Afgelopen woensdagavond stroomde de feestzaal van Hotel Beveren vol voor een toespraak van Theo Francken (N-VA). De aanleiding was de komst van een asielcentrum in Beveren. De Morgen-journalist Jan Stevens luisterde undercover mee. ‘Mijn raad: vraag grote families en niet te veel Arabieren.’
Woensdag 21 november, acht uur ’s avonds. De feestzaal van Hotel Beveren zit stampvol. 240 N-VA-sympathisanten schreven zich in voor ‘Theo Toert’, een speech over migratie van voormalig staatssecretaris voor Asiel en Migratie Theo Francken. Twee maanden geleden werden de inwoners van Beveren ingelicht dat een leegstaand overheidspand aan het Stationsplein verbouwd wordt tot asielcentrum. In opdracht van Fedasil zal het Rode Kruis er 120 mensen opvangen.
Francken draagt een blauw pak met rode das, net als Amerikaans president Donald Trump tijdens zijn rally’s. “Ik las dat onder andere Maggie De Block (Open Vld, minister van Asiel en Migratie, JS) vindt dat ik op lokale N-VA-bijeenkomsten mensen oppook”, zegt hij. “Terwijl ik alleen duiding geef en oplossingen aanreik. Voor een virulente speech gevolgd door een optocht met brandende toortsen naar het asielcentrum zijn jullie aan het verkeerde adres. Ik opende zelf honderd centra en weet dat emoties hoog kunnen oplaaien. Buurtbewoners maken zich zorgen over criminaliteit, vervreemding en vragen zich af: ‘Zitten hun kinderen bij de onze in de klas?’ Ik ging altijd met hen spreken. Ik heb mevrouw De Block geadviseerd hetzelfde te doen, anders volgen er na Bilzen nog veel incidenten. De mensen hebben er terecht hun buik van vol.”
Francken kijkt de zaal in en vraagt: “Zijn er journalisten aanwezig?” Er gaan geen handen de lucht in, ook niet van ondergetekende. We zijn ‘onder ons’. “Ik had ze nochtans uitgenodigd te komen luisteren of ik mensen oprui”, zegt hij. “Als je iemand beschuldigt, moet je nagaan of dat klopt. Correcte journalisten worden steeds zeldzamer.”
Beluister hier: ‘Onderschat de framing in de media niet’
Op de wand achter hem verschijnt een dia van een rij wachtende mannen bij de dienst Vreemdelingenzaken. Hij legt uit hoe de asielprocedure ineenzit en zegt: “80 tot 90 procent van de asielzoekers zijn alleenstaande mannen. Op tv brengen ze altijd vrouwen en kinderen in beeld. Onderschat niet hoe de pers deze problematiek framet. Daarom toon ik jullie deze foto en niet de beelden uit het journaal. Als zij een man interviewen, spreekt hij Engels en is hij kunstenaar, dokter of advocaat. Terwijl het overgrote deel laaggeschoold is en mijlenver van onze arbeidsmarkt afstaat.”
Naast de media krijgt ook de rechterlijke macht een sneer. “Als staatssecretaris ging ik veel gevechten met ze aan. Bij betwistingen over beslissingen waren Franstalige rechters laks. Dus stuurde ik die zaken zo veel mogelijk naar Vlaamse rechters. Daardoor raakten zij overbelast terwijl hun Franstalige collega’s gingen golfen. ‘Waarom ontsloeg je ze niet?’, vragen mensen me dan. Maar dat gaat zomaar niet. Wisten jullie dat alle rechters geëvalueerd worden, behalve die van vreemdelingenbetwistingen? Sommigen werken keihard, want ze zijn niet allemaal wereldvreemd. Maar die paar rotte appels…”
Vlaams belang-kritiek
Francken richt zich tot de N-VA-schepenen op de eerste rij. “Het centrum is niet tegen te houden. Mijn raad is daarom: overleg met Fedasil over de samenstelling van de populatie. 100 procent alleenstaande mannen: no way. Liefst gezinnen met kinderen, want dan zijn die mannen veel kalmer. Niet te veel Arabieren. Van zodra je 40 procent dezelfde nationaliteit hebt, nemen ze het centrum over. De burgemeester en zijn korpschef moeten inbraken, winkeldiefstallen of vechtpartijen goed in de gaten houden. Die incidenten komen niet zo vaak voor, maar toch. Ik veeg niets onder de mat.”
Ook laat hij zijn licht schijnen op pas erkende vluchtelingen die aankloppen bij het OCMW. “Dan ontvangen ze een leefloon. Mensen verstaan dat niet. ‘Hoezo? Krijgen die zomaar 1.250 euro netto? Ik heb veertig jaar gewerkt en ontvang een pensioen van amper 1.000 euro. Is dat eerlijk?’ Dat zit inderdaad fundamenteel fout. Al begrijp ik ook dat een Syrische vrouw met vijf kinderen niet meteen werk vindt. Maar we moeten onze sociale uitkeringen toch niet geven aan al die alleenstaande mannen in de fleur van hun leven? Dat ze zoals iedereen werken en belastingen betalen. Eerst onze eigen mensen.”
Beluister hier: ‘Eerst onze eigen mensen’
Met zijn vorig jaar verschenen pamflet Francken faalt raakte Vlaams Belang-voorzitter Tom Van Grieken duidelijk een gevoelige snaar bij de N-VA-politicus. Hij komt er geregeld op terug, meer bepaald op de kritiek dat afgewezen asielzoekers ook onder zijn bewind niet teruggestuurd werden. “Je kunt ze alleen maar terugsturen als je weet waar het vliegtuig moet landen. Maar die kerels gooien hun papieren weg.”
Francken praat voort alsof hij nog staatssecretaris is. “We sluiten ze op en ondervragen ze diepgaand. Van zodra er een nationaliteit op iemand geplakt kan worden, moet het land in kwestie ons een laissez-passer (een vrijbrief voor het overtrekken van de grens, JS) bezorgen. Zonder dat officiële doorgangsbewijs krijg je niemand terug. Al heb ik dat ooit wel geprobeerd met een Chinees. Hij had geen papieren en belandde in 127bis, het gesloten centrum in Steenokkerzeel. Hij zat daar acht maanden toen ik telefoon kreeg van Freddy Roosemont, de baas van Vreemdelingenzaken: ‘Theo, wat moeten we met die Chinees aanvangen?’ Volgens de Europese regelgeving moesten ze hem vrijlaten, maar ik zei: ‘Stuur hem naar Peking, ook al hebben we geen laissez-passer. Hij is toch een Chinees.’ Twee dagen later hing Freddy opnieuw aan de telefoon. ‘Theo, die Chinees is terug.’ Hij zat in de transitzone in Zaventem. ‘Laat hem niet binnen’, zei ik. Maar de Chinees stapte naar de rechter en die legde me een dwangsom op van 500 euro per dag. Ik behandelde die Chinees zogezegd onmenselijk. Toen liet ik hem maar vrij. Kijk, vóór mij werden er 300 illegale gevangenen per jaar naar hun land van herkomst teruggestuurd. Ik dreef dat cijfer op tot 2.500.”
Waarna Francken vertelt hoe hij twee Somaliërs zonder papieren ‘op creatieve wijze’ het land uitwerkte. “Het waren gevaarlijke kerels die vrij dreigden te komen. De Somalische ambassadeur kwam langs. Ik zei: ‘Hier vriend, neem je verkrachters terug.’ Hij repliceerde: ‘Het zijn geen Somaliërs.’ Nu moeten ze niet met mijn voeten spelen. Ik zei: ‘U heeft twee kuisvrouwen en twee wagens met CD-nummerplaten (corps diplomatique, JS). U laat uw nichtjes soms overkomen om te gaan shoppen op de Louizalaan. Dat kan toch niet, mijnheer de ambassadeur?’ Ja, we waren creatief in het terugsturen van illegale criminelen. Ik ga niet vertellen hoe, want dan raak ik in de problemen. Maar ooit schrijf ik daar een boek over, als de feiten verjaard zijn.”
Beluister hier: ‘Als ik vertel welke trucs we gebruikten, krijg ik problemen’
Theo Francken: ‘Ik verwees naar crisis van 2015’
Freddy Roosemont, directeur-generaal van de Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ) bevestigt Theo Franckens verhaal over de Chinese man zonder papieren. “Dat klopt”, zegt hij. “Een paar jaar geleden hadden we problemen met het terugdrijven naar onder meer China en Turkije. De lokale grensoverheden wilden hun onderdanen niet altijd binnenlaten. Enkele personen maakten toen vluchten heen en weer.” Klopt Franckens uitspraak dat 80 tot 90 procent van de asielzoekers alleenstaande mannen zijn? Roosemont: “Dat is inderdaad de algemene trend, licht verschillend per nationaliteit.”
Volgens woordvoerster Eef Heylighen van Vluchtelingenwerk Vlaanderen toont de meest recente statistiek van Fedasil een andere realiteit. “Wie asiel in België vraagt, heeft recht op opvang. De statistiek van Fedasil geeft dus een goed beeld van het aantal alleenstaande mannen dat asiel aanvraagt. Het aandeel alleenstaande mannen in de asielcentra van Fedasil bedraagt 38 procent. 51 procent zijn families, 6 procent alleenstaande vrouwen en 5 procent niet-begeleide minderjarigen.”
In een reactie zegt Theo Francken nu dat hij met die ‘80 tot 90 procent’ naar de asielcrisis van 2015 verwees. “Ik sprak over wat er toen binnenkwam in Europa.”
