is. Daarna zegt hij dat zijn cliënt slechts heel kort bij de fatale doop aanwezig was en daarna zijn verantwoordelijkheid heeft genomen: "Mijn cliënt heeft gezegd: ‘Stop en ga naar het ziekenhuis.’" Ook hij vraagt de vrijspraak.

• 'Ketter' krijgt het moeilijk wanneer hij het woord neemt en barst in tranen uit: "Het houdt me ‘s nachts wakker. Ik wil oprecht mijn medeleven betuigen." 

•  Advocaat Jorgen Van Laer verdedigt Q.W., alias 'Paterberg'. Hij pleit schuldig voor 'onopzettelijke doding', maar wil ook dat de rechter er een symbooldossier van maakt: "We hebben bij de jongens al vaak gehoord dat ze dit niet hebben gewild. Baken het dan af, waar eindigt de doop en waar begint de strafwet. Waar wordt de doop een mensonterende behandeling?"

• 'Paterberg' zegt zelf "het nut niet meer in te zien" van dooprituelen. "Het mag van mij stoppen."

Paterberg krijgt vervolgens zelf het woord van de rechter. Hij richt zich met een stille, trillende stem ook tot de familie. Hij krijgt het moeilijk en barst uit in snikken. “Ik kan me de pijn niet voorstellen. Ik kan me niet inbeelden hoe ondraaglijk de pijn voor jullie moet zijn. Ik zal tot de laatste zucht dit verdriet met me meedragen. Hoewel ik me realiseer dat het voor jullie nog zoveel zwaarder moet zijn. Ik heb dit ook nooit gewild.”

Rechter: “Waar moet volgens u de lijn getrokken worden bij dopen?”

Q.W.: “Ik zie het nut er niet van in. Het mag van mij stoppen. Als er dan nog een ritueel moet zijn. Maak er iets tof van. Maak geen herinnering op basis van pijn, maar van plezier.”

De advocaat van Q.W. vraagt eventueel uitstel, gekoppeld aan probatievoorwaarden.

Rechter: “Bent u bereid om die na te leven?”

Q.W. “Ja.”

De zitting wordt geschorst tot 14 uur.

Van Laer benadrukt dat zijn cliënt in de mate van het mogelijke wel hulp heeft geboden, dus dat maakt het volgens hem moeilijk om het te veroordelen voor het ‘niet verlenen van hulp.’

Hij spreekt nog over voorbeelden van studentendopen die uit de hand zijn gelopen. Hij spreekt over studenten die na het ritueel het leven hebben gelaten, al dan niet door zelfmoord. “Wanneer gaat dat hier ophouden, omdat je geen paal en perk gesteld hebt aan dopen?”

“Wat wij mooi zouden vinden is dat u het kader schrijft over ‘mensonterende behandeling’, dat u kader creëert en aanbiedt aan de maatschappij. Dan kan Sanda wedergeboren worden in dat kader. Er is die muurschildering in Leuven, het enige mooie dat uit deze zaak is voortgekomen. Zorg dat die op de muur blijft staan. Voor degenen die na hem komen.”

Na de bedenkingen over het proces komt Van Laer bij het doopgebeuren, waar zijn cliënt open over heeft verteld. “Hij zegt: iedereen, echt iedereen heeft dan een emmer water vast. Ik heb het leeg gekieperd over schacht V. D. N. Het was vijf graden. Hij kon niet tegen de vissaus, hij heeft zich verwijderd. Maar hij zei wel dat ze is toegediend. Maar ze wisten niet wat de gevolgen zouden zijn. J.J., ‘Zaadje’, zei ook: we wisten het niet. Ze begrepen niet waarom het zo slecht ging met Sanda.”

De tenlastelegging ‘toediening van giftige stoffen’ kan voor de Reuzegommers volgens Van Laer niet. Want dan moesten ze precies weten dat de vissaus schadelijk was én ze moesten daarvoor ook het opzet hebben om te doden. Dat was niet zo.

Maar de advocaat pleit wel schuldig voor de aanklacht ‘onopzettelijke doding’. “Als we naar ‘onopzettelijke doding’ kijken dan is de minste onvoorzichtigheid voldoende. Dat is een lage grens. Voor mij is dat bewezen. Iedereen die aanwezig was bij de visproef. Iedereen die aanwezig was bij de doop, weet welke zaken er werden toegediend en wist dat het fout kon lopen.”

Symbooldossier

Van Laer vindt de tenlastelegging ‘mensonterende behandeling’ dan wel belangrijk. Hier kan het hof volgens hem een belangrijke bijdrage leveren aan de rechtspraak. “Dit moet een symbooldossier worden. We hebben bij de jongens al vaak gehoord dat ze dit niet hebben gewild. Baken het dan af, waar eindigt de doop en waar begint de strafwet. Waar wordt de doop een mensonterende behandeling?”

Van Laer stond ooit een andere Reuzegommer bij in het proces over ‘Spekkie’. Het varkentje dat door Reuzegommers de keel werd overgesneden en in het hoofd geschoten. “Toen al klonk het: dit zijn rijkeluiskindjes. Mijn cliënt heeft over de doop 24 pagina’s aan verklaringen afgelegd. Maar wat gebeurt er dan? Dan lekt het dossier, wat tot een hetze heeft geleid. Die jongens hebben met de bibber op het lijf elke dag van de voorbij vierenhalf jaar beleefd.”

Ook Van Laer spreekt over het ‘mediaproces’. Meer nog dan de media viseert hij de onbekende persoon die het dossier heeft gelekt. “De mogelijkheid is voor een stuk ontnomen om antwoorden te vinden. Het gaat er niet om dat die mensen het niet willen vertellen. Maar het gaat erom dat die mensen met de pc (hij wijst op de pers die achteraan de zaal zit, red.) het breed zullen uitsmeren.”

"Stel u de vraag, bij uw beraad, hoe het komt. We hebben al zoveel levensdelicten behandeld, in assisen bijvoorbeeld, toen kwamen dingen bij het proces naar boven. Dat is hier voor een stuk ontnomen. U moet u de vraag stellen: hoe komt dat eigenlijk?"

"Meester Maes heeft gisteren nog geen vijf minuten gepleit. Hij deed zijn tablet open en hij had al een dreigmail."

Paterberg was eerder een figurant tijdens de doop, toch stuurt zijn advocaat erop aan om schuldig te pleiten. Hij richt zich volop tot de familie, meer bepaald de vader van Sanda, Ousmane Dia. “We hebben de afgelopen dagen een spagaat gezien. De details die ik zie in het dossier, die nopen mij tot een duidelijke conclusie. Hoe moet het overkomen bij jullie dat je pleidooi na pleidooi hoort ontkennen?”

Van Laer vergelijkt zijn eigen, persoonlijke achtergrond, vervolgens met het migratieverhaal van vader Dia. “Mijn vader werd van het college gegooid, omdat hij te arm was. Ik ben de eerste van mijn familie die naar de universiteit is geweest. En tot nog toe de enige. Sanda had een andere huidskleur. Hij is met achterstand begonnen aan zijn universitaire opleiding. Niet de minste, burgerlijk ingenieur, het nec plus ultra. Je moet een ongelofelijke doorzetter zijn om dat te doen.”

Huidskleur en achtergrond leek even de rode draad door het pleidooi te worden. Van Laer verwijst ook naar het filmpje met een Afrikaanse bedelaar. “Maar toch denk ik dat racisme bij deze doop geen rol speelde.”

Dat bewuste filmpje werd op de telefoon van Kletsmajoor gevonden. Op het filmpje was te horen: "Handjes kappen, de  Congo is van ons."

“Een ding kan je niet buiten: ze wilden hem erbij. Dat doe je alleen met iemand die je graag hebt. Ik begrijp de vragen, maar dat is de kern van het vraagstuk racisme.”

De volgende advocaat die mag pleiten is Jorgen Van Laer. Hij verdedigt Q.W., alias 'Paterberg'.

Van Laer begint met een persoonlijke noot, omdat hij ooit zijn zus heeft verloren. Hij zegt zichzelf dus te herkennen in het lijden van de familie. “Ik ben boos geweest, heel erg boos, op heel de wereld. Ik weet wat u voelt.”

M.P. krijgt nu zelf het woord van de rechter. Ook hij richt zich, met een trillende stem, tot de familie en nabestaanden van Sanda. “Het houdt me ‘s nachts wakker. Ik wil oprecht mijn medeleven betuigen. Als jullie open staan voor een gesprek, wil ik dat absoluut doen. Ik heb het gevoel dat ik heb gefaald. Sorry.”

M.P. krijgt het moeilijk. Barst in tranen uit. “Sorry.”

Rechter stelt hem vraag over zijn ogen doop.

M.P. “Ik heb dat zelf als hard ervaren. Ik begrijp niet waarom dat nog gedaan word. Na wat ik heb meegemaakt. Ik heb zelf problemen gehad tijdens mijn doop. En er is ingegrepen, ik vond ook dat het zo moest gebeuren.”

Rechter: “Uw advocaat vraagt de gunst van de opschorting?”

M.P. “Ja.”

Rechter: “Bent u ook bereid om een werkstraf uit te voeren?”

M.P.: “Ja.”

Advocaat Pieter Helsen spreekt daarna over hoe het met zijn cliënt ‘Ketter’ de voorbije jaren is vergaan. Net als andere ex-Reuzegommers staat zijn sociaal leven op een laag pitje. "M. gaat nog zelden uit. Hij zegt: ‘Ik heb het gevoel dat het niet past.’ Hij zegt: ‘Als ik de kast opendoe en ik zie de jas die ik op 5 december aan had, dan word ik overmand door emotie.’"

"Hij durft niet met zijn diploma van arts aan de slag te gaan, omdat hij niet weet wat de Orde van Artsen gaat doen na dit proces. Hij is wel afgestudeerd met onderscheiding en kreeg lovende opmerkingen van andere artsen. Hij heeft nadien nog een opleiding tandheelkunde gevolgd."

Pieter Helsen vraagt vrijspraak voor de tenlasteleggingen. Hij legt vooral de nadruk op het ingrijpen van zijn cliënt nadat Sanda uit de put is gehaald. “De tussenkomst was te laat, maar hij is wel opgekomen voor Sanda op dat moment. Dus ik denk dat er geen sprake is van schuldig verzuim.”

“Mijn cliënt wordt altijd bestempeld als ‘de student geneeskunde’. Dat was hij ook. Hij heeft zijn verantwoordelijkheid genomen, is naar Sanda gegaan. Hij heeft zijn polsslag gecontroleerd, heeft in zijn ogen gekeken. Gecheckt of hij kon stappen. Hij heeft tegen de andere schachten gezegd om hem aan het vuur te leggen en is naar de senior te gaan om te zeggen: ‘Doe iets.’”

"Mijn cliënt heeft gezegd: ‘Stop en ga naar het ziekenhuis.’ Iedereen zegt dat hij dat heeft gedaan. S.P. (Remork, red.) zegt dat mijn cliënt de reden is dat Sanda zo snel naar het ziekenhuis is gereden. V.K. (Pronker) ook: 'Hij is degene die zie dat we Sanda naar het ziekenhuis moesten brengen.'”

“Mijn cliënt zegt dat hij dan tegenover een muur van scepticisme stond. ‘Vorig jaar is dat ook al gebeurd.’ Maar anderen zijn hem dan gevolgd en zo is de muur van scepticisme afgebrokkeld.”

“Het verwijt ten aanzien van M. is ook: waarom ben je niet zelf naar het ziekenhuis meegegaan? M. was bij niets van de doop bij geweest. Hij wist niet wat ze daar hadden gegeten, wat ze hadden gedronken. Hij vond het logisch dat anderen die heel de tijd aanwezig waren geweest, mee zouden gaan. Zijn bezorgdheid lag bij de twee andere schachten. Hij is met hen naar het ziekenhuis geweest, waar hij eigenlijk geen nuttige hulp meer kon leveren.”

“Om 19.19 uur kwam hij aan bij de blokhut in Vorselaar. We weten niet zeker wanneer Sanda uit de put is gehaald. Na 20 uur wordt er een filmpje van gepost in de groep op WhatsApp. M. was minder dan een uur aanwezig voor hij uit de put is gehaald. Zout was volgens deskundigen de doodsoorzaak. Men heeft de deskundigen gevraagd of Sanda nog te redden was, toen hij uit de put is gehaald. De deskundige zei toen: ‘Neen’. Toen Sanda uit de put is geholpen kon niets meer baten. Wat er nadien is gebeurd, is dus niet meer relevant voor de overlevingskansen van Sanda.”

“We gaan er nogal makkelijk vanuit dat de dodelijke dosis zout afkomstig was van de visproef, maar dat klopt niet. Het duurt langer dan vijf of tien minuten voor je de symptomen vertoont van hypernatriëmie. In alle casussen stel je vast dat het minstens twee uur is. Was het zout dan afkomstig van de visproef? De medische literatuur lijkt aan te geven dat het al vroeger gebeurd was. Toen ze in de beek moesten zwemmen, moesten ze visolie drinken. Een schacht zei: ‘Ik ben vanaf toen beginnen vals te spelen.’

“De dodelijke dosis is dus al van vroeger toegediend dan het uit de put halen van Sanda. Toen mijn cliënt aankwam, liep de proef met de vissen al op zijn einde."

Advocaat Pieter Helsen keert daarna terug naar de doop zelf. “Ik stel vast dat het openbaar ministerie nogal makkelijk omspringt met het woord 'iedereen'. Iedereen heeft geplast, iedereen heeft emmers gegooid. Maar als je de verklaringen erop naleest, is dat niet waar. M.P. behoort niet tot die iedereen.”

“Wat gebeurd op 5 december? Mijn cliënt slaapt zijn roes uit na de zware cantus. Rond twee, drie uur in de namiddag wordt hij wakker. Hij kreeg telefoon van ‘Rustdag’, die hem vroeg om mee te gaan naar Vorselaar om deel te nemen aan de barbecue.

"Hij heeft niets gedaan van voorbereidingen voor de doopactiviteit. Andere clubleden rekenden niet op M. om wat dan ook te doen."

"Men ging ervan uit dat mijn cliënt niet naar Vorselaar zou gaan. Hij is wel vertrokken en dat is de slechtste beslissing van zijn leven geweest."

Advocaat Helsen gaat in op de kwestie van het beroep van de burgerlijke partijen, waardoor het proces naar dit hof van beroep verhuisd is. Volgens hem was er geen vonnis, enkel een persoonlijke bedenking van de rechter in Hasselt. “Ik vrees dat het beroep van de burgerlijke partijen niet ontvankelijk is.”

De advocaat citeert live verslaggeving van de media over het proces in Hasselt om te benadrukken dat het een persoonlijke bedenking van de rechter was. Er was geen tussenvonnis.

Het tweede probleem, zo vindt de advocaat, is dat ook het wetboek zegt dat je enkel een beroep kan instellen tegen een eindvonnis. “Ik vind dus dat het hoger beroep niet ontvankelijk is."

Advocaat Pieter Helsen verdedigt M.P. (27), alias 'Ketter'. Hij was de geneeskundestudent die, toen hij zag dat het slecht ging met Sanda op de doop, naar eigen zeggen naar de anderen riep: “Stop met lanterfanten en vertrek naar het ziekenhuis!”

Ook Helsen begint over de spijt die zijn cliënt voelt over de dood van Sanda Dia. “Hij worstelt heel erg met de dood van Sanda. Ik heb vorige week met hem samen gezeten. Hij heeft me gevraagd: ‘Vind jij dat ik schuldig ben?’. Ik heb gezegd: ‘M., als ik zou moeten oordelen, ik zou zeggen dat je niet schuldig bent. Niet door de sympathie die ik voor hem voel, maar gewoon op basis van de feiten.”

Het is nu de beurt aan de verdediging van M.P., alias Ketter. Zijn advocaat is Pieter Helsen. Voor geen van de achttien kan het proces zulke zware gevolgen hebben als voor M.P., die kort na de doop afstudeerde en arts werd. Hij kan geschorst worden door de Orde van Geneesheren. 

Ketter kwam pas laat opdagen in Vorselaar. Toen hij zag hoe slecht het ging met Sanda Dia riep Ketter naar eigen zeggen naar de anderen: “Stop met lanterfanten en vertrek!”

Lees ook: Deze 18 Reuzegommers verschijnen voor Antwerpse hof van beroep: wie is wie? En wat is hun aandeel in de zaak?

Na zijn advocaat krijgt P.O., 'Wally', zelf nog even het woord. Hij begint door te zeggen hoe zeer hij Sanda mist. “Ik was gelukkig dat ik zijn vriend mocht zijn. Sanda was iemand die zich openstelde voor iedereen. Hij maakte graag vrienden. Het is door die mentaliteit - zijn interesse en nieuwsgierigheid - dat wij vrienden zijn geworden. Dat is de basis, niet een doop. Zeker niet een doop. Ik besef dat ik veel vrienden in de steek heb gelaten. Ik hoop dat u mijn excuses kan aanvaarden.”

De rechter vraagt hem: ‘Bestonden er kliekjes binnen Reuzegom?’

Wally: “Ja. Sommige mensen komen beter met elkaar overeen dan anderen.”

Rechter: “Was de hiërarchie voelbaar binnen Reuzegom?”

Wally: “Die was zeker voelbaar.”

Rechter: “Bent u bereid om een werkstraf uit te voeren?”

Wally: “Jazeker.”

"Zeggen dat alle Reuzegommers gelijk zijn is niet juist", gaat Platteau richting einde van zijn pleidooi. "Ik vraag om het hof om de vrijspraak. Een gevangenisstraf van 24 maanden is naar ons aanvoelen niet gepast."

"Hij is tuchtrechtelijk vervolgd. De KU Leuven heeft hem een werkstraf opgelegd van 30 uur. Hij heeft die vervuld. Men heeft hem gevraagd om een stuk te schrijven over hoe een doop moet zijn, hij heeft dat ook vervuld. Hij is een tweede keer tuchtrechtelijk vervolgd. Hij heeft gezegd: ‘Waar ik mee zit, is dat ik de 112 niet heb gebeld.’ Dat is tegen hem gebruikt. Hij heeft een schorsing gekregen van twee jaar van de KU Leuven.”

“In beroep is die tuchtstraf zelfs verlengd naar vier jaar. Voor mijn cliënt is dat ongelofelijk hard geweest. Velen hadden al een diploma, waardoor tuchtstraf geen rol speelde. Anderen konden in het buitenland gaan studeren. Mijn cliënt heeft dat niet gekund. Zijn richting kon je enkel doen aan de KU Leuven. Hij zat in zijn laatste jaar toen de sanctie viel. Daardoor heeft mijn cliënt nooit zijn diploma gehaald. Hij kan maar in 2025 zijn laatste jaar doen aan de KU Leuven. Hij heeft dan ergens anders computerwetenschappen gestudeerd."

Platteau vraagt de vrijspraak, maar als er toch een straf komt, vraagt hij een werkstraf. Ook hij neemt op de korrel hoe de zaak in de media is gebracht. “Ik ben een keer naar de De Afspraak geweest. Sven Mary, advocaat van de familie, heeft gezegd: ‘Het zouden eens jongens van het Kiel moeten zijn, Reuzegommers worden beschermd door hun afkomst.’ Ik woon op het Kiel en ik verdedig jongens van het Kiel. Ook zij krijgen een tweede kans van een rechter als ze iets fout hebben gedaan.”

“De Romeinse filosoof Seneca schrijft: ‘Een recht ontleent geen roem aan strenge straffen. Een rechter krijgt de grootste roem wanneer hij zijn kracht beheerst en de woede van de ander kan onttrekken door een juist en rechtvaardig oordeel.’”

"Hij heeft gezien dat het met Sanda slecht ging. Maar wat heeft hij gedaan? Hij heeft Sanda geholpen, andere kleren aangedaan en hem in de auto gelegd. Zeggen dat hij niets gedaan heeft, is fout. Maar hij zegt: ‘Ik had de 112 onmiddellijk moeten bellen.’ Hij ziet met een schuldbesef, maar hij heeft dus wel degelijk iets gedaan. Hij is niet schuldig aan schuldig verzuim."

"Ondanks de groepsdynamiek heeft mijn cliënt wel de grens kunnen stellen. Ik durf aan het hof ook zeggen dat hij bekommerd was om Sanda. Hij heeft de doop stilgelegd. Hij heeft als jong lid, als groentje, zijn nek uitgestoken."

"Mijn cliënt vond een harde, brute doop niet nodig om een vriendschapsband aan te gaan. Het idee voor de visolie kwam niet van P.O. Hij heeft ze niet gekocht. Hij heeft geen enkele handeling gesteld, waardoor hij als dader schuldig zou zijn."

Platteau probeert dus de rol van zijn cliënt in het hele gebeuren zoveel mogelijk te minimaliseren. "De clubleden wisten niet hoe gevaarlijk visolie was. Zelfs een dokter heeft hier gezegd dat veel van zijn collega’s dat ook niet weten. Mijn cliënt heeft zich niet onfatsoenlijk gedragen. Is hij onvoorzichtig geweest? Je kan een passagier niet verwijten dat de remmen van de bus niet werken."

"Toen het met Sanda niet goed ging op de doopcantus, heeft hij M.P., ‘Ketter’, erop gewezen en gevraagd om hem te helpen. Hij heeft zelfs ruzie gemaakt met B.L., Rustdag."

"Hij is rond 15 uur aangekomen aan de blokhut in Vorselaar. Hij heeft gezien dat de schachten een bal moesten pakken en hij heeft gezien dat Sanda het eerste spelletje won. Hij heeft gezien dat schachten moesten zwemmen in de beek en hij heeft gezien dat Sanda dat ook kon. Het was dus niet zo dat Sanda heel de tijd slecht was. Mijn cliënt heeft vastgesteld dat het met hem beter ging dan de avond ervoor."

Gepanikeerd

"Toen het dan wel slecht ging met Sanda, dachten sommigen dat het beter zou gaan als Sanda rondjes zou lopen. Maar het had geen zin om met de doop verder te gaan. M.P. ‘Ketter vond dat ook. De senior heeft dan beslist om niet met de doop verder te gaan. Mijn cliënt zegt: 'Toen ik dat zag, heb ik gepanikeerd.' Er ontstond een discussie of Sanda naar het ziekenhuis moest. Mijn cliënt vond van wel. Sommigen zeiden: 'Het komt wel goed, het is de vorige jaren ook wel eens gebeurd.' Maar in de discussie was mijn cliënt van geen tel. Hij wordt niet vernoemd."

"Mijn cliënt had onmiddellijk 112 moeten bellen. Hij zit ermee in. Het achtervolgt hem. Maar achteraf is het altijd makkelijk om de juiste keuzes te maken. Mijn cliënt zegt: 'Met wat ik achteraf weet, neem ik het mezelf verschrikkelijk kwalijk.'"

"Niet alle Reuzegommers zijn gelijk. Niet alle Reuzegommers vonden hetzelfde over hoe een doop moest zijn. Al die jongens hebben de fatale afloop nooit gewild en hadden het ook niet verwacht. Maar zij verschilden van mening over hoe een doop moest zijn. P.O. heeft het programma niet opgesteld en hij wist niet exact wat er zou gebeuren. Als lid had hij nooit eerder een ceremonie meegemaakt. Van zijn eigen doop kon hij zich achteraf nog weinig herinneren. Hij wist dat het hard was geweest, maar hij had zich nooit onveilig gevoeld."

Grens getrokken

"Binnen Reuzegom had P. zijn vrienden", zegt Platteau. "Sanda zou bij dat kliekje horen. Niet bij degenen die vinden dat schachten muizen moesten eten. P.O. keurde dat af. Hij heeft nooit actief deelgenomen aan een brutaliteit of een wreedheid. Het was de stijl van P.O. niet. Hij heeft nooit iemand geslagen, nooit iemand in het water geduwd. Hij heeft geen vissaus doen drinken, geen papjes gemaakt. Hij heeft geen schachten verplicht om gin binnen te kappen. Hij heeft de grens getrokken."

"Niemand zegt dat hij dat wel heeft gedaan. Er was een grens en hij heeft ze niet overschreden. Anderen hebben gezegd: “Eigenlijk kunnen we u, P., niets verwijten.” Door de meesten wordt P. niet besproken. Hij viel niet op. Als men een verklaring over hem aflegde, dan is het zo dat men P. Sanda heeft zien helpen."

Platteau verwijst daarbij naar Reuzegommers die in hun verhoor vermelden dat Wally de kleren van Sanda heeft uitgedaan op de doop en hem heeft proberen verwarmen.

Net als andere advocaten begint Platteau, de advocaat van Wally, met zijn medeleven te betuigen tegenover de familie. "Van de ene dag op de andere een zoon, een kind verliezen, is gruwelijk. Alle advocaten hebben de afgelopen dagen oprecht hun medeleven betuigd. Ik sluit me daarbij aan."

"U kunt het alleen nog doen met prachtige herinneringen aan een prachtig kind. Dat is hard, ik besef dat zeer goed. P.O. was aanwezig op de doop, hij was aanwezig in Leuven en hij was aanwezig in Vorselaar, daarover bestaat geen discussie. Hij wilde de dooppeter van Sanda worden. Drie jaar geleden hadden ze elkaar voor het eerst ontmoet. Hij was gelukkig de vriend van Sanda te mogen zijn. Ook P. mist Sanda, maar hij zit in het andere kamp. Dat van Reuzegom, dat van de slechteriken."

Johan Platteau, advocaat voor P.O. (24), bijnaam 'Wally', neemt het woord. 'Wally' was de dooppeter van Sanda Dia. In principe zouden vandaag nog vijf Reuzegommers aan het woord moeten komen: 'Wally', 'Placebo', 'Paterberg', 'Rustdag', en 'Ketter'. 

Maandag is sowieso nog een extra zittingsdag voorzien.

De zitting wordt geschorst. Het proces wordt morgen om negen uur voortgezet. Ook op de vierde dag van het proces kreeg de verdediging van de Reuzegommers verder het woord. Dit zijn de belangrijkste zaken van vandaag, zo hoeft u niets te missen:

• Intussen is duidelijk dat het proces vrijdag niet afgelopen zal zijn. Er wordt daarom op maandag een extra zittingsdag voorzien.

• Advocaat Pascal Nelissen Garde heeft volledige vrijspraak gevraagd voor verdachte V.K. alias Pronker en riep op om de feiten vanuit 'het perspectief van een eenentwintigjarige' te zien.

• Advocaat John Maes verdedigde twee verdachten, Flodder en W.P., alias Randi. Bij Flodder vroeg hij om opschorting als Flodder schuldig wordt geacht op de inbreuken op het dierenwelzijn, omdat hij daar niet over heeft gepleit. Als hij schuldig wordt bevonden aan één van de feiten jegens Sanda, doet de advocaat afstand van de opschorting en vraagt hij om een werkstraf of straf met uitstel. Bij Randi vroeg Maes eveneens om de werkstraf of de straf met uitstel.

• Advocaat Christian Clement verdedigde verdachte Igean en was de laatste advocaat die het woord nam. Clement vroeg om vrijspraak voor de meeste aanklachten, behalve 'onterende behandelingen' en 'inbreuk op de dierenwelzijnswet'.

• Wat veel terugkeerde tijdens het proces, was de rol van de media. Zo zei advocaat Maes onder meer dat de druk voor de media ervoor heeft gezorgd dat mensen het liefst zoveel mogelijk strafvervolgingen zien.

• Ook verschillende Reuzegommers kregen het woord. Zo zei Pronker 'met veel schaamte' bij de zaak aanwezig te zijn en noemde ex-Reuzegommer Flodder de doop 'een verschrikkelijk ritueel'.

Reuzegommer Igean krijgt het woord. "Het is een lange dag geweest, ik weet dat iedereen moe is", begint hij.

"De afgelopen dagen zijn enorm slopend geweest. Ik heb wat ik heb voorbereid op papier gezet, om niets te vergeten. Ik zou mij allereerst willen wenden tot de moeder van Sanda, ik heb het gevoel dat u wat op de achtergrond bent gebleven. Ik kom meer en meer tot het besef dat de liefde van mijn mama niet vanzelfsprekend is. Zij heeft het heel moeilijk. U bent mijn inspiratie geweest."

Hij citeert nu uit het pleidooi van Nathalie Buisseret, die hen vroeg 'mooiere mensen' te worden. "Dit zijn woorden die Sanda, als hij nog leefde, ons zou willen zeggen. Ik wil mij diep verontschuldigen voor het leed dat u is aangedaan. Mijn moeder heeft mij gezegd dat u graag koffie drinkt. Ik stel voor dat we dit hierna allemaal eens gaan doen."

Ook richt Igean zich tot de vader van Sanda. "Ik wil mij ook bij u verontschuldigen. Ik hoop dat het jullie allemaal één voor één lukt dit een plaats willen geven. Ik ben ervan overtuigd dat dat ook is wat Sanda zou hebben gewild."

Lees ook. Wat willen we nog leren uit het Reuzegom-proces? ‘Over één vraag wordt opzettelijk verwarring gezaaid’

Advocaat Christian Clement richt zich nu tot de vader van Sanda Dia, die zich lang afvroeg waarom zijn zoon de doop niet overleefde en anderen wel. "Vader Dia, het heeft niets met kleur te maken en alles met lichaamsbouw. Met lengte, met gewicht."

Clement verdedigt Reuzegommer Igean, waarvan de vordering het laagste is van de 18. Er wordt 18 maanden cel gevraagd. Dezelfde Igean liep eerder een veroordeling op voor een vechtpartij in een pittazaak in Leuven. In de conclusie van de burgerlijke partij stond dat hij een 'notoir lid van de verdachte studentengroep Reuzegom' is.

De advocaat wil met deze passage aangeven dat zijn ten tijde van de feiten pas 19-jarige cliënt al eens onredelijk zwaar is gestraft. Clement vraagt de vrijspraak voor de meeste aanklachten, behalve 'onterende behandelingen' en 'inbreuk op de dierenwelzijnswet'. Hij zegt het lot van zijn cliënt in handen te leggen van het hof.

Christian Clement richt zich tot het hof: "Neem mee in uw beraad dat ik vanaf dag 4 in elke vezel van mijn lichaam ervan overtuigd ben dat dit nooit het opzet is geweest. Wat het dan wel geweest is, dat is een bal die bij u ligt."

De advocaat van Igean, Christian Clement, legt in zijn pleidooi uit hoe de doop bij de vereniging eruitziet.

"Het openbaar ministerie heeft een selectie gemaakt van beelden uit computers en de gsm's van de hier aanwezigen. Ik nodig u uit om de beelden zeer aandachtig te bekijken, en dan vooral de beelden op de iPhone 7 van Flodder. Ik heb die beelden bekeken met mijn cliënt", zegt Clement.

"Hij zegt: 'Daar zie je J. (Zaadje) papjes eten. En je hoort iemand roepen: 'Klaar? Actie!' Het is geënsceneerd. Je hoort op een ander filmpje iemand zeggen: 'Roepen hé! Roepen!' Er wordt tergend langzaal een emmer uitgegoten over Q.W. (Paterberg), waarop die begint te roepen."

"Wat mij van het hart moet: gaat het openbaar ministerie alleen maar verwijzen naar wat je aan het einde van die filmpjes hoort? Namelijk: 'Er valt hier niet te stoppen!'' Dit is wat gebeurt op elke doop."

"Men ziet dat iemand er door zit, en aan het afzien is voor dat felbegeerde lintje. Shrek zegt in een van de filmpjes: 'Als ge nu stopt is alles wat ge tot nu toe hebt ondergaan voor niets geweest. Dan kunt ge volgend jaar pas opnieuw.' Men zegt dat het niet lang meer gaat duren. Zo is het gegaan. En pijnlijk genoeg volgt dan de volgende emmer."

Advocaat Christian Clement komt aan het woord en pleit voor zijn cliënt Igean. Hij is de laatste advocaat die vandaag het woord neemt. Hij begint met een brief die zijn cliënt vier jaar geleden schreef voor Sanda. "10 december 2018, brief aan Sanda Dia. Beste Sanda, ondanks een prille vriendschap voel ik toch de nood mijn gedachten en gevoelens en verklaren."

"Ik ken je pas sinds dit jaar. Niet als een kennis, maar als een schacht mijn club. Ik stelde vast dat jij net als ik wilde werken aan een mooie toekomst en daarnaast ook je contacten wilde uitbreiden. Naarmate ik je beter leerde kennen, werd voor mij steeds meer duidelijk dat ik te maken had met een talentvolle jongen die door iedereen graag werd gezien", spreekt Clement.

"Die vriendschap die we hadden kunnen opbouwen is er niet meer van gekomen. Door toedoen van anderen is jouw toekomst afgenomen. Ik kan niet beschrijven hoe ziek ik me voel. Het wegvallen van zo'n beloftevol mensenleven voor toelating tot een studentenclub zorgt ervoor dat ik momenteel geen blijf weet met mezelf."

"Dit had nooit mogen gebeuren. Ik kan me niet inbeelden hoeveel verdriet je vrienden en naasten moeten voelen. Afgelopen woensdag is daardoor niet enkel jouw, maar ook mijn levensweg voorgoed veranderd. Ik zal nooit meer dezelfde kijk hebben op de zaken. De emotionele littekens zijn onvermijdelijk en het rouwproces is nog lang. Ik kan er enkel maar uit leren en zal dat ook doen."

"Het is nu aan mij om mijn verdriet in positieve dingen vergeten. Ik zal je nooit vergeten, Sanda", sluit Clement af.