In het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden is de sfeer na het gekibbel om Kevin McCarthy goed verziekt

Na roerige weken komt het Amerikaanse landsbestuur weer op gang. Maar de nipt gekozen voorzitter Kevin McCarthy staat met de handen gebonden voor een zwaar verdeeld Huis van Afgevaardigden, ziet correspondent Maral Noshad Sharifi, als ze drie dagen meeloopt in het Capitool.

Maandag. Dag 1: de macht van de voorzitter

Je ziet het meteen: dit is een gloednieuwe Kevin McCarthy. De voorzitter van het Huis van Afgevaardigden zwiept door de houten klapdeuren en beent zelfverzekerd de Congreszaal binnen. Vijftien stappen tot de katheder. Daar pakt hij de voorzittershamer op, slaat twee keer. Zijn stem galmt door de zaal. ‘The House will be in order!’

Eerst het gebed. Daarna schieten de aanwezige Congresleden overeind. De bezoekers en journalisten op de balkons volgen. Iedereen zweert trouw aan de Amerikaanse vlag. En dan is het werk van Amerika’s 118de Huis van Afgevaardigden – eindelijk – echt begonnen.

Vorige week nog leek dit moment heel ver weg. In de eerste veertien stemronden kreeg McCarthy niet genoeg steun van zijn partijgenoten om voorzitter te kunnen worden. Dagenlang weigerde een groep van twintig ultraconservatieve Republikeinen om op hem te stemmen; hij zou niet rechts genoeg zijn. Om hen over te halen, deed McCarthy een waslijst aan concessies die zijn eigen positie flink zullen verzwakken.

McCarthy oogt vandaag, voor het eerst in lange tijd, gelukkig. Maar dat geldt niet voor iedereen. Velen zijn nog niet bekomen van de schok van vorige week. En de zorgen over de toekomst van dit parlement nemen alleen maar verder toe, zo blijkt in de wandelgangen van het Capitool.

‘Met deze groep aan de macht zal het hier met de dag chaotischer worden’, zegt het kersverse linkse Congreslid Delia Ramirez (39) uit Illinois. ‘Ik wil niet dat een kleine groep ons belet om te doen wat we moeten doen’, zegt Republikein Nicole Malliotakis (42) uit New York.

‘We gaan het van dichtbij meemaken’, zegt Democraat John Larson (74), die als Congreslid Bill Clinton nog heeft meegemaakt. Op zijn colbert zit de beeltenis van John F. Kennedy gespeld. ‘We gaan zien wat er gebeurt wanneer hier mensen besturen die niet op besturen uit zijn.’

De eerste zittingen van een Congres in nieuwe samenstelling verloopt altijd behoorlijk rommelig, een beetje zoals de eerste dag op school. Nieuwe Congresleden – dit jaar 74 in getal – lopen verloren door het labyrint van marmeren gangen. Ze moeten de weg naar de wc’s nog vinden. En de namen zien te onthouden van 434 collega’s.

Republikein John James (41) doolt met zijn handen in zijn zakken door het Capitool. Hoe is zijn eerste dag? Hij lacht. ‘Ik heb zelfs linkse vrienden gemaakt’, zegt hij. ‘Zoals Earl Blumenauer. Hij heeft me een lijst met tips gegeven.’

Veel tijd voor verkennen en wennen is er echter niet. Maandag staat er meteen een ingrijpende stemming op de agenda: elk nieuw aangetreden Huis moet stemmen over een pakket met regels en afspraken waar het zich de komende jaren naar zal voegen. Een deel van die afspraken vloeit voort uit de concessies van McCarthy.

Een van de belangrijkste concessies is dat elke afgevaardigde een afzettingsprocedure tegen de voorzitter mag beginnen. Dat maakt McCarthy’s positie permanent wankel, en de ultraconservatieven sterk: met dit pressiemiddel kunnen ze steeds dreigen de boel opnieuw stil te leggen.

Daarnaast willen de ultraconservatieven wetsvoorstellen eerder inzien, zodat ze die kunnen beïnvloeden. Ze hebben belangrijke posities in commissies afgedwongen, en meer zeggenschap over de hoogte van de staatsschuld. ‘Ik kon niets meer verzinnen wat ik nog meer zou willen vragen’, pochte dwarsligger Matt Gaetz vorige week. Veel gematigde afgevaardigden zijn boos dat de nieuwe Speaker zoveel concessies heeft gedaan aan radicaal-rechts.

Fractieleider Steve Scalise, McCarthy’s opvolger, neemt het woord: ‘Vandaag repareren we wat er kapot is in Washington.’ In de zaal zitten de Democraten rechts van McCarthy, de Republikeinen links. De sfeer is gespannen. De Republikeinen hebben 222 zetels in het Huis, een nipte meerderheid van vier zetels.

‘Deze regels zijn geen serieuze poging om te besturen’, roept de Democraat Jim McGovern (63) tijdens het debat. Hij noemt het afsprakenpakket een ‘losgeldbrief van extreem-rechts aan Amerika’.

Een belangrijke eis van de ultraconservatieven was dat het schuldenplafond niet meer zou worden verhoogd. Al tijden zit de Amerikaanse regering dicht tegen de grens aan van het totaalbedrag dat ze wettelijk mag lenen. Veel Republikeinen willen liever bezuinigen op sociale uitgaven. Dat vergroot de kans dat er dit jaar een zogeheten shutdown komt aanzienlijk. De overheid heeft dan niet genoeg geld om ambtenaren te betalen en overheidsgebouwen open te houden.

Ook wordt er misschien gesnoeid in de defensie-uitgaven. Radicaal-rechts kijkt met lede ogen naar de Amerikaanse miljardensteun aan Oekraïne. Voor gematigde Republikeinen is defensie juist cruciaal. Congreslid Tony Gonzales verzet zich het luidst: ‘Een verschrikkelijk plan’, zei hij op nieuwszender CBS over de mogelijke bezuinigingen, gezien de ‘agressie van Rusland’ en de ‘Chinese dreiging’.

De stemming begint laat op de avond. McCarthy’s glimlach wordt steeds breder. Gonzales stemt als enige Republikein tegen, samen met alle Democraten. Het pakket wordt aangenomen. Met één hamerslag heeft Kevin McCarthy op zijn eerste dag als voorzitter een deel van zijn macht afgestaan aan radicaal-rechts.

Dinsdag. Dag 2: nieuwe commissies

Republikein Andy Biggs (64) heeft dezelfde outfit als veel andere Congresleden van zijn leeftijd: een iets te groot pak. Hij stapt in de lift naar beneden. Ultra-conservatief Biggs was vorige week nog een uitdager van Kevin McCarthy in de strijd om het voorzitterschap. Veel steun kreeg hij niet, maar dankzij het eindeloze getouwtrek wel meer faam. Zijn de gemoederen tussen hem en zijn partijgenoten al wat bedaard? ‘Mensen zijn als goudvissen’, zegt Biggs. ‘Ze zijn heel kort van memorie.’

Niet iedereen is het drama van vorige week zo snel vergeten. Een lid van de ordedienst, die Congresleden de zaal in begeleidt, wijst lachend op de achterste rijen. ‘Daar zaten ze tussen het stemmen door shotjes wodka te drinken.’

Ook vandaag staat er weer een belangrijke stemming op de agenda. Omdat de Republikeinen alleen een meerderheid hebben in het Huis van Afgevaardigden en niet in de Senaat, zal het vrijwel onmogelijk worden om wetten door te voeren: daarvoor is goedkeuring van beide kamers van het Congres nodig. Wat ze wél kunnen, is onderzoeken beginnen. De Republikeinse afgevaardigden mogen naar hartelust commissies instellen om president Joe Biden, zijn regering en zelfs zijn familie onder de loep nemen.

McCarthy stelt dinsdag voor een grootschalig onderzoek te beginnen naar ‘het inzetten van de federale overheid als wapen’. Republikeinen betichten de regering-Biden ervan overheidsdiensten te gebruiken voor politieke doeleinden. Daarmee doelen ze in het bijzonder op het justitieel onderzoek dat loopt naar oud-president Donald Trump, onder meer vanwege zijn rol bij de bestorming van het Capitool op 6 januari 2021.

‘Autoritair links!’, roept de radicaal-rechtse Lauren Boebert (36) in de debatzaal. ‘Onze grondwet is een contract met het Amerikaanse volk waar zo min mogelijk tirannie aan te pas mag komen.’ Zij en haar medestanders schilderen de regering van Biden af als een dictatuur.

De nieuwe onderzoekscommissie moet het voornaamste Republikeinse middel worden om Biden in de wielen te rijden. De leden zouden toegang krijgen tot staatsgeheime informatie van het ministerie van Justitie, de FBI en andere diensten. Ze zoeken naar bewijs van onoorbaar handelen. Zo hopen ze de onderzoeken naar Trump te blokkeren, of er op zijn minst twijfel over te zaaien.

De beoogde voorzitter van deze commissie is de Republikein Jim Jordan (58). Het Congreslid zou naast Trump een grote rol hebben gespeeld bij de Capitoolbestorming. Toen Jordan werd opgeroepen om daarover te getuigen, weigerde hij. ‘Een heksenjacht’, zei hij. Nu eist Jordan een onderzoek naar degenen die hem wilden onderzoeken. Dit keer stemmen alle aanwezige Republikeinen vóór.

In de kelder van het Capitool slaakt Democraat Bennie Thompson (74) later een diepe zucht. Hij leidde het afgelopen jaar het parlementaire onderzoek naar de Capitoolbestorming. Nu komt Thompson mogelijk zelf in het getuigenbankje terecht. Dezelfde radicaal-rechtse figuren die weigerden mee te doen aan ons onderzoek, hebben nu de mond vol over het belang van feiten, zegt hij. ‘Het lijkt erop dat deze Republikeinse meerderheid uit is op wraak.’

Woensdag. Dag 3: Abortus

Democraat Delia Ramirez had vorige week haar moeder op bezoek. Die was speciaal naar de hoofdstad afgereisd voor de beëdiging van haar dochter. ‘Een big deal voor mijn familie’, zegt Ramirez in wat de Speaker’s Lobby wordt genoemd, een gang met kristallen kroonluchters en staatsieportretten van de eerdere voorzitters, bijna allemaal mannen. Alleen McCarthy’s voorganger Nancy Pelosi is een vrouw. ‘Ik ben de eerste latina die het middenwesten vertegenwoordigt’, aldus Ramirez.

Door al die stemronden die nodig waren voor McCarthy's verkiezing werd ook de beëdiging van Ramirez en de andere Congresleden keer op keer uitgesteld. Tot haar moeder door haar vrije dagen heen was en weer op haar werk moest verschijnen. ‘Die chaos van vorige week is een voorproefje van wat er komen gaat’, zegt ze. ‘Het zal een zware strijd worden.’

Zo traag als vorige week de voorzittersstemming verliep – sinds 1819 had het niet meer zo lang geduurd – zo haastig wordt deze week het ene na het andere plan erdoor gejaagd. Woensdag is de beurt aan de zogeheten Born-Alive Abortion Survivors Protection Act. Dit wetsvoorstel verplicht artsen om na een mislukte abortus de foetus in leven te houden. Doen ze dat niet, dan kunnen ze 5 tot 10 jaar cel krijgen.

Ook deze stemming blijkt een fluitje van een cent. 220 Republikeinen vóór, alle Democraten tegen. ‘Weer zo’n productieve dag’, zegt Republikein Kat Cammack (34) als de stemming achter de rug is. Met blije ogen en grote passen loopt ze door de Speaker’s Lobby. ‘Deze week hebben we bewezen dat we serieus werk maken van wat we de Amerikanen hebben beloofd.’

Dit voorstel zal overigens nooit een wet worden: de Senaat zal het tegenhouden. ‘Toch is dit meer dan symbolisch’, fulmineert Democraat Ayanna Pressley (48) terwijl ze met een stapel documenten de debatzaal uitloopt. ‘Dit leidt tot angst en verwarring bij vrouwen en mensen in de gezondheidszorg.’ In staten waarin abortus is verboden, durven sommige artsen vrouwen met een miskraam soms niet te helpen omdat ze bang zijn dat dat als abortus wordt gezien en ze strafbaar blijken.

Hoe vat Pressley de eerste week van Kevin McCarthy en zijn ultra-rechtse partijgenoten samen? ‘Anti-arbeider, anti-vrouw en, om heel eerlijk te zijn, anti-Amerikaans.’