‘Met Rishi Sunak kiezen de Tories vooral voor rust. Hij staat bekend om zijn economische kennis’

Een nieuwe week, een nieuwe Britse premier. Hebben we over zes weken weer hetzelfde gesprek?

“Ik denk dat het dit keer wel iets langer gaat duren. Met Boris Johnson had je dat misschien wel gehad, maar nu kan het wel een paar jaar goed gaan. Rishi Sunak staat een gematigder koers voor, hij is wat voorzichtiger. Dat zal zorgen voor rust op de financiële markten.

“Wat zijn plannen precies zijn, is nog niet duidelijk. Hij heeft wel gezegd te willen bezuinigen. Het Verenigd Koninkrijk moet eerst het huishoudboekje op orde krijgen. Daarna is dan eventueel wat belastingverlaging mogelijk. Liz Truss zei de economie een opdoffer te willen geven, Sunak is van het onder controle brengen van de begroting.”

“Je zult ook weinig schandalen bij hem zien. Johnson was echt een schandalenmagneet. Al is Sunak ook wel een paar keer in opspraak gekomen. In april bleek dat zijn vrouw, die Indiaas is, belasting betaalde in India over haar vermogen, en niet in Engeland. Daar is nu een regeling voor getroffen, maar dat werd nogal een rel. En hij heeft ook een boete gekregen voor aanwezigheid bij een lockdownfeestje.”

Boris Johnson leek ook opnieuw kandidaat te worden, maar trok zich toch terug, ondanks dat hij zei genoeg steun van parlementariërs te hebben. Waarom deed hij dat?

“Johnson heeft lang gewacht met zich terugtrekken en dat was wel interessant. Zondag zei hij ook nog: jullie kunnen voor Sunak kiezen voor financiële rust, of voor mij als jullie over twee jaar de verkiezingen willen winnen.

“Wat Johnson nu doet, is laten zien dat hij zich opoffert voor het partijbelang: ik had het kúnnen doen, maar ik heb het niet gedaan, dat idee. Als hij had doorgezet, was zijn partij in een nog grotere chaos beland. De gewone leden van de partij zijn hem gunstig gezind, maar hij zou in een vijandige fractie terechtgekomen zijn. Hij heeft gezien dat er veel weerstand leeft in zijn partij, ook bij oude vrienden. De tijd is nog niet rijp voor zijn terugkeer.”

“Maar Johnson kun je nooit definitief afschrijven. Hij zegt dat nú niet het goede moment is, maar suggereert wel dat dit moment er kan komen. Uiterlijk eind 2024 zijn er nieuwe verkiezingen. Als Sunak die verliest, zou Johnson misschien weer kunnen proberen zijn kans te grijpen.”

Bij de vorige leiderschapsverkiezingen deed Sunak ook mee. Onder de Tory-parlementariërs kreeg hij de meeste stemmen, maar Truss won het bij de stemming onder alle partijleden. Waar komt dat verschil vandaan?

“Leden nemen Sunak onder meer kwalijk dat hij Johnson ten val heeft gebracht. Toen hij in juli opstapte, bracht dat uiteindelijk een lawine teweeg binnen de partij. Een dag nadat Johnson z'n vertrek had aangekondigd, had hij al een campagnevideo klaar voor zichzelf. Hij had een coup voorbereid, klonk het.

“Over het algemeen zijn de leden van de partij ook vrij ouderwets. Ze zien in Sunak een gladde bankier en een wereldburger. Hij is van Indiase afkomst, heeft een greencard voor Amerika en heeft gezegd ooit weer in Californië te willen wonen. Daardoor twijfelen ze aan zijn loyaliteit aan het land.”

Wat is nu het belangrijkste dat Sunak te wachten staat?

“Over een week, op Halloween, presenteert zijn regering de begroting voor het komende jaar. Die staat voor een groot deel al vast, maar is toch heel belangrijk. Waar gaat hij bezuinigen, waar gaat het geld vandaan komen? Het is afwachten hoe daar op de financiële markten op wordt gereageerd. Wat gelijk bij sommige Tories de vraag oproept: wie regeert ons land eigenlijk, wij of de financiële markten?

“Ook op andere gebieden heeft hij uitdagingen, zoals de oorlog in Oekraïne. Daar zal hij het beleid niet sterk veranderen. Maar het belangrijkste is de economie, die eigenlijk al tien jaar kwakkelt.”

Sunak is recentelijk minister van Financiën geweest. Als hij het eerder niet voor elkaar heeft gekregen die kwakkelende economie weer vlot te trekken, waarom nu dan wel als premier?

“Sunak werd minister van Financiën in coronatijd. Ten tijde van een pandemie kun je geen normaal economisch beleid voeren, dus dat maakte het voor hem heel lastig.

“Met Sunak kiezen de Tories vooral voor rust. Hij staat bekend om zijn economische kennis en heeft gewerkt voor hedgefondsen. Van jongs af aan was hij al met financiën bezig. Zijn moeder had een apotheek en het verhaal gaat dat hij als puber al de boekhouding deed.”

Wat is er verder nog opmerkelijk aan Sunak?

“De Tories hebben eerder drie vrouwelijke premiers gehad. Sunak is de eerste Brits premier met een migratieachtergrond. Daar kijkt de partij met enige zelfgenoegzaamheid naar, dat ze een partij van de emancipatie zijn. Labour heeft nooit een vrouwelijke premier gehad, laat staan iemand uit een etnische minderheid.

“Morgen gaat Sunak dan naar Charles, voor wie het zijn tweede premier wordt in zijn korte regeerperiode. Zijn moeder Elizabeth maakte in zeventig jaar vijftien premiers mee. Als het in dit tempo doorgaat, zit Charles daar na twee jaar al aan.”