Zweden krijgt voor het eerst een vrouw als premier: de 54-jarige Magdalena Andersson

De sociaal-democratische partijtijger neemt binnenkort het roer over van Stefan Löfven. De afgelopen zeven jaar was Andersson zijn minister van Financiën.

Een doorbraak die lang op zich liet wachten: Zweden krijgt voor het eerst een vrouw als premier. De 54-jarige Magdalena Andersson, de huidige minister van Financiën en een sociaal-democratische partijtijger, neemt binnenkort het roer over van Stefan Löfven, die woensdag zijn ontslag indiende. De sociaal-democraten, die een minderheidskabinet aanvoeren, sloten daarover woensdag een akkoord. Het parlement zal naar verwachting binnen enkele dagen instemmen met Anderssons benoeming.

Best gek, dat juist Zweden nog nooit een vrouw als eerste minister had. Het land stelt zich al lang op als kampioen gendergelijkheid, maar dat vertaalde zich nooit in het hoogste ambt. Terwijl buurland Noorwegen veertig jaar geleden al de eerste vrouwelijke premier had, en in zowel Denemarken als Finland staat momenteel een vrouw aan het roer.

Het kan ook pech zijn geweest. Van voormalig minister van Buitenlandse Zaken Anna Lindh werd gezegd dat ze hoge ogen gooide voor het Zweedse premierschap, maar zij werd in 2003 vermoord. Nu lost Andersson alsnog de belofte in, al zal zij zelf de eerste zijn om te zeggen dat het geen fluit uitmaakt.

Het gelijkheidsbeginsel werd haar met de paplepel ingegoten. “Mijn ouders waren ongewoon gelijk. Daarom zag ik het verschil met andere gezinnen, waar vrouwen minder gingen werken om meer verantwoordelijkheid te nemen voor het huishouden en de kinderen”, aldus Andersson zes jaar geleden in weekblad Hemmets Journal.

Haar grootste uitdaging wordt zich positief te onderscheiden van haar voorganger Löfven, een lasser die klassiek sociaal-democratisch opklom tot vakbondsman en premier. Hij leidde de afgelopen zeven jaar drie verschillende kabinetten, en al die tijd was Andersson zijn minister van Financiën. Afgelopen augustus kondigde Löfven aan dat het tijd werd voor vers bloed, met het oog op de verkiezingen van volgend jaar september. Het is de vraag of Andersson, gezien het feit dat ze zolang een tandem vormde met Löfven, door kiezers inderdaad als vers bloed zal worden gezien.

‘Bulldozer’

Andersson groeide op in universiteitsstad Uppsala. Haar vader was er hoofddocent statistiek, haar moeder was leraar. Ze viel op door hoge cijfers en haar zwemtalent. Ze trainde negen keer per week, won twee keer de kampioenschappen bij de junioren en werd op haar 14de twaalfde bij de vrouwen.

Daarna richtte ze haar vizier op de politiek. Ze werd lid van de sociaal-democratische jeugdafdeling en combineerde haar studie bedrijfseconomie aan de prestigieuze Stockholm School of Economics met het voorzitterschap van de sociaal-democratische studentenvereniging. Ze studeerde een semester aan Harvard en begon aan een proefschrift, tot ze naar eigen zeggen werd “gered” door een telefoontje van het kantoor van premier Göran Persson, waar ze kon beginnen als politiek adviseur. Wat volgde was een loopbaan langs de politieke en ambtelijke top, waar ze in elke rol opviel door haar competentie en dossierkennis.

Zelf omschrijft ze zich als een “aardige en hardwerkende vrouw”, die houdt van wandelen, rotsklimmen en tuinieren. In een profiel van de Zweedse publieke zender werd de politica onlangs beschreven als “bulldozer”, die met haar kennis en directheid over mensen heen kan walsen. “Mensen hebben gezegd dat ze bang voor haar waren, wat best grappig is als je het hebt over hoogleraren economie of vooraanstaande politicologen”, zei Anders Lindberg, hoofd van de politieke redactie van dagblad Aftonbladet, tegen persbureau AFP. “Ze heeft een manier van argumenteren die enigszins doet denken aan die van Angela Merkel. Wat ze bedoelt is niet altijd helemaal duidelijk, maar ze wint uiteindelijk omdat ze alle details het beste beheerst.”

Steun in het parlement

Als minister van Financiën behoorde ze samen met Oostenrijk, Nederland en Denemarken tot de “vrekkige vier”, die bij veel discussies over EU-uitgaven op de rem stapten. In het binnenland wordt ze tot de centrum-linkse flank gerekend. Eerder dit jaar schreef ze mee aan een advies dat de privatisering in de gezondheidszorg en het onderwijs hekelde. De aanpak daarvan wordt prioriteit, zo zei ze recent, evenals klimaatbeleid. Ook moet ze iets doen tegen het snel oplopende bendegeweld, waardoor Zweden een van de hoogste moordcijfers heeft van Europa. “Het is duidelijk dat er meer moet gebeuren”, zei ze daarover.

Makkelijk wordt het niet. Als hoofd van een minderheidsregering wacht haar een constant gevecht om steun in het parlement, te beginnen met de nieuwe begroting. De echte test volgt met de verkiezingen van volgend jaar september. De sociaal-democraten zagen hun aanhang de afgelopen jaren gestaag krimpen en de uitslag in 2018 was de slechtste ooit. In de coulissen wachten de centrum-rechtse Gematigde Uniepartij en de anti-immigratiepartij Zweden Democraten op hun kans de macht over te nemen.