PS neemt al snel gas terug: socialisten overspelen hand met dreigement uit regering te stappen

“Als er een dode valt, nemen al onze ministers ontslag.” Maandagochtend, tijdens het kernkabinet, sprak PS-vicepremier Pierre-Yves Dermagne dreigende taal. Hij was bereid om de regering te laten vallen als de situatie van de sans-papiers in hongerstaking verder zou escaleren. De situatie is precair: intussen zitten de meer dan 400 hongerstakers in de VUB, ULB en de Begijnhofkerk in Brussel al aan de 60ste dag van hun actie. Ze eisen een collectieve regularisatie

Dermagnes Ecolo-collega Georges Gilkinet sloot zich bij hem aan. Na het PS-partijbureau, waar de kwestie besproken werd, stonden de uitspraken van Dermagne ook op de website van Le Soir. Gaat Vivaldi effectief aan het wankelen?

PS-voorzitter Paul Magnette nam deze ochtend al gas terug. “Er is geen politieke crisis”, zei hij op de RTBF-radio. “Eindelijk beweegt er wat.” Met Dirk Van den Bulck, topman bij het Commissariaat Generaal voor de Vluchtelingen en Staatslozen (CGVS), stelde bevoegd staatssecretaris Sammy Mahdi (CD&V) een bemiddelaar aan. Hij moet samen met de hongerstakers en de ngo’s ter plaatse naar een oplossing zoeken. Ook Dermagne laat via zijn woordvoerder weten dat hij “verheugd is met de aanstelling van Van den Bulck”.

Met het dreigement heeft de PS haar hand overspeeld. Het was nooit de bedoeling dat de verklaringen van Dermagne publiek zouden gemaakt worden, klinkt het nu binnen de partij. “Het was een cri de coeur aan de regeringstafel. Hallucinant dat het zo ver moest komen opdat de staatssecretaris in actie schoot.” Ook bij Ecolo beklemtoont fractieleider Gilles Vanden Burre nu dat er nooit sprake is geweest van een ‘on the record statement’.

Zondag nog spraken Magnette en collega-voorzitters Jean-Marc Nollet (Ecolo) en Meyrem Almaci (Groen) af om samen te communiceren. Ze stuurden haast gelijktijdig een bericht de wereld in dat premier Alexander De Croo (Open Vld) het dossier moet overnemen van Mahdi - iets wat op een koude steen viel binnen de regering. Er werd toen ook gesproken over wat te doen bij een overlijden van een van de sans-papiers, maar daar werd voorts geen communicatieplan aan gekoppeld. Het was al zeker niet de bedoeling samen publiek een dreigement te uiten.

PS en Ecolo beseffen dat het nu niet het moment is om de regering te doen vallen. Wallonië is net getroffen door een ongeziene watersnood en de dreiging van de corona-pandemie is nog steeds niet geweken. Het is net met die argumenten dat De Croo beide partijen publiekelijk tot de orde riep. “Op een moment dat 31 mensen het leven verloren en duizenden mensen geen dak boven het hoofd hebben, is het laatste waar de mensen nood aan hebben een politieke crisis”, zei die maandag.

Wat meer is: als Vivaldi op de klippen loopt, is de grootste schade allicht nog voor de PS. Los van het politieke axioma dat wie de stekker eruit trekt veelal zelf wordt afgestraft aan de stembus, zouden de socialisten een enorm cadeau doen aan de PTB/PVDA.

Al sinds de start van de regering jaagt die partij de PS op, omdat die zich niet links genoeg zou opstellen. Eender welke PS’er debiteert intussen het standaardantwoord om die kritiek te pareren. Kort samengevat luidt dat: “Wij nemen tenminste wel onze verantwoordelijkheid op, wat hebben die communisten ooit concreet gerealiseerd?” Net nu op de sociale media foto’s circuleren van PVDA-voorzitter Peter Mertens die bedekt onder de modder in Verviers puin aan het ruimen is, zou de PS de boel in de steek laten?

Wat er overblijft is het beeld van een gespleten partij. Dat de uitspraken van Dermagne vrijwel meteen gelekt werden na het partijbureau is tekenend. Een deel van de PS steunt de hongerstakers haast onvoorwaardelijk, maar de partijtop ziet zich, als puntje bij paaltje komt, genoodzaakt trouw te blijven aan het regeerakkoord. Het is tegelijk een existentiële kwestie: solidariteit botst met de politieke realiteit.

De politieke crisis is voorlopig even afgewend, maar het verhaal is nog niet ten einde. Wat als zich straks echt drama’s voordoen bij de hongerstakers? Kunnen de PS en Ecolo dan nog terugkeren op hun woorden? De gezondheidssituatie van de hongerstakers blijft precair. Het eerste bezoek van Van den Bulck aan de hongerstakers was weinig succesvol. Vandaag ging hij voor een tweede keer langs. Zijn eerste doel is om het vertrouwen tussen overheid en de actievoerders weer op te bouwen, maar zoiets realiseer je niet in een vingerknip.

Ook de neutrale zone, die Mahdi eind vorige week liet inrichten, kent voorlopig beperkt succes. Daar kunnen de actievoerders informatie krijgen om een individuele regularisatieaanvraag in te dienen. De frustratie bij de staatssecretaris is dat de actievoerders enkel collectieve hulp willen aanvaarden, zelfs als het gaat over psychologische bijstand door het Brusselse CAW.

Voor de Vivaldi-regering is dit al de tweede ideologische clash op enkele maanden tijd. Bij de loononderhandelingen kwamen de socialisten als eens tegenover de liberalen te staan. Het was nochtans de ambitie van de ploeg van De Croo om, na het gekibbel onder de regering-Michel, een meer eensgezind en constructief beleid te voeren. Momenteel blijft daar weinig van over.

Wat meer is: ook als de regering zich door deze crisis heen worstelt, zijn de spanningen nog lang niet weg. Andere geladen dossiers, zoals de kernuitstap, de pensioenhervorming en de begrotingsopmaak, zijn voor dit najaar.