Spectaculaire overwinning conservatieven in Madrid, met sleutelrol voor radicaal-rechts

Radicaal-rechts heeft een sleutelpositie veroverd bij de regioverkiezingen in Madrid. In de Spaanse hoofdstad won de rechts-conservatieve Volkspartij (Partido Popular) dinsdag verpletterend, maar zij heeft de zetels nodig van het radicaal-rechtse Vox om door te regeren.

Voor de zittende regiopresident Isabel Díaz Ayuso van de Volkspartij is de uitslag een klinkende zege. Ayuso schreef tussentijds verkiezingen uit in de hoop haar machtsbasis uit te breiden. Die gok pakte wonderwel uit: met 65 zetels weet de Volkspartij haar zeteltal in Madrid ruim te verdubbelen.

Met hun stemmen beloonden de Madrilenen Ayuso voor het liberale en risicovolle coronabeleid dat zij voert, met de soepelste regels van heel Spanje. Dat de hoofdstad beduidend slechtere medische cijfers kan overleggen, met een hoog sterftecijfer en drukke intensive cares, komt voor de kiezer duidelijk op het tweede plan.

Voor een absolute meerderheid komt Ayuso vier zetels tekort. Zij moet steunen op Vox, de rechts-radicale beweging die 9 procent van de stemmen wist te winnen. In ruil voor die steun lijkt Vox geen eigen bestuurders in Madrid op te eisen: de partij zal Ayuso “zonder enige twijfel” aan het presidentschap helpen, zei de regionale Vox-leider Rocío Monasterio dinsdagavond.

Ayuso zal haar beleid echter moeten afstemmen op de wensen van Vox, als zij niet wil samenwerken met de door haar verfoeide linkse partijen. Op die manier krijg radicaal-rechts in Madrid een “beslissende” rol, beloofde Monasterio. Het nationalistische Vox is zeer kritisch op immigratie en diversiteit, wars van dure klimaatmaatregelen en heeft een uiterst dubbelzinnige houding ten opzichte van de Franco-periode.

Iglesias verlaat politiek

Voor Pablo Iglesias, de leider en mede-oprichter van het socialistische Podemos, betekent de uitslag het voorlopige einde van zijn politieke carrière. Om zijn partij over de kiesdrempel van 5 procent te helpen, trad Iglesias terug als vicepresident in de landelijke Spaanse regering. Met Iglesias bovenaan de Madrileense kieslijst bleef Podemos behouden voor de hoofdstad, maar wel als kleinste partij.

“We hebben gefaald”, sprak Iglesias over de resultaten van het linkse blok, dat Ayuso geen moment serieus heeft kunnen uitdagen. Voor de Spaanse regering is de uitslag in Madrid sowieso een zeer pijnlijke. Ook de sociaal-democratische PSOE, landelijk de voornaamste coalitiepartner en partij van premier Pedro Sánchez, scoorde met 24 zetels belabberd. Zelfs op links werd de PSOE niet de grootste: dat is Más Madrid, een afsplitsing van Podemos.

De grootste verliezer van de verkiezingen is evenwel Ciudadanos, de centrumpartij die zich enkele jaren geleden nog warmliep om de Spaanse premier te gaan leveren en in Madrid meeregeerde als coalitiepartner van de Volkspartij. Dinsdag wist Ciudadanos niet eens de kiesdrempel te halen. Het belooft weinig goeds voor de partij bij de landelijke verkiezingen, voorlopig gepland voor 2023.