Voor de tweede verkiezingsronde in Turkije slaat Kilicdaroglu een hardere toon aan

Om kans te maken tegen president Erdogan gooit de Turkse oppositiekandidaat Kilicdaroglu het over de nationalistische boeg. ‘Wij gaan dit land redden van de terreur en vluchtelingen.’

Op campagneposters van de oppositiekandidaat Kemal Kilicdaroglu in de straten in Istanbul stond tot vorige week zondag de belofte van een Turkije dat elkaar omarmt. “Ik beloof je”, stond bij een foto van Kilicdaroglu en vier andere lachende personen. Het was onderdeel van een positieve, inclusieve campagne met een hartjesgebaar als symbool.

Nu die boodschap hem geen meerderheid heeft opgeleverd tijdens de eerste verkiezingsronde, kiest Kilicdaroglu voor een hardere koers. Het hartjesgebaar is weg, de nieuwe posters bevatten teksten als: “Syriërs zul-len ver-trek-ken!” of “Terreur zal ein-dig-en!” samen met de slogan #MaakEenKeuze.

Het is een gevolg van de uitslag van de eerste ronde op 14 mei, toen de nationalisten een belangrijke eerste slag hebben geslagen. President Recep Tayyip Erdogan haalde 49,5 procent, Kilicdaroglu 44,9 procent. Het was echter vooral de ultranationalistische Sinan Ogan die verraste met 5,2 procent van de stemmen bij de presidentsverkiezingen.

Samen met de uitslag van de tegelijkertijd gehouden parlementsverkiezingen laten de resultaten zien dat een grote meerderheid van het electoraat stemt op partijen met een nationalistische boodschap.

Stem Erdogan

Met de nadruk op het nationalistische aspect leek Kilicdaroglu het te hebben gemunt op de achterban van Sinan Ogan, maar die maakte maandagmiddag bekend in de tweede ronde Erdogan te steunen en riep zijn stemmers op hetzelfde te doen.

Het is wel zeer de vraag hoeveel van Ogans 2,8 miljoen stemmers naar dat advies luisteren en hoeveel onafhankelijk van hem een eigen keuze maken. De Zafer-partij bijvoorbeeld, nota bene een partij uit de alliantie van Ogan, liet woensdag weten dat ze zich achter presidentskandidaat Kilicdaroglu schaart.

Na de persconferentie van Ogan kwam Kilicdaroglu al snel met een eerste reactie. “Het is duidelijk wie dit mooie vaderland verkoopt”, schreef hij op Twitter. De verkiezingen noemt hij een referendum, en hij richtte zich tot de 8 miljoen kiezers die in de eerste ronde niet naar de stembus waren gegaan. “Wij gaan dit land redden van de terreur en vluchtelingen.”

De boodschap is niet geheel nieuw. De partij van Kilicdaroglu, de CHP, beschuldigt Erdogan er al veel langer van niks te doen tegen illegale migratie. Eerder tijdens de campagne beloofde Kilicdaroglu al binnen twee jaar vluchtelingen terug te sturen, zonder concreet te vertellen hoe.

Toch is de toon wel degelijk veranderd en wordt de boodschap extremer, inclusief onjuiste cijfers over het aantal vluchtelingen dat in Turkije verblijft. “We sturen alle 10 miljoen vluchtelingen terug,” zei Kilicdaroglu vorige donderdag tijdens een persconferentie. Volgens officiële cijfers van de UNHCR zijn er 4 miljoen vluchtelingen en asielzoekers in Turkije, onder wie 3,5 miljoen Syriërs met een tijdelijke, beschermde status.

Racistische sentimenten

Maar deze retoriek en de overdreven statistieken zullen bij veel Turken resoneren. Het antivluchtelingensentiment in Turkije, met bijbehorende racistische opvattingen over Syriërs, is wijdverspreid. Er bestaat een breed gedeeld en opnieuw niet op feiten gebaseerd beeld dat Syriërs alles maar gratis krijgen. Zelfs vlak na de aardbevingen beweerden bevingsslachtoffers dat Syrische vluchtelingen meer en eerder hulp hadden gekregen; iets waar ook geen bewijs voor is.

Maar de verandering van Kilicdaroglu’s toon is zo groot, dat te betwijfelen is of hij hier echt Erdogan-stemmers mee over de streep kan krijgen. Daarbij moet Kilicdaroglu ook rekening houden met de achterban van de pro-Koerdische Yesil Sol-partij. Die partij is van mening dat de vluchtelingen geïntegreerd moeten worden in de samenleving van Turkije, en is fel tegen het anti-Syrische racisme.

Ook met zijn antiterreurboodschap, tegen de Koerdische PKK-beweging, moet Kilicdaroglu oppassen. Met te veel nadruk op de anti-PKK-koers zal hij een deel van de Koerdische stemmers van de Yesil Sol-partij van zich afduwen. En aangezien het juist de Koerden zijn die wel in de grote meerderheid op Kilicdaroglu hadden gestemd, kan hij het zich niet veroorloven die stemmen te verliezen.