Alle hoop op Europa om energieprijzen te drukken: ‘Dat is makkelijker gezegd dan gedaan’

Nord Stream 1, de pijpleiding tussen Rusland en Duitsland, is dit weekend toch niet heropend. Het Russische staatsconcern Gazprom houdt de pijplijn voor onbepaalde tijd dicht, omdat het een lek ontdekt zou hebben tijdens het onderhoud. Rusland voert dan wel iets meer gas via de Oekraïnepijpleiding naar Europa, maar dat volstaat niet om het verlies van het gas door de sluiting van Nord Stream 1 te compenseren. Het is wellicht geen toeval dat Nord Stream gesloten bleef net nadat deze week de Europese gasprijs iets gezakt was. Bij de heropening van de beurs zal de gasprijs wellicht weer stijgen.

De Duitse regering wil niet dat de bevolking daar de dupe van wordt. Zaterdagnacht kwam de regering tot een akkoord voor een steunpakket van in totaal 65 miljard euro om de bevolking te beschermen tegen de stijgende energieprijzen. De goedkope vervoerbewijzen blijven behouden, de huurtoeslagen worden uitgebreid, terwijl energie-intensieve bedrijven uitstel krijgen voor het betalen van hun belastingen.

Ook in ons land hopen bedrijven op steun van de regering. Danny Van Assche, topman van werkgeversorganisatie Unizo, zei in VTM Nieuws zondag dat zonder snelle maatregelen het einde verhaal wordt voor heel wat ondernemingen. Vandaag vindt daarover een overleg plaats tussen de verschillende regeringen en de werkgeversorganisaties. In De zevende dag liet premier Alexander De Croo (Open Vld) dat hij de bedrijven niet in de steek wil laten. “Wij gaan geen bedrijven zomaar over de kop laten gaan, wij gaan niet toelaten dat tienduizenden mensen op straat gezet worden.”

Tegelijk gaf De Croo aan dat we dit als land alleen niet kunnen trekken. De belangrijkste maatregelen om de koopkracht te beschermen moeten op Europees niveau gebeuren. Vrijdag komt er een spoedvergadering tussen de ministers van Energie van de 27 lidstaten. EU-president Charles Michel voert de druk op en laat weten dat hij voor die vergadering transparante voorstellen verwacht van de Europese Commissie, bijvoorbeeld over een prijsplafond of de hervorming van de elektriciteitsmarkt.

“Dat is makkelijker gezegd dan gedaan”, zegt professor internationale politiek Thijs Van de Graaf (UGent). “De prijs van elektriciteit wordt in Europa al jaren bepaald door de gasprijs, daar zit ook een hele marktwerking achter. Die twee loskoppelen: dat is een immens technisch karwei.”

EU-Commissievoorzitter Ursula von der Leyen wou daarover een voorstel doen tegen begin 2023, maar dat is volgens Charles Michel veel te laat. In een uitgelekt plan van de Europese Commissie staat wel een voorstel om een prijsplafond in te voeren voor elektriciteit die opgewekt wordt uit zonne-, wind- of kernenergie. Wat boven dat platfond komt, zouden de lidstaten kunnen gebruiken om de energiefactuur te drukken.

Tot nu toe waren verschillende lidstaten, waaronder Duitsland, zelf tegen de invoering van een prijsplafond. Dat sentiment lijkt nu te keren. “We mogen voor vrijdag nog niet te veel verwachten, maar je voelt wel aan alles dat er beweging in zit”, zegt professor Europese politiek Hendrik Vos (UGent). “Elke lidstaat realiseert zich inmiddels dat elk apart optreden weinig zin heeft.”