Filipijnse Nobel-laureaat Maria Ressa vrijgesproken in ‘politiek gemotiveerde’ belastingzaak

In totaal lopen er nu vier rechtszaken tegen Ressa (59) en de website Rappler die ze heeft opgericht, waarvan de zaak om belastingontduiking de minst belangrijke lijkt. Ressa is in een smaadzaak in eerste aanleg veroordeeld tot zes jaar cel, maar ging in beroep. Toch is haar vrijspraak voor belastingontduiking een niet te onderschatten symbolische overwinning, zegt de Filipijnse journalist: ‘Vandaag winnen de feiten, de waarheid en rechtvaardigheid.’

De aanklachten van belastingontduiking stammen uit 2018. Buitenlandse investeerders staken geld in Rappler via de aankoop van speciale waardepapieren. Daar had volgens de Filipijnse autoriteiten belastingaangifte over gedaan moeten worden. Maar de rechter zegt nu dat Ressa en Rappler daar niet verplicht toe waren.

Sluiting van Rappler

Naar aanleiding van de verkoop van die waardepapieren aan Omidyar Network, een investeringsmaatschappij van eBay-oprichter Pierre Omidyar, oordeelde de Filipijnse beurswaakhond ook dat Rappler de wet had overtreden die voorschrijft dat Filipijnse media niet in bezit mogen zijn van buitenlandse partijen. Daarom besloot de Filipijnse overheid dat Rappler moest sluiten. Ook tegen die beslissing loopt een beroep.

Human Rights Watch (HRW) noemt de rechterlijke uitspraak over belastingontduiking een overwinning voor de persvrijheid op de Filipijnen. De aanklachten zijn volgens de mensenrechtenorganisatie ‘onzin en politiek gemotiveerd’. Ressa is een ‘symbool van onafhankelijke, felle journalistiek’, zegt HRW.

Ressa kreeg in 2021 de Nobelprijs voor de Vrede voor haar werk, samen met de Russische journalist Dmitri Moeratov. Die ontving ze omdat ze met haar website Rappler veel onthullingen deed over de verwoestende oorlog van president Rodrigo Duterte tegen drugshandelaren en -gebruikers.

Volgens de Filipijnse overheid zijn daarbij ruim zesduizend mensen gedood. Mensenrechtenorganisaties schatten dat het werkelijke aantal wel drie tot vier keer hoger kan liggen.

Kogelwerend vest

Naast rechtszaken kreeg Ressa ook te maken met online bedreigingen. Duterte beschuldigde haar van nepnieuws, waarop Ressa bij haar redactie door aanhangers werd lastiggevallen. Ze droeg een tijdlang een kogelwerend vest.

Inmiddels is Duterte niet meer aan de macht. Sinds afgelopen juni is Ferdinand Marcos jr., de zoon van voormalig dictator Ferdinand Marcos, de president. Zijn vicepresident is Sara Duterte, dochter van Rodrigo Duterte. Marcos zei in september zich niet te zullen bemoeien met de zaken tegen Ressa, vanwege de scheiding der machten.

Of de persvrijheid onder Marcos verbetert, valt nog te bezien. Op de ranglijst van persvrijheid van Verslaggevers Zonder Grenzen zakten de Filipijnen vorig jaar van plek 138 naar 147.