Boonprijs voor Geert Buelens: ‘Een diepgravend, onconventioneel, zeer goed geschreven, relevant non-fictieboek’

Aan de hand van films, televisieseries, romans, stripverhalen, nieuwsberichten en officiële rapporten uit 1972 laat Buelens zien “wat we toen al wisten over het uitwonen van de wereld, wat we ervan geleerd hebben én vooral wat niet.” Buelens, hoogleraar aan de Universiteit Utrecht, kreeg de cheque voor de tweede editie van de Boonprijs uitgereikt in het Gentse kunstencentrum VIERNULVIER, uit handen van Vlaams minister-president Jan Jambon.

Buelens, die vaak polemisch uit de hoek durft komen, schreef eerder ook al een veelgeprezen cultuurgeschiedenis van de jaren zestig (2018) en de monumentale literatuurgeschiedenis Van Ostaijen tot heden (2001). De diverse keren bekroonde Buelens is ook een begaafd dichter. Tom Lanoye, gedoodverfd favoriet voor de Boon met zijn collaboratieroman De draaischijf, moest zich troosten met de Publieksprijs. Lanoye wordt stilaan de kampioen van de nominaties bij de commerciële literatuurprijzen als Libris, die hem kennelijk telkens weer ontglippen. De andere drie genomineerden waren de Vlaamse Tülin Erkan met de roman Honingeter en de Nederlanders Nina Weijers (met de essaybundel Zelf doen) én Emy Koopman met Tekenen van het universum. Buelens volgt zo Marieke Lucas Rijneveld op de erelijst op, die de eerste Boonprijs-editie won met Mijn lieve gunsteling.

Scharnierjaar

“Een terugkerend thema in de klimaatboeken die wij lazen, was wanhoop”, klonkt het in het laudatio. “Geert Buelens overstijgt die houding door een cultuurgeschiedenis te schrijven waarin hij het persoonlijke aan het wetenschappelijke koppelt, het politieke en sociale debat aan literatuur en andere kunst en het haast vergeten klimaatbewustzijn in 1972 aan onze huidige tijd”, stelde de jury onder voorzitterschap van Joke van Leeuwen. “Het resultaat is een diepgravend, onconventioneel, zeer goed geschreven, relevant non-fictieboek.”

Buelens zelf ziet 1972 als een scharnierjaar. Het was het jaar waarin de Club van Rome, een particuliere stichting die in 1968 werd opgericht door Europese wetenschappers, het alarmerende rapport De grenzen aan de groei uitbracht.. In HUMO zei hij over Wat we toen al wisten: “Volgens het rapport van de Club van Rome was de eeuwige groei, het gevolg van het vooruitgangsoptimisme, een sprookje. Als we ons gedrag niet snel wijzigden, zouden waterlopen en oceanen vervuild raken en zou er een tekort aan grondstoffen ontstaan, en zou er op termijn zelfs te weinig voedsel en water voor de almaar groeiende wereldbevolking zijn.” Hij wijst erop dat het geen “langharige hippies” waren maar “ gerespecteerde burgermannen”. Buelens onderzoekt in zijn boek waarom dat milieualarmisme nadien toch verflenste. De jury maakte alvast een uitgesproken statement voor de klimaatkwestie, zo lijkt het wel.

Nog meer uitgesproken engagement in de jurykeuze bij de kinder- en jeugdliteratuur, die het vluchtelingenthema prominent stelde. Literatuurwatchers gaven de reeds veelbekroonde Bart Moeyaert vooraf de beste kaarten met Morris, dat hij samen maakte met Sebastiaan van Doninck. Het Vlaamse duo moest zich evenwel tevredenstellen met de Publieksprijs ter waarde van 5.000 euro. De juryprijs van 50.000 euro (met als voorzitter Sven Speybrouck) ging naar het Nederlandse trio Edward van de Vendel, Anoush Elman en Annet Schaap. Hun kinderboek Misjka (verschenen bij Querido) werd volop geprezen als “een ontroerend verhaal, gebaseerd op ware gebeurtenissen, over de liefde voor een huisdier – het schattige konijntje Misjka - en de vlucht van een gezin uit oorlogsgebied”. Opvallend ook: tweemaal is uitgeverij Querido aan het feest bij de Boonprijs.

“Laat Misjka een baken zijn voor alle vluchtelingen die nog steeds op zoek zijn naar een thuis in de wereld’, aldus Elman op het podium van de Vooruit. Het is het vervolg op De gelukvinder, dat Van de Vendel en Elman in 2008 ook al samen schreven. De andere drie genomineerden waren Sanne Rooseboom & Sophie Pluim met Mot en de metaalvissers, Marco Kunst met Patroon én Marit Törnqvist met Schildpad en ik.