Aantal vacatures in het onderwijs opnieuw op recordhoogte: ‘Scholen zijn wanhopiger geworden’

In februari stonden er bij de VDAB maar liefst 3.622 vacatures voor een job in het onderwijs open. Dat zijn er 20 procent meer dan bij het vorige record in januari 2022. Ook scholen die vroeger relatief vlot leerkrachten vonden, doen nu een beroep op de arbeidsbemiddelaar.

“Vroeger stuurde ik een mailtje rond en vond ik zo wel iemand. Nu weet ik dat het sowieso miserie zal zijn en vraag ik aan de personeelsadministratie om de vacature meteen op de VDAB-website te zetten.” Pieter Vyncke is directeur van het Bernarduscollege in Oudenaarde. Hoewel aan de start van dit schooljaar alle uren ingevuld waren, zoekt hij op dit moment een bijna voltijdse leerkracht voor Duits en tijdelijke vervangleerkrachten voor Engels, Frans en biologie. “Dat is deels omdat er enkele leerkrachten met ouderschapsverlof zijn, maar ook omdat er echt niemand op de arbeidsmarkt te vinden is”, aldus Vyncke.

Het gevoel van Vyncke wordt bevestigd door nieuwe cijfers van arbeidsbemiddelaar VDAB. Zo stonden er in januari 3.320 vacatures open voor een job in het onderwijs. Het gaat dan zowel over leerkrachten in het basis-, secundair en buitengewoon onderwijs, als directeurs. Daarmee was het record van een jaar eerder, toen er 3.028 vacatures openstonden, al duidelijk overschreden. En dan moest februari nog komen. Afgelopen maand lag het aantal vacatures op 3.622. Dat is 20 procent meer dan het vorige record, en bijna een kwart meer dan in februari 2022.

Eerder bleek al dat het aantal vacatures in het onderwijs sinds de zomer van 2021 op een ongebruikelijk hoog plateau zit. Onder meer een golf aan pensioneringen en een lage instroom van jonge leerkrachten liggen aan de basis van het lerarentekort. Een verdere stijging van het aantal vacatures was te verwachten, want januari en februari zijn traditioneel maanden waarin heel wat leerkrachten uitvallen door ziekte of omdat ze beslissen dat de job toch niets voor hen is. Maar de cijfers die VDAB voor de eerste twee maanden van 2023 publiceerde zijn wel opvallend hoog.

Volgens onderwijseconoom Kristof De Witte (KU Leuven) zien we deels het vertraagde effect van de vicieuze cirkel waarin scholen zijn beland sinds het lerarentekort. “Scholen proberen het tekort op te vangen door hun huidige leerkrachten meer in te zetten”, aldus De Witte. Maar daardoor stijgt de druk. Zo vallen er weer leerkrachten uit door ziekte.

De cijfers van de VDAB zijn nog een onderschatting van het totale aantal vacatures, omdat niet elke school zich daarvoor tot de arbeidsbemiddelaar wendt. Al is dat aan het veranderen, zegt onderwijssocioloog Bram Spruyt (VUB): “Sommige meer landelijke scholen zaten lange tijd in een luxepositie waarbij ze nog spontane sollicitaties kregen of in de omgeving konden rekruteren. Vandaag stellen zij vast dat dat niet meer voldoende is, en trekken ze naar de VDAB. Het totale aantal vacatures is dus misschien een beetje gestegen, maar scholen zijn vooral ook wanhopiger geworden.”

Later deze week kondigt minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA) een pakket aan nieuwe maatregelen tegen het lerarentekort aan.