Poker op het hoogste niveau om Trump weg te krijgen

Donald Trump maakt veel kans om de eerste Amerikaanse president te zijn die twee keer tijdens zijn ambtstermijn afgezet dreigt te worden. De Democraten startten maandag in het Huis van Afgevaardigden twee procedures tegen hem op. Enerzijds dienden ze een resolutie in die vicepresident Mike Pence aanzet om Donald Trump af te zetten op basis van amendement 25 van de grondwet. Daarbij moet een meerderheid van zijn eigen regering vaststellen dat de president onbekwaam is om zijn job uit te oefenen.

Als Pence niet ingaat op de vraag, wil de Democratische parlementsvoorzitter Nancy Pelosi de forcing voeren. De Democraten dienden ook een artikel in voor een impeachment, een inbeschuldigingstelling die kan leiden tot de afzetting van de president. De beschuldigingen gaan verder dan alleen het aanzetten tot opstand. Het ingediende artikel verwijst ook uitdrukkelijk naar het onder druk zetten van de gouverneur van Georgia om de verkiezingsuitslag in de staat te annuleren. In principe kan de stemming over het opstarten van de procedure woensdag al gebeuren.

De kans dat de Democraten erin slagen om alvast in het Huis voldoende stemmen te verzamelen voor een impeachment is reëel, meent professor Amerikaanse politiek, Bart Kerremans (KU Leuven). De wil om Trump weg te krijgen is bijzonder groot. Al is er wel onenigheid over de manier waarop ze dat moeten doen. “Sommige Democraten vrezen dat een impeachment de polarisatie nog aanzienlijk zou versterken”, legt Kerremans uit. “Dat zou in de kaarten van Trump kunnen spelen. Omdat hij zich dan weer gemakkelijker in een soort slachtofferrol kan wringen.”

Daarom proberen de Democraten met de dreiging van impeachement de Republikeinen toch te overhalen om de weg van het 25ste amendement te kiezen. Dat is veruit de snelste en gemakkelijkste weg om van Trump af te geraken. “Er is een enorme vrees, en niet alleen binnen de Democratische fractie, dat Trump nog dingen kan uithalen”, stelt Kerremans. Iedereen denkt dan spontaan aan de nucleaire knop, maar daar gaat het volgens hem niet over. “Het gaat over het gebruik van het presidentschap om de polarisatie in de Verenigde Staten verder aan te zwengelen. De schrik daarover zit er goed in. Al gooit de beslissing van de sociale media om Trump te bannen wel roet in zijn mogelijke plannen.”

Neutralisatie

En dan is er nog het principiële element. Nancy Pelosi heeft herhaaldelijk verklaard dat het land zo’n extreme daad, oproepen tot een aanval in het hart van de democratie, niet kan laten gebeuren. De redenering is dat het systeem dat moet beantwoorden met het opzijzetten van deze president. Als amendement 25 ingeroepen wordt in deze fase van het presidentschap, dat willen zeggen binnen de laatste 21 dagen, betekent het een onmiddellijke neutralisatie van Trump.

De impeachmentprocedure duurt een pak langer. Want na de goedkeuring in het Huis moet het echte proces in de Senaat worden gevoerd. Op het einde moet er over afzetting gestemd worden. De Senatoren kunnen daarenboven ook nog beslissen dat Trump zich nooit meer kandidaat mag stellen voor het presidentschap. Het hele proces werkt ook retroactief. Want de kans dat de hele procedure achter de rug is voor 20 januari, de dag waarom Trump de macht moet overdragen aan de verkozen president Joe Bidden, is uiterst klein.

Vooraanstaande Democraten riepen maandag ook al op om de in het Huis goedgekeurde aanklachten tegen Trump pas na enkele maanden naar de Senaat te sturen. Op die manier kan vermeden worden dat het presidentschap van Biden start met een maandenlange Trump-focus.

Catch 22

En dus wordt er gepokerd op het hoogste niveau. Volgens Kerremans rekent Pelosi erop dat de dreiging met impeachment de Republikeinse voorzitter van de Senaat, Mitch McConnell, ertoe zal aanzetten om bij Pence aan te dringen op het gebruik van het 25ste amendement. Kerremans: “Want het laatste dat McConnell wil is dat het tot een proces en een formele stemming komt in de Senaat. Omdat dan niet alleen de verdeeldheid van de Republikeinse Partij wordt blootgelegd, maar vooral ook een aantal Republikeinse Senatoren in een catch 22 komt te zitten. Een aantal van hen vindt echt wel dat Trump op een enorm problematische manier zijn boekje te buiten is gegaan en dat beantwoord moet worden. Maar tegelijkertijd hebben ze schrik van Trump en de rol en impact die hij zal blijven spelen in de partij.”

Dat die schrik reëel is, bleek de afgelopen dagen nog. Tijdens het jaarlijkse congres van het Republican National Committee (RNC), het federale partijbestuur van de Republikeinen, werd de Trump-gezinde voorzitter met unanimiteit herverkozen. Ook de nummer twee van het bestuur is een duidelijke Trump-adept. Tijdens de vergadering mocht Trump zelfs even aan het woord komen. Sommige leden riepen luid: “We love you, Trump’”

Dat zegt veel over hoe de Trump-factor doorheen de verschillende lagen van de Republikeinse partij een heel belangrijke rol blijft spelen, meent Kerremans. “In dat RNC zitten mensen in federale verkozen functies, maar ook verkozenen op staats- of lokaal niveau. Het toont vooral dat een belangrijk deel van die partij op de verschillende niveaus echt wel onder de invloed blijft van Trump. En dat zal ook na het vertrek van Trump nog het geval blijven.”