BBB wint ook in Utrecht en is grootste partij in alle Nederlandse provincies

De eerste exitpoll gisterenavond zette al meteen de toon van deze Nederlandse Statenverkiezingen, vergelijkbaar met onze provincieverkiezingen. De BBB van Caroline van der Plas doet het enorm goed en is ondertussen al zeker in tien provincies de grootste partij. Ondertussen zijn ook de uitslagen in Noord-Holland en Utrecht bekend, en ook daar haalt de BBB het nipt van GroenLinks en VVD. In Overijssel en Drenthe overschreed de BBB zelfs de kaap van 30 procent.

De partij van premier Rutte (VVD) houdt vrij goed stand, maar dat is een magere troost. Voor coalitiepartij CDA zijn de verkiezingen een bloedbad. De christelijke partij, voorheen de grootste in Overijssel, ziet bijvoorbeeld daar haar zetels er meer dan halveren van 9 naar 4. BBB komt er vanuit het niets binnen met 16 zetels.

Indirect kiest Nederland ook de Eerste Kamer, een belangrijke schakel in het wetgevend proces en vergelijkbaar met de Senaat bij ons, maar met meer bevoegdheden. Ook op dat nationale niveau zou BBB uitgroeien tot de grootste met 16 zetels. PvdA en GroenLinks, die een progressief stadsfront probeerden te vormen tegen de sociaal-conservatieve stem van BBB, blijven samen op 15 zetels blijven steken.

Alle regeringspartijen gaan achteruit. De VVD van Mark Rutte komt uit op 10 zetels, 2 minder dan de liberalen er nu hebben. D66 heeft 6 zetels en het CDA 5, een verlies van respectievelijk 1 en 4 zetels. Voor CDA is duidelijk een groot deel van de achterban aan BBB is verloren. De ChristenUnie gaat van 4 naar 2.

Op basis van deze zetelverdeling kan de gezamenlijke fractie van GroenLinks-PvdA de regeringscoalitie nog aan de kleinst denkbare meerderheid in de Eerste Kamer helpen. De Statenverkiezingen lijken de regering-Rutte hoe dan ook in een crisissfeer te dompelen.

De grootste achteruitgang is er voor Forum voor Democratie. De oppositiepartij van Thierry Baudet was vier jaar geleden nog de grote winnaar van de provinciale verkiezingen, maar zal in de Eerste Kamer terugvallen van 12 zetels naar 2.

BBB ‘klaar om te besturen’

BBB-lijsttrekker Caroline van der Plas stelt dat “de kiezer gesproken heeft” en het beleid zat is. Ze wil voor “een realistisch beleid” gaan waarbij “het platteland een toekomst heeft”. Ook Ingrid de Sain, BBB-fractievoorzitter in Noord-Holland, stelt dat haar partij “klaar is om mee te besturen”.

Premier Rutte feliciteerde Van der Plas met de overwinning. Hij meent dat zijn regering toch stabiel kan blijven de komende jaren. “Ik verwacht niet onmiddellijk dat er een probleem zal ontstaan”, zei Rutte bij de NOS. Hij wees erop dat hij al eerder kon voort besturen met een minderheid in de Eerste Kamer. “Het kabinet bestaat uit verantwoordelijke mensen.”

De samenstelling van de Provinciale Staten is van belang, omdat op dat beleidsniveau belangrijke knopen omtrent de regionale economie en ruimtelijke ordening worden doorgehakt. Zo ook de invulling en uitvoering van het stikstofbeleid dat door de regering wordt uitgetekend.

De verkiezingen brachten alleszins veel volk op de been. Naar schatting 61 procent van de Nederlandse kiesgerechtigden heeft gestemd, de hoogste opkomst in de afgelopen dertig jaar. Bij de Provinciale Statenverkiezingen van vier jaar geleden was de totale opkomst 56 procent.