‘Weyts weet het altijd goed te verwoorden, maar is dat nu zo erg, die 5 dagen?’: achter de schermen van het Overlegcomité

‘Als je met twee kan gaan shoppen, is het tenminste de moeite om een afspraak te maken.’ Vlaams minister van Economie Hilde Crevits (CD&V) heeft er lang op moeten hameren, maar uiteindelijk kreeg ze wel nog een kleine toegeving voor de niet-essentiële winkels. Maar de grootste knoop op het overlegcomité was de verlenging van de paasvakantie. ‘Kinderen treffen om winkels open te houden, ik begrijp dat niet’, reageerde onderwijsminister Weyts bitter. Hoe het zo ver kwam.

Dinsdagavond, 23u30, Wetstraat 16. De vicepremiers vertrekken naar huis. Al sinds 20 uur zaten ze samen met De Croo om de violen te stemmen over het rapport van coronacommissaris Pedro Facon. Hij adviseert een lockdown van 4 weken: de paasvakantie moet met een week verlengd worden en niet-essentiële winkels, kappers en schoonheidssalons moeten weer de deuren sluiten.

Tot op de letter wil de federale kern het advies niet volgen: ze spreken af om de contactberoepen en het onderwijs te sluiten, maar wel marge te houden voor het kleuteronderwijs. “Sommigen wilden de winkels dicht, maar de premier heeft het voorstel gedaan om op afspraak winkelen toe te laten, omdat dat in Nederland blijkbaar goed functioneert”, aldus vicepremier Vincent Van Quickenborne (Open Vld).

Ook de top van de Vlaamse regering, die online zit te vergaderen via Teams, had in de loop van de dag al opgevangen dat de federale regering daaraan dacht. “Voor mij was het dan wel elementair dat je met 2 kon gaan op afspraak: niet met je knuffelcontact, maar gewoon met je man of dochter”, vertelt Vlaams minister van Economie Hilde Crevits (CD&V).

“In een supermarkt kan je, zonder afspraak, speelgoed kopen. In een speelgoedwinkel zou dat alleen op afspraak kunnen. Dat is niet fair. Als je met twee kan gaan shoppen, is het tenminste de moeite om een afspraak te maken.”

Backup-plan

De lijn van onderwijsminister Ben Weyts (N-VA), ook aanwezig op de kern, was al enkele dagen duidelijk: alles moet openblijven. “We hadden afgesproken om als Vlaamse regering die kaart te trekken”, aldus Crevits. Toch werd er ook al volop nagedacht over tussenoplossingen. “We wilden absoluut inzetten op het openhouden van het kleuteronderwijs”, aldus Crevits. Secundair was er min of meer consensus om dat desnoods met afstandsonderwijs te doen, als de examens maar konden doorgaan. De lagere scholen zou de hardste noot worden om te kraken: afstandsonderwijs is voor hen moeilijk, maar de besmettingen bij 10- tot 12-jarigen zitten wel in de lift.

8u10, woensdagochtend. Groen-vicepremier Petra De Sutter bevestigt op de radio dat er een soort lockdown van 3 à 4 weken op tafel ligt. Ze zegt alvast wat er niet gaat komen: geen vroegere avondklok, geen verbod op niet-essentiële verplaatsingen - maatregelen die de experts voorstelden, maar werden weggehoond door de meeste regeringsleden.

Het lot van de buitenbubbel van 10 man leek woensdagochtend nog niet bezegeld. Het wordt dan ook nog een moeilijke discussie, enkele uren later. “Heel wat mensen aan tafel waren voorstander om de buitenbubbel van 10 te behouden, zeker in de publieke ruimte zoals parken”, vertelt een bron aan tafel. “Vandenbroucke heeft dan een hevig pleidooi gehouden om dat toch terug naar vier te brengen.” Er is nog even gesproken over 10 buiten, maar 4 in de tuin. “Maar dat werd dan allemaal wel heel complex”, vertelt Van Quickenborne. “Dus zijn we volledig terug naar vier gegaan, zoals vroeger.”

Door het stijgend aantal besmettingen bij de contactberoepen, leek een sluiting van de kappers en schoonheidsspecialisten een uitgemaakte zaak. “Maar iedereen voelde zich daar wel slecht bij”, aldus Crevits. “Dat is vreselijk voor die mensen.”

Over het winkelen op afspraak werd wél nog lang gebikkeld, vooral dan over het voorstel van Crevits is om 2 mensen samen te laten winkelen. “Op een gegeven moment ben ik toch eens boos geworden, omdat één van de collega’s zei dat er daardoor te veel verplaatsingen zouden zijn”, aldus Crevits. “Ik vond dat geen argument. Het maakt toch niet uit of je alleen of met 2 in een auto zit als je een keuken gaat kiezen. Het heeft wel wat moeite gekost, maar uiteindelijk is het er toch doorgeraakt.”

Vijfde en zesde leerjaar

Rond half 1 was de moeilijkste knoop - die van het onderwijs - nog steeds niet doorgehakt. Het werd al snel duidelijk dat de Vlaamse regering zou moeten inbinden. Dé vraag op dat moment: moet alleen het secundair een week vroeger dicht of krijgen ook de lagere scholen een extra week vakantie?

Aan tafel wordt nog voorgesteld om alleen het vijfde en zesde leerjaar te sluiten en de rest van het lager onderwijs open te laten. “Ik denk dat Elio (Di Rupo, Waals minister-president, red.) dat ook nog heeft geopperd, net als wij”, aldus Crevits. “Uit de besmettingscijfers blijkt namelijk dat er tot 9 jaar niet echt een probleem is. Zo hadden we toch een oplossing gehad voor kinderen die zich niet zelf kunnen bezighouden, terwijl hun ouders telewerken.” Het wordt als te complex weggezet voor de organisatie in de scholen.

Helemaal op het einde richt Jambon zich tot elke minister-president aan tafel. “‘Sta je achter dit plan? Ja of nee?’, vroeg hij. “Vorige week zaten de regio’s namelijk nog helemaal op de lijn om de scholen maximaal open te houden”, vertelt een bron aan tafel. “Uiteindelijk heeft hij dan gezegd: oké, j’assume, maar verwacht niet van mij dat ik dit met vuur verdedig.” Maar het is onderwijsminister Weyts die een uur later meteen met scherp schiet in het Vlaams Parlement. “Kinderen treffen om winkels open te houden, ik begrijp dat niet. De Ikea open en de school dicht. Dat is niet mijn visie op de samenleving.” Ook MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez noemt het hele compromis een “drieledige mislukking”.

De uithaal van Weyts zorgt voor ergernis bij collega’s. “Hij weet het altijd goed te verwoorden, maar is dat nu zo erg, die 5 dagen?” Vandenbroucke kaatst intussen de bal terug. “De Vlaamse regering wou ook de Ikea openhouden. En enkele mensen die op afspraak rondlopen in Ikea is minder riskant qua besmettingen dan groepen kinderen die samenkomen”, klinkt het in VTM Nieuws. Als Weyts enkele uren later oproept om kleuters toch niet naar school te sturen, breken enkele klompen.