Sammy Mahdi na de stikstofcrisis: ‘Of ik Demir nog vertrouw, doet er niet toe’

De Vlaamse regering is heelhuids uit de crisis geraakt. Hoewel. Het water tussen de voormalige kartelpartners cd&v en N-VA is dieper dan ooit. Dat ziet ook cd&v-voorzitter Sammy Mahdi. ‘N-VA is er vaak op een machiavellistische manier op uit om de ander kapot te maken.’

Er is een stikstofakkoord, of toch niet. Een week nadat de Vlaamse regering rakelings langs de afgrond is gescheerd, lezen alle partijen het akkoord op een andere manier.

Mahdi haalt er de schouders bij op. “Ik begrijp dat sommigen proberen te minimaliseren dat ze toch rekening gaan houden met onze bezorgdheden. So be it.”

U bent de winnaar?

Mahdi: “Er lagen dertien punten op de onderhandelingstafel, twee daarvan worden ingevoerd na verder onderzoek: verdwijnt de strikte uitstootdrempel voor landbouwers? En kunnen ze uitstootrechten van andere boeren overnemen (de zogenaamde saldering, SKE/JVH)? Er komt een onderzoek naar de milieu-effecten daarvan. En dan wordt het decreet met die dertien punten in zijn geheel goedgekeurd voor de verkiezingen. Dat akkoord is een en ondeelbaar.”

Zonder die twee punten is er geen akkoord?

“Dat klopt. Wij gaan geen decreet stemmen over slechts elf van de dertien punten. Men moet niet proberen het perspectief van onze landbouwers zomaar weer af te nemen.”

En als het milieuonderzoek een rood licht geeft?

“Zo’n onderzoek is altijd genuanceerd kritisch: het zet het licht op groen of oranje. Als er bijkomende opmerkingen zijn, dan zal daarmee rekening gehouden worden in het uiteindelijke decreet.”

Jullie zijn ervan overtuigd dat het goed komt?

“Absoluut. Die twee elementen zijn van wezenlijk belang. Het gaat erom ademruimte te geven aan een sector zodat die hier nog een toekomst heeft. Kijk eens welke soepelheid er is voor de stikstofuitstoot van een grote chemiereus (een nieuwe fabriek van Ineos in de Antwerpse haven, SKE/JVH).

“Wij vragen enkel dat die soepelheid ook gehanteerd wordt voor een landelijke boer. In plaats van met theoretische modellen te werken moet je geval per geval kijken wat de reële impact is van een bedrijf op de omliggende natuur. Als er geen probleem is, moet je zo’n landbouwer toch perspectief kunnen geven?”

Niet iedereen in uw partij is er gerust op dat het onderzoek fair zal verlopen.

“Tja. We moeten vertrouwen hebben dat de overheid haar werk goed zal doen.”

Hebt u nog vertrouwen in Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA)?

“Ik heb vertrouwen in de Vlaamse regeringspartijen dat ze samen de afspraken zullen naleven. Of ik Demir nog vertrouw, doet er niet toe. Ik ga me niet bezighouden met spelletjes op de man. Anderen doen dat blijkbaar wel. Ze verzinnen alliteraties rond mijn naam (Demir tweette onlangs over ‘Sabotage Sammy’, SKE/JVH) of verkondigen dat ze onze partij ‘kopje-onder’ willen duwen. Ik weet niet wat daar het nut van is.”

Nu hebt u het over N-VA-voorzitter Bart De Wever. Die noemde u onlangs ook nog de ‘Bouchez van de Aldi tijdens de solden’.

“(droog) Het waren bij de verkiezingen in Nederland ook solden voor iedereen die met stikstof is omgegaan zoals N-VA ermee om wou gaan. De BoerBurgerBeweging heeft daar alle traditionele partijen klappen verkocht.

“Er is een reden waarom mensen naar de extremen en populisten gaan. Dat is niet omdat die een eenvoudige boodschap brengen en per definitie winnen. Als dat waar was, dan zouden ze hoe dan ook altijd winnen - wat niet het geval is. Mensen zitten met fundamentele bezorgdheden die te vaak weggelachen worden. Daarom stemmen mensen op extremen.”

Wat De Wever stoort, is dat u sinds uw komst als voorzitter op alle slakken zout legt.

“De tijd dat De Wever gratuit kon kappen op cd&v, is voorbij. Je mag toch verwachten dat de grootste partij in de regering rekening houdt met alle gevoeligheden in een regering. Dat blijkt heel moeilijk. N-VA is er vaak op een machiavellistische manier op uit om de ander kapot te maken. Als er een punt is waar wij fundamenteel in geloven, moeten we de rug rechten en ons niet plat laten bulldozeren.”

Ze moeten wennen aan de nieuwe cd&v?

“Ja.”

En wat is dat dan?

“Heel veel van de punten die we vandaag maken, maakten we gisteren eigenlijk ook. Maar we mogen duidelijker zijn. Meer strijden voor onze overtuigingen. We zijn vandaag niet de leidinggevende partij van Vlaanderen. Dus we moeten er alles aan doen om te realiseren wat wij echt belangrijk vinden.

“Ja, wij vinden het belangrijk dat er rekening gehouden wordt met landelijk Vlaanderen. Daarom hebben we gezorgd voor een plattelandsfonds naast het gemeentefonds. Er zijn toch een paar dingen scheefgetrokken hoor. Of is het normaal dat er per inwoner naar de Denderstreek - toch een plek met veel uitdagingen - drie tot vijf keer minder geld gaat dan naar de stad Antwerpen. Het is niet normaal dat overal bankautomaten verdwijnen en niet iedereen toegang heeft tot basisdienstverlening.”

Wordt cd&v een doelgroepenpartij: de partij van de boeren en ouderen?

“Neen, wij zijn een gemeenschapspartij. Ik stel vast dat er mensen in onze gemeenschap half uitgelachen worden. Over boeren werd er gezegd: ‘Allez, de cd&v gaat zich eens gaan focussen op een paar tienduizend kiezers.’ (op dreef) Dus we gaan een groep volledig marginaliseren omdat ze maar uit een paar tienduizend mensen bestaat? Er zijn veel mensen die zich in landelijk Vlaanderen totaal vergeten en niet gehoord voelen.

“De ouderen zijn net hetzelfde. Zij worden afgeschreven in onze gemeenschap, omdat we vanaf een bepaalde leeftijd zeggen: ‘Het is goed geweest, zet je maar aan de kant, je hoeft niet mee te tellen.’ Ook daar weer die minachting.

“Er is een kinderrechtencommissariaat gekomen, Europees stemrecht voor 16-jarigen, er is hard gewerkt aan gelijke rechten voor man en vrouw en voor holebi’s. Maar er is vandaag een groep die vergeten wordt, dat zijn onze ouderen. Als gemeenschapspartij vinden wij het belangrijk dat we die groep respecteren.”

Als boeren en ouderen zich verwaarloosd voelen, dan is dat ook de verantwoordelijkheid van uw partij. Cd&v bestuurt sinds mensenheugenis mee.

“Wij hebben toch net de naam om vanuit het lokale aan politiek te doen. Vaak wordt dat zelfs als iets slechts aanzien.

“Nu, ik wil gerust aan introspectie doen. We zijn in het verleden als partij misschien te veel meegegaan in het verhaal van de Excel-sheets. Plots krijgen ze dan in Averbode een brief in de bus: ‘U moet stoppen met boeren. Volgens ons model met parameters x en y kan het niet meer.’”

Over Excel-sheets gesproken: volgens De Wever zal de fiscale hervorming uitgetekend door minister Vincent Van Peteghem (cd&v) vooral de ouderen treffen. Oeps?

“Is dat dezelfde De Wever die een indexsprong vroeg en op de rem stond voor een minimumpensioen van 1.500 euro? Ja toch, hè?

“De hervorming van Vincent wordt geprezen door iedere fiscalist en arbeidseconoom die er rondloopt in ons land. De winkelkar zal niet per definitie duurder worden. En we zullen de koopkracht van onze ouderen niet verlagen. Dat is al gefactcheckt door de kranten. Die kritiek houdt nog geen halve minuut stand als je ze eens even narekent.”

Het zit toch wel helemaal fout tussen De Wever en u.

“‘Politiek is strijd!’, hoor ik altijd (een quote van Antwerps N-VA-schepen Els van Doesburg, SKE/JVH). Maar blijkbaar geldt dat voor alle partijen buiten cd&v. Want als wij onze ideeën op tafel leggen, dan is men verbaasd. ‘Dat doet cd&v toch niet? Dat is toch altijd een partij die braaf knikt en zwijgt?’ Sorry, maar die tijd is voorbij, hè.”

Als het kan, zullen De Wever en Demir uw partij in 2024 uit de Vlaamse regering gooien.

“Wat moet ik dan doen? Door de knieën gaan en vriendelijk zeggen dat ik alles zal aanvaarden wat men mij opdraagt zodat ik er zeker bij ben na de verkiezingen?”

Maken dat cd&v groot genoeg is. Zodat u incontournable bent in de formatie.

“(fors) Voilà. Daarmee is alles gezegd.”

Dat is ook de tactiek van MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez: groot genoeg zijn om geen vrienden nodig te hebben.

“Franstalig België is electoraal een andere omgeving. Maar het klopt dat je als partij in eerste instantie vooral moet zorgen dat je groot genoeg bent.

“Ik voel niet de behoefte om doodgeknuffeld te worden door N-VA. Ik ga niet altijd het water aandragen in regeringen terwijl anderen de zure wijn leveren. We moeten strijden voor onze waarden. En daar zijn we de laatste maanden ook héél sterk mee bezig.”

Was u tevreden dat Hilde Crevits (cd&v) zich kwaad maakte in het Vlaams Parlement op minister-president Jan Jambon (N-VA)?

“Dat was terecht! Als je áltijd probeert respectvol samen te werken met andere partijen. Als je áltijd loyaal bent aan de regering. En dan komen je collega’s opeens zeggen: ‘Awel, uw partij wil ik eigenlijk gewoon kapot krijgen. En geef nu maar alles toe rond een cruciaal dossier voor uw partij.’ We zijn mensen. Dat soort uitspraken laat sporen na.”

Wist u van het ‘plan B’ van N-VA? Demir wilde het stikstofbeleid desnoods op eigen houtje verstrengen.

“Dan had ze vroeg of laat toch in het Vlaams Parlement moeten komen om dat beleid te stemmen. Had ze dan een wisselmeerderheid gemaakt? Iedereen weet dat je dan de doos van Pandora openzet. Dan heb je geen stabiel bestuur meer in Vlaanderen. Was dat het doel van N-VA?”

Intussen staat federaal de abortuswetgeving weer op de agenda.

“U zal me voelen aankomen: we hebben met de meerderheidspartijen afgesproken dat we de voorstelling van het expertenverslag in de Kamer afwachten. En dat we er vooraf niet over communiceren.

“Het is me opgevallen dat alle partijen die afspraak netjes respecteren. Ik ga dat ook doen. Geen commentaar dus. Dat mag ook eens, hè (lacht).”