Na de heisa over ‘excuses’: Groen probeert werk van mislukte Congo-commissie te redden

De bijzondere commissie voor het Belgische koloniale verleden implodeerde vorige week maandag. Na meer dan twee jaar verliet de liberale familie de slotzitting nog voor de stemming over de aanbevelingen. Het probleem was artikel 69. Daarin stond dat België zijn ‘excuses’ moet aanbieden voor zijn koloniale verleden. De liberalen waren niet akkoord met die formulering: volgens Open Vld en MR werd zo de deur opengelaten voor herstelbetalingen. PS weigerde een andere bewoording.

“Voor excuses zijn de geesten helaas nog niet rijp. In Nederland kan het door liberaal premier Mark Rutte, maar bij ons wordt dan moord en brand geschreeuwd”, zegt De Vriendt. “Het zij zo. Dat is nu eenmaal het partijpolitieke landschap in ons land en maandenlang onderhandelen met de tegenstanders op basis van rationele argumenten heeft niet geholpen. Maar er zijn nog 127 andere aanbevelingen, die ik na uitgebreide consultatie heb opgesteld.”

De Congo-commissie heeft 144 mensen en organisaties in het parlement gehoord, 150 mensen gesproken in Congo, Rwanda, Burundi en 2 expertenrapporten gepubliceerd. “Ik laat dit niet los”, vervolgt De Vriendt. “Er is in de commissie te veel werk verzet om alles op de klippen te laten lopen door profileringsdrang. Na alle hoorzittingen en de twee expertenrapporten kunnen we nog altijd het gros van het werk afronden door de aanbevelingen zonder de excuses te stemmen. Dan was de laatste zitting van de Congo-­commissie niet meer dan een pijnlijk incident.

In de aanbevelingen gaat het onder meer om het oprichten van een nieuw kenniscentrum ‘Koloniaal verleden’, de prioritaire declassificatie van de koloniale archieven in België, een eerbetoon aan de metissen in de publieke ruimte, het oprichten van een nieuw monument voor Lumumba, een oproep aan de kerken voor een vrijwillig trust fund, de organisatie van een nationaal reflectiejaar over het koloniale verleden, een andere naam voor de Orde van Leopold II, een monument voor de slachtoffers van de zoos humains en het inclusiever maken van het AfricaMuseum.

Parlementaire resolutie

De Vriendt wil die aanbevelingen redden door ze te herverpakken als een ‘normale’ parlementaire resolutie. Nu moet hij de andere Vivaldi-partijen nog overtuigen om die resolutie wel te stemmen. “De meerderheidspartijen zijn op de hoogte van dit initiatief. Als we de handen in elkaar slaan, kunnen we de aanbevelingen alsnog snel stemmen”, zegt hij.

Ook cd&v-parlementslid Jan Briers deed meteen na de implosie van de Congo-commissie al het voorstel om verder te werken op de aanbevelingen waar wel eensgezindheid over bestaat. Die partij lijkt dus al een medestander. Hoe de liberale familie zal reageren is voorlopig koffiedik kijken.

Er kwam vorige week harde kritiek op de mislukking van de Congo-commissie. Onder meer politicologe Nadia Nsayi reageerde verontwaardigd. “Wat er gebeurd is, is een pure schande. De vertegenwoordigers van MR en Open Vld, de politieke familie van onze premier, hebben gezegd: dit is voor ons niet belangrijk.” En nog: “Dit is een slag in het gezicht van de tientallen academici, ervaringsdeskundigen en andere experten die in het parlement zijn langsgegaan.”