Albanië wil gouden paspoorten verkopen, wat niet naar de zin van de EU is

Het is opmerkelijk dat Albanië juist nu met deze plannen komt, omdat het daarmee zijn toetreding tot de EU lijkt te bemoeilijken. De Europese Commissie hekelde het paspoort-voornemen van Albanië vorig jaar nog in een voortgangsrapport over die toetreding. Zo’n regeling zou volgens de commissie een risico zijn voor de Albanese veiligheid en belastingontduiking, corruptie en criminaliteit in de hand werken. ‘Dergelijke regelingen zijn onverenigbaar met de Europese Unie’, zo waarschuwde de Commissie.

Met een zogeheten ‘gouden paspoortregeling’ kunnen buitenlanders met investeringen in bijvoorbeeld Albanees vastgoed een paspoort van dat land verkrijgen. Dat is aantrekkelijk voor bijvoorbeeld Russische oligarchen, omdat ze met de Albanese nationaliteit visumvrij naar de Europese Unie kunnen reizen. Albanië kende decennialang een gesloten economie en is met een bruto binnenlands product per hoofd van de bevolking van 3.000 euro een van de armste landen van Europa. Het land kan buitenlandse kapitaalinjecties goed gebruiken.

De Albanese premier Edi Rama wil de gouden paspoorten al langer vanwege de economische voordelen. Vorige week maakte de Albanese regering bekend een wetswijziging te hebben doorgevoerd die de regeling mogelijk maakt. Sinds deze week zoekt de regering naar reclamebureau’s om de regeling internationaal aan te prijzen. De precieze voorwaarden voor het verkrijgen van een paspoort zijn nog niet bekend, maar de verwachting is dat een investering van 250.000 tot 500.000 euro genoeg zal zijn.

Gouden paspoorten in handvol andere landen

Albanië zou niet het eerste Europese land dat onder dergelijke voorwaarden paspoorten verstrekt. Onder meer in Griekenland, Portugal en Noord-Macedonië zijn vergelijkbare regelingen voor buitenlandse investeerders. Vooral de visumvoordelen zijn aantrekkelijk voor investeerders, maar ook belastingvoordelen kunnen een rol spelen.

Gouden paspoorten zijn de EU een doorn in het oog, vanwege het risico van witwassen, belastingontduiking en andere criminele activiteiten. De regelingen werden opnieuw onderwerp van discussie na de Russische invasie van Oekraïne. Met een gouden paspoort kunnen Russische oligarchen namelijk sancties ontwijken.

In maart van dit jaar riep het Europees Parlement de EU op de paspoorten te verbieden, maar dit is onmogelijk. Lidstaten bepalen zelf wie ze als staatsburgers beschouwen – en dus wie er van Europese privileges mogen profiteren. Wel zijn sommige landen uit eigen beweging gestopt met de regelingen of hebben ze die opgeschort voor Russen – zoals Cyprus, Malta en Bulgarije.

De EU kan lidstaten echter niets opleggen. Anders is dat voor Europese landen die nog lid willen worden van de EU. Omdat Brussel de poort dicht kan houden tot een kandidaat-lid aan al haar eisen voldoet, kan het van die landen wél eisen om te stoppen met gouden-paspoortregelingen. Zo beloofde de Montenegrijnse premier Dritan Abazovic in mei aan de Europese Commissie dat zijn gouden paspoort-regeling eind dit jaar zal stoppen. Op die manier komt Montenegro een stapje dichter bij het EU-lidmaatschap.