Van energieprijzen tot fiscale fraude: dit ligt op tafel bij de federale begrotingsgesprekken

De regering-De Croo gaat de komende dagen op zoek naar 2 miljard euro. Onder meer een strengere aanpak van fiscale fraude moet geld in het laatje brengen, maar er wordt ook nog gezocht naar een compensatie voor de hoge energieprijzen.

Hoe groot is het tekort?

De coronacrisis heeft een enorme krater geslagen in de Belgische begroting. Volgens de cijfers van het Monitoringcomité bedraagt het begrotingstekort volgend jaar 21,3 miljard euro. Een duizelingwekkend cijfer, maar al bij al valt de schade nog mee. Door de aantrekkende economische groei is het tekort al gehalveerd tegenover het begin van de coronacrisis in 2020. Mensen komen weer buiten, bedrijven werven aan. Dit jaar groeit de Belgische economie met maar liefst 5,7 procent. Volgend jaar komt daar nog 3 procent bij. Dankzij de heropleving voldoet ons land al aan de budgettaire afspraken die het eerder heeft gemaakt met de Europese Commissie.

Moeten we dan nog wel besparen?

Natuurlijk wel, want de vergrijzing dreigt de financiële put vanaf 2024 alleen maar verder uit te diepen. Toch is het enthousiasme in de Wetstraat niet bijster groot om in deze fase van herstel de botte bijl boven te halen. In een vergadering met de kern legde premier Alexander De Croo (Open Vld) woensdag de lat op 2 miljard euro. Daarmee bewandelt hij de gulden middenweg tussen de voorgestelde sanering van 3 miljard euro van zijn partijgenote en staatssecretaris voor Begroting Eva De Bleeker (Open Vld) en de inspanning van maximaal 1 miljard euro die de PS wenst te doen. De socialisten zijn van mening dat ons land zich al investerend uit deze crisis moet werken. Dit impliceert dat de inspanning van nieuwe inkomsten moet komen, wat de discussie met de liberalen op scherp zet.

Hoe haalbaar is die 2 miljard?

Dat valt best mee, want in het regeerakkoord van Vivaldi stond al de afspraak om jaarlijks een inspanning van 0,2 procent van het bruto binnenlands product (bbp) te leveren, goed voor een miljard euro. Daarover werden vorig jaar al afspraken gemaakt. Op vlak van uitgaven gaat het om een besparing van 150 miljoen euro op de overheidsdiensten en 150 miljoen euro op de uitgaven aan geneesmiddelen. Op vlak van inkomsten verwacht de regering 100 miljoen euro extra door een betere inning van verkeersboetes, 125 miljoen euro uit de btw-heffing op postpakjes van buiten de EU, 120 miljoen euro uit hogere accijnzen op tabak en 40 miljoen uit een fiscale regularisatie.

Voor dat tweede miljard maakt de regering zich er makkelijk vanaf. De effectentaks die minister van Financiën Vincent Van Peteghem (CD&V) eerder doorvoerde – een jaarlijkse heffing op effectenrekeningen van meer dan een miljoen euro – levert volgend jaar 430 miljoen euro op. Dit bedrag wordt meegerekend, waardoor al bijna de helft van de inspanning achter de rug is.

‘Kat in ’t bakkie’, dus?

Toch niet. Al is het maar omdat een aantal geplande opbrengsten nog moeten worden waargemaakt. Zo rekent de regering op 200 miljoen euro extra uit de strijd tegen sociale en fiscale fraude, terwijl daar nog geen plan voor op tafel ligt. “Het College Fraudebestrijding heeft de taak gekregen om een actieplan op te maken”, klinkt het bij Van Peteghem. Ook de verhoopte 50 miljoen euro uit de verhoging van de werkgelegenheidsgraad is nog niet in zicht, omdat liberalen en socialisten op een ander spoor zitten.

Wat staat er op het spel voor de partijen?

Bij de groenen zette minister Tinne Van der Straeten hoog in met een verlenging van het sociaal energietarief voor 1 miljoen gezinnen. Een dure maatregel die bij zowat iedereen behalve de PS op verzet stootte. De groenen stellen ook de elektriciteitskorting ter discussie die bedrijven krijgen. Vandaag betalen zij een maximale federale heffing van 250.000 euro per jaar.

Als de partijen het over iets eens zijn, dan is het dat de energiefactuur voor de burger omlaag moet. Er is een vrij brede consensus om de heffing om te zetten in een accijns, zodat de overheid een omgekeerd cliquetsysteem kan toepassen. De suggestie van Vlaams minister van Energie Zuhal Demir (N-VA) om op federaal niveau de btw op elektriciteit te verlagen naar 21 naar 6 procent maakt weinig kans. Te duur, klinkt het.

De socialisten zetten de hakken in het zand tegen sociale besparingen. Tegelijk steunen ze de voorstellen van Van Peteghem om de fiscale voordelen voor profvoetballers en eigenaars van tweede verblijven af te schaffen. Hoewel MR dat niet ziet zitten, was Waals begrotingsminister Jean-Luc Crucke (MR) donderdag wel opvallend lief voor De Croo op de persconferentie over de federale noodlening aan Wallonië na de overstromingsramp. “We zijn blij dat de premier ons niet laat vallen. Dit laat toe om deze constructieve lijn door te trekken”, klonk het. CD&V wil ook nog de bijzondere bijdrage voor de sociale zekerheid afschaffen, wat neerkomt op een lastenverlaging op arbeid voor de lagere middenklasse.

Donderdag hield de premier bilaterale gesprekken. Vandaag en dit weekend komt de kern samen. In het beste geval vallen de puzzelstukjes tegen maandag in elkaar. Maar de ware deadline is de state of the union van De Croo op 12 oktober. Samen met de begroting wil hij daar een groot start- en transitieplan voorstellen voor de verdere heropbouw van het land.