NewB stopt, het rommelt bij Triodos: zitten ethische banken met een probleem?

Beide banken zitten in moeilijkheden. Zijn de problemen te vergelijken?

“Neen. Bij Triodos werden zogenaamde certificaten uitgegeven. De bank kreeg liquiditeit – geld – binnen van investeerders die zulke certificaten inkochten. Maar toen veel investeerders er weer van af wilden, dreigde de bank zonder liquiditeit te vallen – terwijl Triodos eigenlijk niet in de problemen zat. Uiteindelijk is de handel in certificaten opgeschort. Die zou nu weer herstart worden, maar de certificaten zouden veel minder waard zijn dan voordien.”

“NewB is helemaal anders. Het was een nieuwkomer waar in het businessmodel voorzien was dat de particuliere coöperanten, zo’n 100.000 mensen, ook een rekening zouden hebben bij de bank. Dat is faliekant mislukt. Een van de redenen daarvoor is dat die rekening betalend was, en zelfs niet zo goedkoop. Maar de bank had het voorziene geld op die rekeningen wel nodig om bijvoorbeeld leningen te kunnen voorzien.”

Zijn de investeerders nu sowieso een groot deel van hun inleg kwijt?

“In het geval van Triodos ligt het moeilijk, want daar is de waarde van die effecten niet helemaal duidelijk. Maar ja, als je in aandelen belegt, is het risico natuurlijk dat je geld kwijt kan raken. Kijk naar de algemene aandelenmarkt dit jaar: daar zie je ook verliezen van 20 à 25 procent. Misschien dachten sommige mensen: dit is een ethische bank, dus ik zal mijn geld niet kwijt zijn. Neen, een aandeel blijft een risico. Als de haring businessgewijs niet braadt, zal het niet lukken.”

Valt situatie te vergelijken met Arco, waar ook heel veel coöperanten gedupeerd achter bleven?

“Niet helemaal. Bij Arco dachten veel mensen dat het ging om iets risicoloos, iets dat te vergelijken was met een spaarboekje of een kasbon. Bij NewB en Triodos was altijd duidelijk: je stapt in aandelenkapitaal, en daar zijn risico’s aan verbonden.”

“Meer nog, in het prospectus van NewB stonden heel duidelijke waarschuwingen: de eerste jaren zou er geen winst gemaakt worden, en de waarde van het aandeel zou eerst behoorlijk dalen voor de bank break-even zou beginnen te draaien. Het prospectus was ook in heel leesbare taal opgesteld, wat op zich eigenlijk al een nobel initiatief was.”

Hebben de problemen te maken met een grotere malaise voor ethisch bankieren?

“Dat denk ik niet. De algemene situatie is natuurlijk voor iedereen wat problematisch, maar ethische banken hebben het niet moeilijker dan andere. Iedere coöperant had gewoon moeten beseffen: dit kan goed aflopen of slecht. Maar sommigen zullen niet beseft hebben dat ze dus de helft van hun geld kwijt konden zijn.”

Zijn ethische banken zo anders dan klassieke banken?

“Het gaat vooral om de manier waarop ze met het geld van de spaarder omspringen. Ethische banken stoppen dat geld in projecten of ondernemingen die duurzaamheid bevorderen – en dus niet in bijvoorbeeld fossiele energie.”

“Klassieke banken zijn ook langzamerhand in die richting aan het evolueren. De maatschappelijke druk groeit om niet in planeetdestructieve projecten te investeren. Maar het offer dat van investeerders gevraagd werd, was bij NewB wel groter: daar werd heel duidelijk gesteld dat het ook om een sociaal project ging, en dat je geen megadividenden moest verwachten.”