Morele opsteker voor Oekraïne: Rusland geeft felbevochten basis Slangeneiland op

Rusland noemt het een ‘gebaar van goede wil’, maar volgens Oekraïne is het een smadelijke aftocht: de Russische strijdkrachten hebben het strategisch gelegen Slangeneiland, voor de Oekraïense havenstad Odessa, opgegeven. “Kaboem! Geen Russische troepen meer op Slangeneiland”, twitterde Andri Jermak, de stafchef van president Zelensky, donderdagochtend. “Geweldig werk van onze strijdkrachten.”

Het is zeer welkom nieuws voor Oekraïne, dat de afgelopen tijd zware verliezen lijdt en terrein moet prijsgeven in de Donbas. Volgens Oekraïne hebben de Russen het eiland in twee hogesnelheidsboten verlaten, na zware bombardementen in de nacht van woensdag op donderdag. Op sociale media doen foto’s de ronde waarop vijf rookkolommen te zien zijn die opstijgen vanaf het eiland.

Ook vorige week dinsdag meldde het Oekraïense leger al dat de Russische basis op het eiland zware verliezen waren toegebracht. Daarbij zouden veertig Russische militairen zijn gesneuveld en een luchtraketsysteem, drie houwitsers en een aantal pantservoertuigen zijn vernietigd.

Iconisch incident

Het eiland in de Zwarte Zee is nog geen vierkante kilometer groot, maar wel zwaar bevochten. Hier vond op de eerste dag van de Russische invasie van Oekraïne, 24 februari, het iconische incident plaats tussen Oekraïense militairen die op het eiland gestationeerd waren en het Russische vlaggenschip de Moskva (dat Oekraïne anderhalve maand later naar de zeebodem zou schieten). “Russisch oorlogsschip, go fuck yourself”, zeiden de Oekraïense verdedigers na de Russische oproep zich over te geven.

Rusland nam het eiland aan het begin van de oorlog in. De Oekraïense militairen, die volgens aanvankelijke Oekraïense berichten zouden zijn gesneuveld, werden gevangen genomen maar later vrijgelaten. De reden dat de Russen ondanks herhaaldelijke Oekraïense aanvallen vasthielden aan het eiland ligt deels in zijn symbolische waarde, als embleem van het Oekraïense verzet tegen de Russische overheersing.

Maar Slangeneiland geldt ook wel als ‘onzinkbaar oorlogsschip’, belangrijk voor de controle over de Zwarte Zee en de scheepvaartroutes die daar lopen. Het eiland zou een rol kunnen spelen bij een Russische aanval op Odessa vanaf zee, waarvoor zeker aan het begin van de oorlog gevreesd werd. Naast een basis voor wapensystemen is het ook een observatiepost.

Blokkade

Volgens het Russische ministerie van defensie is de operatie op het eiland ‘volbracht’. Het ruimen van het eiland moet volgens het Kremlin aantonen dat er geen sprake is van een Russische blokkade van Odessa en andere Oekraïense havens, die onontbeerlijk zijn voor ’s lands graanexport. Door het gemis van Oekraïens graan zijn tekorten ontstaan die nu al leiden tot een toename van hongersnood in delen van Afrika.

Volgens Rusland hoeft Oekraïne alleen maar zijn eigen zeemijnen in de haven van Odessa te ruimen, en dan kan het graan worden verscheept. Oekraïne stelt dat de mijnen noodzakelijk zijn voor de verdediging, omdat Rusland nog steeds Odessa wil veroveren zodra het daartoe kans ziet. Oekraïne en westerse landen beschuldigen Rusland ervan dat het op grote schaal Oekraïense graan rooft en voorraden heeft vernietigt.