Trump neemt wraak: ‘Aanstichter’ van impeachment ontslagen

Eerder zette Trump kolonel Alexander Vindman op straat, die een belangrijke getuige was in het impeachmentproces. Ook zijn tweelingbroer moest het ontgelden. EU-ambassadeur en Trump-oliemannetje Gordon Sondland werd ontslagen - hij bleef de president lang verdedigen maar tijdens een verhoor door het Congres moest hij uiteindelijk ook te veel bekennen. Langer geleden vielen FBI-directeur James Comey en minister van Justitie Jeff Sessions in ongenade omdat zij Trump geen trouw beloofden.

Atkinson moet binnen dertig dagen weg zijn, schreef Trump in een brief aan de inlichtingencommissies van de Senaat en het Huis van Afgevaardigden. Hij heeft nog geen opvolger benoemd.

Afhankelijk

Daarmee maakt Trump opnieuw duidelijk hoe hij regeringsfunctionarissen ziet: als werknemers die geen loyaliteit moeten betonen aan het land dat zij dienen, maar aan de man die zich als hoogste baas van dat land ziet. Zelfs een inspecteur-generaal, die in theorie als een soort interne ombudsman onafhankelijk toezicht moet houden op het ministerie waar hij werkt, is in de ogen van Trump geheel afhankelijk van hem.

“Zoals het geval is met andere posities waarvoor ik, als President, de macht heb om mensen te benoemen, met instemming van de Senaat, is het essentieel dat ik het volste vertrouwen heb in de mensen die ik benoem als inspecteur-generaal”, schreef Trump in zijn brief. “Dat is niet langer het geval met deze inspecteur-generaal.”

Sleutelrol

Atkinson, die in mei 2018 door Trump zelf was aangesteld (mede nadat Atkinson de Senaat had beloofd serieus met klokkenluiders om te gaan), speelde in augustus en september vorig jaar een sleutelrol in de behandeling van de klokkenluidersklacht die een paar weken later aanleiding zou worden voor een impeachment-onderzoek naar de president.

Nadat hij op 12 augustus een klacht over het gedrag van Trump had ontvangen van een CIA-medewerker die bij de Nationale Veiligheidsraad in het Witte Huis werkte, keek hij twee weken lang of die klacht geloofwaardig was. Ja, concludeerde hij, en hij noemde de inhoud ‘urgent zorgwekkend’, een kwalificatie die inhield dat de klacht binnen een week door de directeur van de inlichtingendiensten, Joseph Maguire, naar het Congres moest worden gestuurd.

Maar Maguire ging te rade bij het ministerie van Justitie van William Barr, dat hem vertelde dat de klacht niets te maken had met inlichtingenzaken en daarom niet hoefde te worden verstuurd. Dus deed Maguire niets met de klacht.

Daarop besloot Atkinson de knuppel in het hoenderhok te gooien. Principieel als hij was kon hij de klokkenluidersklacht niet openbaar maken, maar wel verwittigde hij de inlichtingencommissie in het Huis van Afgevaardigden van het bestaan ervan.

Gewetensnood

In een brief beschreef hij zijn gewetensnood: “Mijn onopgeloste verschillen van inzicht met de directeur van de inlichtingendiensten [Maguire] tasten de uitvoering van twee van mijn belangrijkste plichten en verantwoordelijkheden aan, jegens zowel klokkenluiders als het Congres”, schreef hij.

Daarop dagvaardde de inlichtingencommissie Maguire, om zo te proberen de klokkenluidersklacht te pakken te krijgen. Toen dat niet lukte opende de voorzitter van het Huis van Afgevaardigden, Nancy Pelosi, een (impeachment)onderzoek naar de gang van zaken. De dag daarop gaf het Witte Huis een samenvatting vrij van het telefoontje tussen Trump en de Oekraïense president Zelenski dat de aanleiding was geweest voor de klokkenluidersklacht. Weer een dag later gaf het Witte Huis ook de klacht zelf vrij.

Daaruit bleek dat Trump Zelenski had gevraagd om een onderzoek te openen naar presidentskandidaat Joe Biden. Ook bleek Trump militaire steun aan Oekraïne te hebben onthouden. Die typisch Trumpiaanse combinatie – I scratch your back, you scratch mine – was aanleiding voor een parlementair onderzoek.

Na twee maanden van hoorzittingen werd Trump in december door het Huis van Afgevaardigden, waar de Democraten in de meerderheid zijn, aangeklaagd wegens machtsmisbruik en obstructie van het Congres. De Senaat, waar Trumps Republikeinen in de meerderheid zijn, sprak hem in februari vrij.

Trump overwoog in november al om Atkinson te ontslaan, zo berichtte The New York Times destijds, wegens het vermeende gebrek aan loyaliteit. Toen wisten zijn adviseurs hem daarvan te weerhouden, omdat dat hem steun van Republikeinse senatoren zou kunnen kosten die hij hard nodig had om te worden vrijgesproken. Nu hoeft Trump geen consequenties meer te vrezen.

Schaamteloos

Adam Schiff, voorzitter van de Inlichtingencommissie van het Huis van Afgevaardigden, noemde het ontslag van Atkinson “in het holst van de nacht” vrijdag “alweer een schaamteloze poging om de onafhankelijkheid van de inlichtingendiensten te ondergraven” en een “vergeldingsactie tegen degenen die het wagen om presidentieel wangedrag te openbaren”.

Overigens ontsloeg Barack Obama in 2009 ook een inspecteur-generaal. Deze Gerald Walpin had kritiek gehad op twee projecten van vrijwilligersorganisatie AmeriCorps; bij een daarvan waren politieke vrienden van Obama betrokken. Walpin zou zich volgens Obama onmogelijk hebben gemaakt met dwars gedrag. Na wat vragen en antwoorden van senatoren doofde de zaak uit. Een door Walpin aangespannen rechtszaak liep op niets uit.