HemelpostBrief
Midden-Oosten-expert Koert Debeuf: ‘Hosni Moebarak, wist u wel hoe mooi democratie kan zijn?’
In Hemelpost zeggen Bekende Vlamingen vaarwel tegen wie in 2020 is komen te gaan. Midden-Oosten-expert Koert Debeuf schrijft hier een brief aan oud-president van Egypte Hosni Moebarak, overleden op 25 februari.
Hosni Moebarak,
U stierf net een paar maanden te vroeg om de tiende verjaardag van uw afzetting te vieren. Daar zult u zelf wel niet rouwig om zijn. Ik vraag me af of iemand als u, die dertig jaar lang dictator van Egypte was, zich in die jaren wel eens heeft afgevraagd of de jongeren die op het Tahrirplein in Caïro uw afzetting hebben afgedwongen, eigenlijk wel een punt hadden. Zou u af en toe spijt hebben gehad van uw beleid dat miljoenen mensen de hoop op een betere toekomst had afgenomen? Wellicht niet. Waarschijnlijk zag u die revolutionairen vooral als ondankbaren. De rest als verraders.
Maar ook voor die generatie jonge revolutionairen van toen valt er weinig te vieren. De repressie onder president Abdel Fattah al-Sisi is nog veel harder dan die onder u. Een bericht op Twitter of Facebook kan leiden tot arrestatie en jaren gevangenisschap. Mensen worden opnieuw gefolterd in politiekantoren. Vrienden van me die dicht bij een politiebureau in een betere wijk van Caïro woonden, zijn verhuisd omdat ze elke nacht wakker werden van het huilende gekrijs van gemartelden.
Nochtans was die beginnende revolutie in 2010 en 2011 een fantastisch gebeuren. Eerst kwamen mensen in Tunesië massaal op straat. Daarna begonnen de protesten in Egypte. Na achttien dagen van strijd viel de leider van het politiek belangrijkste land van de Arabische wereld van zijn troon. Daarna volgden protesten in heel het Midden-Oosten en Noord-Afrika. De hele wereld keek met bewondering toe hoe moedige burgers hun leven riskeerden voor vrijheid, democratie en waardigheid.
Ook ik vertrok naar Caïro om de hele Arabische revolutie vanaf de eerste rij mee te maken. Ik zag hoe Tunesië vooruitgang maakte, hoe het in Libië eerst goed, dan steeds slechter liep, hoe de koningen van Marokko en Jordanië voorzichtig handelden, en hoe de Syrische dictator Bashar al-Assad zijn bevolking afmaakte.
In Egypte zag ik hoe mooi democratie kan zijn. Bij de eerste verkiezingen in 2011 stonden mensen uren in de rij om te kunnen stemmen. Ik stond ook op het Tahrirplein tussen de Moslimbroeders. De spanning was enorm. Niemand leek te geloven dat de Egyptische rechters hun presidentskandidaat, Mohamed Morsi, de overwinning zouden gunnen. Toen dat wel het geval bleek, barstte een feest los waarvan ik als ik eraan denk nog steeds kippenvel krijg.
Tijdens die eerste maanden van Morsi’s presidentschap heerste er ongeziene vrijheid in Egypte. Helaas werd die vrijheid snel beperkt, niet door wetten of politie, maar door een nieuwe sociaal-conservatieve druk. Het was onder meer dat gevoel van onderdrukking dat eind juni 2013 tot een nieuwe opstand leidde. Opnieuw kwamen miljoenen Egyptenaren op straat, nu om het ontslag van Morsi te eisen. De protesten eindigden met een coup. Generaal Sisi werd president Sisi.
De meeste Europeanen vergeten dat de Franse Revolutie ook een opeenvolging was van revoltes en coups, van repressieve regimes en meer vrije jaren, van keizerrijken, koninkrijken en republieken. Het duurde 80 jaar en 14 grondwetten voordat Frankrijk zijn eerste stabiele democratie kende. Tien jaar na de revolutie tegen u en andere Arabische dictators zeggen dat de Arabische Revolutie is mislukt, getuigt van bijziendheid. De Arabische Revolutie is nog bezig, zeker in de hoofden en harten van mensen, en zal tot fundamentele verandering leiden. Maar dat zal u dus niet meer meemaken.
