President Zelensky uit felle kritiek op Merkel over haar omgang met Poetin: ‘Ik nodig haar uit in Boetsja’

Na hevige kritiek liet de voormalige Duitse bondskanselier Angela Merkel maandag voor het eerst in een maand van zich horen inzake de oorlog in Oekraïne. Via een woordvoerder verdedigde zij haar beslissing, in 2008, om zich te verzetten tegen NAVO-lidmaatschap voor Oekraïne. Tegelijk sprak Merkel haar steun uit voor alle Duitse en internationale maatregelen tegen “de barbaarse oorlog van Rusland.”

In een videoboodschap zondagavond beschuldigde de Oekraïense president Zelensky zowel Merkel als de voormalige Franse president Nicolas Sarkozy van medeverantwoordelijkheid voor het bloedbad dat Russische militairen aanrichtten onder Oekraïense burgers in Boetsja, nabij Kiev.

“Ik nodig mevrouw Merkel en meneer Sarkozy uit in Boetsja om te zien wat hun beleid van concessies naar Rusland in veertien jaar heeft aangericht”, zei Zelensky, “en om met eigen ogen de gemartelde Oekraïense mannen en vrouwen te zien. Wij houden het Russische leger verantwoordelijk, niet het Westen, maar wij hebben het recht om te klagen over besluiteloosheid.”

Met zijn verwijzing naar “veertien jaar” doelt Zelensky hoogstwaarschijnlijk op de NAVO-top in 2008 in Boekarest. Daarbij werden Albanië en Kroatië, na jaren voorbereiding, uitgenodigd voor lidmaatschap van de NAVO. Pogingen van Oekraïne en Georgië om kandidaat-lid te worden, sneuvelden door Frans en Duits verzet. “Het heeft geen zin om Rusland te provoceren”, zei de toenmalige Duitse minister van Buitenlandse Zaken Frank-Walter Steinmeier destijds in Duitse media. Oekraïne en Georgië werd beloofd dat ze ooit lid mochten worden, maar niet nu.

Crisismanager zonder visie

Tegenwoordig is Steinmeier president van Duitsland, in februari herkozen voor nog eens vijf jaar. Voormalig CDU-bondskanselier Merkel wordt door critici verweten dat zij Duitse economische belangen boven zaken als mensenrechten en bevordering van de democratie stelde, en dat zij in haar regeerperiode optrad als een crisismanager zonder ideologische visie. Merkels liefhebbers zien dat juist als pluspunt: de stabiliteit bewaren wás haar visie, luidt hun lezing.

Waar Merkel vooral handelde uit economische en politiek-strategische overwegingen, was Steinmeier ook ideologisch voorstander van nauwe banden met Rusland. Binnen zijn partij, de sociaal-democratische SPD waartoe ook huidig bondskanselier Olaf Scholz behoort, overheerste lang het geloof dat vrede in Europa gebaat is bij steeds nauwere economische en politieke samenwerking met Moskou. Een al te harde opstelling – zoals strenge economische sancties of felle openlijke kritiek op Ruslands behandeling van oppositieleden – is in die visie contraproductief. Pas nadat Rusland in maart Oekraïne aanviel, maakte ook de SPD een draai en besloot de Duitse regering wapens te sturen naar Oekraïne.

Steinmeier was onder meer groot pleitbezorger voor Nordstream 2, de omstreden Russisch-Duitse gaspijpleiding. Duitsland is de afgelopen jaren steeds afhankelijker geworden van (goedkoop) Russisch gas, ondanks waarschuwingen van de VS en Europese bondgenoten. De vele miljarden Duitse euro’s die in ruil voor dat gas naar Moskou vloeien, hebben Ruslands aanval op Oekraïne mede gefinancierd.

“Mijn vasthouden aan Nordstream 2 was duidelijk een fout”, zegt Steinmeier nu. “Wij hebben vastgehouden aan bruggen waarin Rusland niet meer geloofde en waarvoor onze partners ons waarschuwden. Ik dacht dat Poetin niet de complete economische, politieke en morele ineenstorting van zijn land zou accepteren ten behoeve van zijn imperialistische waanideeën. Maar ik had het mis, net als anderen.”

Onbeperkt wapens voor Oekraïne

Duitsland vaart nu een steeds hardere koers, al blijft het zich verzetten tegen de zwaarste economische sancties, zoals een embargo op Russisch gas. Eveneens maandag pleitte Robert Habeck, minister van Economische Zaken en vicekanselier namens regeringspartij De Groenen, voor onbeperkte wapenleveringen aan Oekraïne. Duitsland heeft sinds het begin van de oorlog duizenden antitankwapens en draagbare luchtdoelraketten geleverd. Habeck wil meer. Duitsland verklaarde maandag ook veertig van spionage verdachte Russische diplomaten tot “ongewenst persoon”. Zij moeten binnen vijf dagen het land verlaten.