▶ Indonesische politie gebruikte tegen regels in traangas na voetbalrellen: paniek en 125 doden als gevolg

Het bloedbad leidde onmiddellijk tot onthutste reacties uit alle hoeken van de samenleving. President Joko ‘Jokowi’ Widodo vroeg een tijdelijke opschorting van alle eersteklassewedstrijden, en kondigde een onderzoek aan.

Het hoofd van de politie van Oost-Java, Nico Afinta, verklaarde na afloop dat de situatie snel uit de hand liep, agenten werden aangevallen en voertuigen vernield. Volgens hem was het gebruik van traangas “geheel volgens procedure” geweest, maar ontstond daardoor een gedrang naar de uitgang, waarin de meeste mensen zijn omgekomen. Velen werden vertrappeld. Op televisiebeelden is te zien hoe mensen bewusteloos worden weggedragen.

Het optreden van de politie wordt door velen gezien als de belangrijkste oorzaak van de ramp. Volgens de regels van de wereldvoetbalorganisatie FIFA mag de politie in een stadion geen traangas of wapens gebruiken, juist om paniek en onnodige slachtoffers te voorkomen.

Eerder was er sprake van 174 doden, maar het dodental werd later bijgesteld naar 125. Volgens een verantwoordelijke van de provincie Oost-Java werden een aantal slachtoffers dubbel geteld. Van de dodelijke slachtoffers zouden er al 124 geïdentificeerd zijn.

Aartsrivalen

Thuisclub Arema verloor de ‘gevoelige’ streekderby tegen aartsrivaal Persebaya met 2-3. Na de wedstrijd stroomden supporters van beide kampen het veld op, waarna er schermutselingen uitbraken. De spelers van Persebaya hadden toen het veld al haastig verlaten, maar spelers van Arema waren achtergebleven en zouden zijn aangevallen.

Op televisiebeelden was te zien hoe supporters vervolgens dikke wolken traangas over zich heen kregen. Vermoedelijk hebben zij toen met duizenden tegelijk geprobeerd naar buiten te vluchten. Onder de doden zouden ook twee politiemannen zijn. Ziekenhuizen in de omgeving konden de stroom gewonden nauwelijks aan. Televisiestation TVOne toonde beelden waarop gewonden buiten op hun behandeling moesten wachten.

Voetbalgeweld in Indonesië

President Joko Widodo zei zondag te hopen dat dit “de laatste voetbaltragedie” in Indonesië zou zijn. De kans daarop lijkt klein. Voetbalgeweld is in het land eerder regel dan uitzondering. Al tientallen jaren gaan supportersgroepen elkaar voor, tijdens en na wedstrijden te lijf, in veldslagen waarbij de politie niet zelden zwaar materieel inzet. Vooral de topclubs uit de Liga 1, de Indonesische eerste klasse, hebben daaronder te lijden. Topclub Persija uit de hoofdstad Jakarta moest lange tijd zonder publiek spelen, als straf voor supportersgeweld waarbij een dode was gevallen.

Niet zelden wordt supporters van een bezoekende club daarom gevraagd weg te blijven, maar even vaak slaan ze zo’n verzoek in de wind. Ook de fans van Persebaya was zaterdag gevraagd vooral niet naar Malang te komen, maar toch waren er enkele duizenden supporters uit Soerabaja bij de wedstrijd aanwezig. Het stadion van Arema barstte uit zijn voegen, en vermoed wordt dat er veel meer kaartjes zijn verkocht dan er plaatsen zijn.

De politie stond, zoals zo vaak in Indonesië, gewapend met waterkanonnen en traangas in en rond het stadion klaar om in te grijpen. Doorgaans blijft het bij geweld en vernielingen met incidentele slachtoffers. Een tragedie met zoveel slachtoffers als zaterdag is nog nooit voorgekomen.

Ook internationaal heeft het Indonesische voetbal geen al te beste naam. De nationale voetbalbond PSSI is in 2015-’16 een jaar lang geschorst geweest als lid van de FIFA vanwege overheidsinmenging in het bestuur van de bond. Ook corruptie speelde bij de schorsing een rol.