Migrantenkamp aan Poolse grens verlaten, maar crisis niet voorbij

Tien dagen nadat een grote groep migranten richting de grensovergang bij Kuźnica liep en daar zijn tenten opsloeg, laten helikopterbeelden van de Poolse regering een verlaten kampement zien. Maar de crisis is nog niet voorbij.

De Wit-Russische regering heeft de migranten ondergebracht in een logistiek centrum in het grensplaatsje Broezgi, waar met de nodige improvisatie slaapplekken zijn gecreëerd. De groep, die volgens de autoriteiten ongeveer tweeduizend mensen telt, heeft nu in elk geval een dak boven het hoofd. De Wit-Russische regering neemt nu de rol aan van hulpverlener, bij een groep mensen die ze kortgeleden nog inzette als menselijk wapen om druk uit te voeren op de EU.

Ook de Poolse regering meldt dat bij Kuznica geen migranten meer direct in de buurt van de grens verblijven. Eerder sliep de volledige groep daar in de buitenlucht, waar de temperaturen ’s nachts beneden het vriespunt kwamen. Wit-Russische soldaten distribueerden brandhout, water en voedsel, maar te weinig, volgens berichten uit het kamp.

Deze week escaleerde de toestand. Migranten gingen dinsdag van het tentenkamp langs de grens naar de grensovergang aan de weg. Daar probeerden ze over te steken naar Polen. Sommigen knipten het prikkeldraad door of gooiden met stenen. De Poolse autoriteiten zetten waterkanonnen en traangas in. Het liep uit op een patstelling. De groep viel de dagen erna uiteen in kleinere groepen: een deel ging al eerder naar het logistiek centrum, een deel sloeg ter plekke een kamp op, een ander deel werd weggebracht in bussen en trucks, met onbekende bestemming.

Repatriëren

Daar zaten mogelijk ook de migranten tussen die donderdag terugkeerden van Minsk naar Irak. De Irakese regering stuurde een vliegtuig om haar landgenoten te repatriëren. 430 mensen meldden zich aan voor de vlucht, 374 checkten ook daadwerkelijk in. Anderen gingen mogelijk naar een andere locatie aan de grens. Volgens de grenswacht proberen grote groepen migranten ’s nachts nog steeds de grens over te steken.

De Poolse krant Rzeczpospolita schrijft dat de Wit-Russische president Loekasjenko zich ondanks de de-escalatie bij het tentenkamp over het geheel nog niet terugtrekt. Wat betreft Kuznica stelde de Poolse regering een ultimatum aan Loekasjenko: als de situatie daar niet stabiliseert voor zondag 21 november, sluit zij de daar gelegen spoorwegovergang: een schadelijke maatregel voor Wit-Rusland, dat via deze route ruwe grondstoffen exporteert.

Loekasjenko maakt ondertussen zijn eigen plannen. Zijn woordvoerder sprak donderdag van een mogelijke overeenkomst met de Duitse bondskanselier Angela Merkel, die tweemaal telefonisch contact had met Loekasjenko. Er zou een “humanitaire corridor” komen richting Duitsland, dat de tweeduizend mensen aan de grens zou opnemen. In ruil daarvoor zou Loekasjenko de repatriëring van de nog vijfduizend andere migranten in het land vergemakkelijken. De Duitse regering ontkende dit onmiddellijk.

Doorbraak

De telefoongesprekken tussen Merkel en Loekasjenko zorgen voor wrevel in Polen; de regering heeft het gevoel dat er over hun hoofd heen wordt onderhandeld. Andrzej Duda, de Poolse president, gaf te kennen dat Polen niet akkoord zou gaan met afspraken die buiten hen om worden gemaakt. Over het geheel kan Polen, dat afgelopen periode vooral overhoop lag met de Europese Commissie, in de grenscrisis op Europese steun rekenen.

Diplomatieke onderhandelingen met landen in het Midden-Oosten en dreigende sancties tegen luchtvaartmaatschappijen leidden tot een afname van het aantal migranten dat in Wit-Rusland arriveerde. Maar de Poolse autoriteiten gaan vooralsnog niet uit van een snelle oplossing, minister van Defensie Mariusz Blaszczak sprak zelfs over “enkele maanden”.

Terwijl op internationaal niveau naar een doorbraak wordt gezocht, zitten er in het grensgebied nog steeds vele mensen vast, soms met fatale gevolgen. Officieel zijn er dertien doden gemeld, mogelijk zijn het er meer. Hulpverleners meldden donderdag een nieuw sterfgeval. Twee Syrische ouders die zij aantroffen, vertelden dat hun éénjarige zoontje een maand geleden in het bos was gestorven. Ze hebben zes weken rondgezworven, heen en weer geduwd tussen Poolse en Wit-Russische grenswachten.