Kristof Calvo: "De progressieven zullen nooit de match van de angst winnen"

Volledig tegen zijn natuur in heeft Calvo gezwegen over de mea culpa van John Crombez (sp.a). Hij was zowaar té onthecht door zijn vakantie in Kroatië. Nu komt hij met een tegenbod. "Het resultaat van alle polarisering is dat we al lang vergeten zijn dat 99,9 procent van de burgers hetzelfde denkt. Er wordt wel elke dag een ideetje gelanceerd, veel geroepen en getierd, maar te weinig echt met elkaar gepraat. Daarom wil ik dat burgers en politici samen een inleiding schrijven aan de grondwet. In Ierland hebben 66 burgers en 33 politici met succes aan de grondwet gesleuteld. Het belangrijkste is dat het debat uit de politieke loopgraven raakt. Ons einddoel is dan een burgerschapsverklaring."

Wie zit er nu te wachten op zo'n gedragscode?
Kristof Calvo: "Onze huidige grondwet mist symboliek en pedagogie. We hebben er een wij-versie van nodig. Een tweede volkslied. Die preambule kan die verbindende rol opnemen. Met een korte oplijsting van al onze beginselen: de vrijheid van meningsuiting, de gelijkheid van man en vrouw, recht op seksuele geaardheid, onze liefde voor de democratie, ons pleidooi voor vrijheid."

Een tweede volkslied. Is dat niet erg vrijblijvend?
"Dat is het nochtans niet. De burgerschapsverklaring wordt het sluitstuk van een vak levensbeschouwing en filosofie op elke middelbare school. Als alternatief voor de huidige lessen godsdienst en zedenleer. Alle mensen die de inburgeringscursussen volgen, zullen deze verklaring ook moeten ondertekenen. Het is geen toveroplossing voor al onze maatschappelijke problemen, maar je moet ergens beginnen."

Zullen de burgers die meeschrijven aan die inleiding niet vooral hoogopgeleide mannen zijn met veel tijd en geld?
"De allochtone moeder moet ook haar zeg kunnen doen. In Ierland zijn ze via loting tot een goede dwarsdoorsnede gekomen van de bevolking. Voor een bedrag van één miljoen euro, dat moeten we er toch voor over hebben?"

Zoekt u niet gewoon een manier om de nieuwkomersverklaring van Theo Francken te ondergraven?
"Dat moeten wij niet meer doen, dat heeft de Raad van State al gedaan.

"Onze grote kritiek op de nieuwkomersverklaring is dat ze alleen geldt voor nieuwkomers. Onze verklaring geldt voor iedereen. Plus: ze zal gedragen zijn. Ik heb geen pik op Etienne Vermeersch, maar wat is het meest waardevol? Burgers die overleggen of één professor die aan zijn bureautje een verklaring schrijft?"

Verbindt een overwinning van de Rode Duivels niet meer dan duizend intentieverklaringen?
"Hoe meer verbindende elementen, hoe beter. Daarom was ik vorige week ook zo ontgoocheld na het lezen van de boetedoening van John Crombez. Hij schrijft zich in in de conflictlogica, in de wij-zij, in het groepsdenken. Het antwoord op Trump is niet een beetje Trump. Het antwoord op De Wever is niet een beetje N-VA. We moeten elkaar juist vastpakken.

"Het is een kwestie van vallen, opstaan, maar blijven praten en investeren in de dialoog."

U kunt zo bij Bond zonder Naam.
"Weet u wie naïef is? Degenen die ons nu willen doen geloven dat onze samenleving veiliger wordt wanneer agenten een wapen mee naar huis nemen. Ik wil niet dat mijn kinderen later moeten opgroeien in een samenleving waarin agenten, het wapen op zak, met hun kroost in de supermarkt staan aan te schuiven. Ik wil dat niet en ik eis het recht op om dat te vertellen."

Dragen jullie niet mee de verantwoordelijkheid voor de angstcultuur van vandaag? Hebben de snel-Belgwet en de regularisatiecampagnes van paars-groen het onbehagen niet gevoed?
"Ik ga mij daar niet voor verontschuldigen. Voor een mea culpa ben ik sowieso te jong. Er is angst en onzekerheid vandaag. Niet alles loopt prima, daar ben ik het 100 procent mee eens. Maar de vraag is: hoe ga je daarmee om? Niet door een flinkse biecht, als je het mij vraagt."

Calvo geraakt op stoom, zoals hij dat in de Kamer wel vaker doet. Plots zegt hij dan dit: "Een van mijn grootste teleurstellingen van het jaar is dat Lionel Messi in de Panama Papers stond."

Een vreemde kronkel misschien, maar er gaat een hele redenering aan vooraf. "U weet dat ik soms ga sjotten op de pleintjes in Mechelen. Daar doet het er niet toe of je de Koran, Jommeke of Voetbalmagazine leest. De enige breuklijn die daar speelt, is de breuklijn tussen Real Madrid en Barcelona. En die breuklijn is terecht. (luide lach) Veel te weinig politici kennen die superdiversiteit.

"Maar serieus, we moeten onze etnische bril eens leren afzetten. Een jonge moslima die meedoet aan K3 zoekt K3 leest niet voor uit de Koran, maar wil gewoon de teksten van Kristel, Karen en Josje zingen. Waarom sluiten wij moslims op in dat deeltje van hun identiteit om achteraf verrast te zijn dat ze zich daarop gaan profileren? Hoe teleurstellend is het dat Crombez het melodietje van het failliet van de multiculturele samenleving meeneuriet, uitgerekend in het weekend dat Nafi Thiam de Brabançonne meezingt in Rio?

"Die flinksheid van Crombez is noch moedig, noch wijs. De progressieven zullen nooit de match van de angst winnen. Noch van de conservatieven, noch van de jihadi's. Zij leven van de angst. De match die wij moeten winnen, is die van de hoop en van de verbondenheid. Dát is het verhaal van de progressieve politici. Weet u wat wel moedig is? Toegeven dat er angst en onzekerheid is, maar die niet beantwoorden met nog meer angst."

Kristof Calvo, de Angela Merkel van Vlaanderen?
"Maar neen, dit gaat niet over mij of mijn partij. Daarvoor is dit veel te belangrijk. Ik kijk met oprechte teleurstelling naar de demarche van Crombez. Er kunnen in dit debat niet genoeg progressieven zijn. Er lopen al genoeg Liesbeth Homansen en Nadia Sminates rond in het Parlement. Wij staan ook niet helemaal alleen. Ik heb een aantal statements van Wouter Beke heel erg geapprecieerd. Ik hoor Bart Somers hoopvolle taal spreken."

De progressieven zitten overal, behalve bij sp.a.
"Zelfs daar zijn er nog een paar over. Ik wil dit niet te partijpolitiek spelen, maar onze oproep aan het begin van het politieke jaar is wel gericht aan die progressieve krachten: sta op. Als De Wever de ideeënstrijd wint, dan verliezen wij allemaal."

Zit de burger wel te wachten op dat verhaal?
"Je moet geen rechtse klap verkopen om verkiezingen te winnen. Mensen reageren anders dan vijf jaar geleden wanneer er plots een vreemd lawaai is op een festival, maar de Vlaming blijft wel open en tolerant."

O ja? De reacties op de 15-jarige Genkenaar die met zijn quad verongelukte in Marokko, is dat het tolerante Vlaanderen?
"Daar draait mijn maag van om, maar dat zijn niet de woordvoerders van heel Vlaanderen. Het drama van vandaag is dat veel mensen het goed menen, maar dat de politiek daar met de sloophamer doorgaat.

"Kijk, mijn familiegeschiedenis toont aan dat hoerenchance erg meespeelt in iemands leven. Mijn Spaans-Catalaanse grootouders zijn in 1960 naar hier gekomen. Mijn grootvader kon toen in de glasfabriek in Boom beginnen. Ze hebben toen snel het pad gekruist van een lerares die mijn vader, toen zes, Nederlandse les wou geven. Hij heeft het meteen opgepikt en was vertrokken. Mede daardoor ben ik vandaag parlementslid.

"Het gebrek aan empathie voor pech en het totaal negeren van de nood aan een portie geluk, dat is een van de grootste tekortkomingen van rechts."

Draai die redenering eens om. Had de staat aan uw grootouders al geen verplichte inburgeringscursussen moeten geven?

"Schrijf maar op: ik vind het een schande dat er in Brussel nog steeds geen verplichte inburgeringscursussen zijn. Anno 2016. Kennis van de Nederlandse taal is cruciaal. Mijn grootmoeder heeft nooit echt Nederlands geleerd. Er was een grote Spaanse gemeenschap in Boom, de kinderen vertaalden vaak. Wel, ze heeft daar tot op de laatste dag van haar leven spijt van gehad. Er is niks progressiever dan inburgering. Mieke Vogels is trouwens met verplichte inburgering begonnen. We moeten echt nergens beschaamd over zijn."

Bent u ook nog steeds voor een uitbreiding van het vreemdelingenstemrecht?
"Waarom niet? Het migrantenstemrecht is veel meer een verhaal van plichten dan van rechten. Door hen stemrecht te geven, zeggen wij dat ze moeten deelnemen aan onze samenleving. Nu zeggen wij dat er A- en B-burgers zijn."

U hebt de mond vol van burgerschap, maar hoe gaat Groen nieuwe aanslagen voorkomen?
"Ik laat mij niet aanpraten dat wij zwijgen over veiligheid. Misschien zijn we gewoon niet de luidste roepers."

Het is toch nooit de prioriteit van uw partij geweest? Net zoals Wouter De Vriendt nu plots tweet voor een strenger uitwijzingsbeleid. Dat hebben we nooit eerder zo gehoord.
"Nogmaals: ik weet dat het tegenwoordig populair is om mea culpa's te slaan, maar de schuldvraag interesseert mij maar matig. Iedere donderdag moeten wij een schuimbekkende litanie aanhoren van hoe alles de schuld is van 25 jaar socialisme. Dat interesseert mij, en de mensen, nu eens echt geen bal."

Volgens het Minderhedenforum heeft het Vlaams beleid van de afgelopen decennia tot de radicalisering geleid. Klopt dat?
"De verantwoordelijkheid voor een aanslag, kun je nooit zomaar bij 'het beleid' of bij 'een politicus' leggen. Die ligt bij de zot die zich opblaast. De multiculturele samenleving is niet failliet, de integratie is niet mislukt. Ik protesteer tegen dat mantra. Er zijn gewoon te veel mensen die hard hebben moeten knokken, maar die er ook geraakt zijn. Er zijn ook gewoon te veel succesverhalen."

Bent u zo'n succesverhaal?
"Maar nee, voor mij was het vrij makkelijk. Mijn Spaans laagje, mijn Catalaans laagje, dat was iets plezants en exotisch. Maar waarom? Omdat ik geen moslim ben, omdat ik blank ben. Jonge moslims, die krijgen altijd met die etnische bril te maken."

Daar is de groene softie weer.
"Er zijn radicale moslims die hun gedachtegoed willen verspreiden. Daar moeten we compromisloos over zijn, want zij zetten zich af tegen onze waarden en beginselen. Laat me enkele voorbeelden geven. In Mechelen willen enkele ouders een islamitische school oprichten. Dat is hun grondwettelijk recht. Ik zal hen tot de laatste dag proberen te overtuigen dat niet te doen.

"Een speelplaats is bij uitstek de plek waar kinderen met elkaar moeten spelen, waar ze verliefd worden. Maar, ook wij hebben hier een verantwoordelijkheid, als we met dat hoofddoekenverbod zwaaien, worden we net de architecten van die aparte scholen. Wat ik dan van joodse scholen vind? Die zijn een even slecht idee.

"Sommige ouders vragen ook aparte ingangen voor vrouwen en mannen in de scholen. Net zoals moeders alleen bij leraressen op oudercontact willen. (nadrukkelijk) Geen haar op mijn hoofd dat eraan denkt. Maar dat is wel een minderheid van een minderheid."

Waar ligt de grens? In veel scholen krijgen alle kinderen halalvoedsel, wat Vlaamse ouders tegen de borst stuit.
"Voor mij zit dat in de categorie van redelijke aanpassingen en wederzijds respect. Nog één voorbeeld: in Mechelen hebben wij al jaren een discussie over een aparte, islamitische begraafplaats. Dat wil ik niet, met wel een islamitisch perceel op de stedelijke begraafplaats. Hier geboren zijn, maar terugkeren naar Marokko voor je begrafenis, dat is voor mij apartheid. Aan al die moslims wil ik zeggen: dit is jullie stad, hier is de plek waar jullie begraven moeten worden. Ik wil naast mijn bakker kunnen liggen."

U bent heel kritisch voor N-VA, maar in Mechelen zitten jullie samen in het stads-bestuur. Kunt u wel met die partij getrouwd blijven?
"De dag dat er in Mechelen iemand de Antwerpse onzin uitkraamt, zal dat niet passeren. In Mechelen hebben wij een fundamenteel andere huisstijl dan in Antwerpen."

Maar jullie hebben wel dé racistische korpschef.
(valt stil) "Gelukkig zegt het rapport van de arbeidsinspectie dat er niks aan de hand was. We moeten nu wel nog wachten op het Comité P en het parket. In Mechelen is er in ieder geval geen plaats voor racisme, en zeker niet bij in het politiekorps. (herpakt zich) Mochten Theo Francken, Zuhal Demir en De Wever een andere taal spreken, ik zou het luidst van allemaal applaudisseren. De Wever had de eerste Vlaams-nationalist kunnen zijn die het Vlaams-nationalisme groot en inclusief had gemaakt. Ondubbelzinnig democratisch. Nu vrees ik dat hij op een andere manier de geschiedenisboeken zal ingaan. Hij plant opnieuw zaadjes van extreemrechts, en mainstreamt die ideeën."

Dat zijn zware beschuldigingen.
"Geef mij maar de De Wever van 2009 die de Conventie van Genève tegenover De Winter verdedigde. Verdeeldheid is vandaag de electorale doping van de N-VA."

In dit interview bent u de grote verzoener. Waarom haalt u dan op Twitter de bazooka boven?
"Ik tweet nooit impulsief. Voor mijn tweet naar N-VA, waarin ik de partij op haar verantwoordelijkheid wees voor racisme en xenofobie na de dood van die Genkse jongen, heb ik aan twee mensen raad gevraagd. Ik hoop oprecht dat N-VA samen met ons racisme wil bestrijden, maar ik heb gegronde redenen om daaraan te twijfelen. Wij, de politici, worden betaald om het hoofd koel te houden. De toon van Charles Michel na de aanslagen? Prima. Maar daarna heeft de oorlogsmachine van N-VA het terrein bezet."

Wederom zware beschuldigingen.
"Maar ik wil van mening veranderen. Ik wil niets liever dan dat de grootste partij van Vlaanderen haar kar keert. Ze mogen mij tweeten om me van het tegendeel te overtuigen (lacht)."

Gaan jullie met dit tegendraads discours boven de 10 procent raken?
"Wij zijn op weg naar dubbele cijfers, ja. Ik denk dat wij een leidende rol kunnen spelen. Zoom even in op Nederland. Daar neemt GroenLinks met Jesse Klaver als enige echt de handschoen op tegen Geert Wilders. Complexloos doet die partij dat, zoals wij dat ook zullen doen. Waar Femke Halsema in het post-Fortuyn-tijdperk voor waarschuwde, is exact wat er nu hier gebeurt. De hysterische opinie-oorlog, de volledige verrechtsing van het politieke landschap, het opgeven van onze waarden."

En waar blijft het langverwacht progressief front met sp.a?
"Jullie hebben de reclamecampagne al gezien? (lacht) Wij gaan op heel veel plekken samenwerken, ja."

Bent u in Mechelen dan al weer bevriend met Caroline Gennez?
"(ontwijkend) Ik heb een vrij goed contact met sp.a. Eigen stoef stinkt, maar in deze stad is wel iets heel strafs gebeurd met de coalitie. Onze stadslijst met Open Vld werkt al jaren goed, maar met mijn nationaal partijbestuur hebben we de afspraak om pas in 2017 te bekijken hoe we naar de lokale verkiezingen trekken."

U spreekt met de routine van een politicus van zestig, maar bent eigenlijk nog geen dertig. U was het jongste parlementslid ooit, nu bent u fractieleider. Waar ligt het plafond?
"Mijn parcours suggereert het tegendeel, maar ik heb geen masterplan. Voor het eerst in mijn carrière was ik nu wel toe aan vakantie. Ik heb zitten aftellen, ik was moe. 'Anders gaan leven' (naar Agalev, de vroegere partijnaam van Groen) geldt vooral voor de anderen. Ik moet van mezelf met deze hardnekkigheid aan politiek doen. Ik kan niet anders, zelfs al weet ik dat ik het zo niet mijn hele leven volhoud."

Wilt u dan geen minister meer worden?
"Maar dat zei ik toen ik twaalf was. (lacht) Zal ik nog een bekentenis doen? Er hangt geen poster van de PS boven mijn bed, maar voor Laurette Onkelinx heb ik een zwak. In een gesprek dat we vlak voor de vakantie hadden, bleek dat zij al minister was een jaar voor ik amper 1 jaar oud was. Toch doet ze nu nog altijd met zoveel passie en engagement aan politiek.

"Wanneer Eric Van Rompuy in de kantine spreekt over de regeringen van Leburton en Tindemans, kan ik ook echt genieten. Toen was ik -10! Maar zo'n lange carrière als de hunne zal wellicht aan mij niet besteed zijn. Zodra ik hun vuur niet meer heb, stop ik met politiek en wil ik graag ondernemer worden."

Gaat u even voluit in uw privéleven?
"Ik ben niet de luidste op familiefeesten."

Maar misschien ligt dat aan uw familie?
"Lap, daar is die etnische bril weer. Wat moet ik nu nog doen om Vlaming te zijn? Er zijn nog wel momenten van stilte, al kan ik maar moeilijk in de zetel horizontaal niks doen. Ik ga wel eens graag op stap, maar dat gebeurt veel minder dan vroeger. Ik wil niet koketteren, maar ik stop nooit met nadenken over politiek. Oei, misschien gaat mijn woordvoerder die laatste zin wel schrappen omdat het totaal freakerig overkomt." (lacht luid)