‘In Grimbergen wordt een extreemrechtse wolf in schaapsvacht burgemeester. De normalisering gaat steeds verder’

Waar willen nieuwe covoorzitters Jeremie Vaneeckhout (37) en Nadia Naji (30) naartoe met Groen? ‘In Brussel is er níémand die zich een sukkel voelt als hij de bus of metro neemt.’

Het duo Vaneeckhout-Naji volgt Meyrem Almaci op als covoorzitters van Groen. De verkiezingen bij Groen zijn zaterdag in een ronde beslecht. Het kandidatenduo haalde het halverwege de middag van de twee andere duo’s. Hij een Vlaams Parlementslid uit het West-Vlaamse Anzegem, zij een kabinetsmedewerker uit Molenbeek. Twee nobele onbekenden voor het grote publiek.

Sorry voor de flauwe woordspeling, maar zijn jullie niet te groen achter de oren?

Vaneeckhout: “We voelen ons niet aangesproken door die opmerking. Ik draai intussen twaalf jaar mee bij Groen, onder meer als ondervoorzitter van Meyrem. Naar buiten toe ben ik nog geen ‘gezicht’, klopt. Maar ik denk niet dat we ons als partij moeten beperken tot de Wetstraat-bubbel om een voorzitter te zoeken.”

Naji: “Ik vind het net goed dat er mensen met een frisse blik komen. Sowieso heb ik veertien jaar werkervaring. Onder meer als journalist en bij de universiteit. Of telt dat niet?”

Wat pakken jullie na jullie verkiezing meteen aan?

Vaneeckhout: “Vanaf de eerste dag willen we onze links-progressieve positie benadrukken. Duidelijker maken waar Groen juist voor staat.”

Naji: “Tijdens de provinciale debatten van de voorbije weken is me opgevallen hoeveel leden vragen stellen over sociale ongelijkheid. Een thema dat me nauw aan het hart ligt. En teamgevoel, dat is ook iets waarvoor wij als voorzittersduo willen zorgen.”

Ontbreekt dat vandaag?

Vaneeckhout:“Het teamgevoel heeft soms onder druk gestaan de laatste jaren. Daarmee vertel ik niks nieuws. (Onder meer na de moeilijke ministerkeuze voor Vivaldi, JVH) Daarom ook zeggen we: iedereen mag mee in ons project, maar we rekenen er dan wel op dat iedereen er mee aan werkt.”

Naji: “Nog eens: we willen echt voluit gaan voor een links-progressieve agenda. Mijn allereerste betoging was een klimaatbetoging en mijn tweede Black Lives Matter. Voor mij is het de logica zelve dat het klimaat en het sociale samengaan.”

Jenna Boeve, een van jullie tegenkandidaten, vindt Groen vooral ‘te braaf’.

Vaneeckhout: “We delen die analyse en vertalen dit in onze slagzin: ‘Trots op Groen’. Als partij mag je trots zijn op waar je voor staat en wat je verwezenlijkt. Nu zijn we als groenen, onder druk van de agressieve reacties van politieke tegenstanders op sociale media, te ver in onze schulp gekropen. Dat is nergens voor nodig.”

Zijn jullie ongerust over de slechte peilingen?

Naji: “Ik heb er vertrouwen in dat het goed komt in 2024. Ik ben strijdbaar en heel veel leden met mij. Ook onder jongeren is er veel ruimte voor ons verhaal.”

Vaneeckhout: “Onze fundamenten zitten goed. Lokaal staan we sterker dan ooit na de succesvolle verkiezingen in 2018. Iedereen is die blijkbaar alweer vergeten. We hebben goede ministers en onze voorstellen zijn vandaag superrelevant. Nu, ik ben niet naïef, het wordt geen ponykamp.”

Meer en meer jongeren lijken net aangetrokken tot extreemrechts.

Naji: “Door de extremen achterna te hollen zal het niet lukken. Wel door bijvoorbeeld jongeren uit de klimaatbeweging meer stem te geven binnen Groen. En we moeten hen een helder verhaal voorschotelen. Natuurlijk zijn jongeren niet geïnteresseerd in welke amendementen gestemd worden in het parlement. De samenleving barst van links-progressieve stemmen. We moeten hun bondgenoot zijn.”

Jullie tijd is wel beperkt. Straks zijn de verkiezingen er al.

Vaneeckhout: “Er is geen tijd voor de ‘Grote Revolutie’. Het zal straks volle focus op de verkiezingen zijn.”

Naji: “Als duo staan we sterker. Jeremie en ik zijn erg verschillend, maar daarom ook complementair. Die verschillen willen we gebruiken om met een andere blik naar hetzelfde te kijken. Mentaal welzijn is bovendien belangrijk voor ons: met nog twee jaar tot de verkiezingen weten we dat we al onze energie nodig zullen hebben.”

Nog eens over jullie onervarenheid. Wat weten jullie bijvoorbeeld zoal over de financieringswet?

Vaneeckhout: “Je bent als voorzitter geen eiland hè. We hebben een ploeg met ministers, fractieleiders en medewerkers die elk dossier kennen. Je moet kunnen terugvallen op elkaar. Ik zie dat als een nieuwe vorm van leiderschap. Het besef dat de tijd van de superman of -vrouw die alles alleen kan, voorbij is.”

Wie zal de grote tv-debatten doen?

Vaneeckhout: “Mij maakt dat niets uit.”

Naji: “Ik zou dat héél graag doen. (lacht) Neen, uiteindelijk zal dat afhangen van het thema. Er is geen vaste keuze. Groen kan nog wel twee extra boegbeelden gebruiken.”

Vaneeckhout: “Een detail: formeel moeten we nog een voorzitter en ondervoorzitter aanduiden volgens de partijstatuten. En de ‘echte’ voorzitter zou Nadia worden.”

Almaci is online jarenlang bedolven onder bagger. Ben u daar klaar voor, mevrouw Naji?

Naji: “Ik ben er heel goed op voorbereid. Twitter en Facebook, daar ben ik zowat mee opgegroeid. Nu, het is al begonnen trouwens, de opmerkingen over mijn gender en huidskleur. Maar ik lig niet wakker van trolls.”

Vaneeckhout: “Dag één van onze kandidaatstelling was het al prijs. (zucht) Ik hoop dat iedereen, ook witte mannen, dit consequent veroordeelt.”

Hoeveel op tien geven jullie aan Vivaldi?

Naji: “Euh, 7,5?”

Vaneeckhout: “7.”

Dat kan beter.

Vaneeckhout: “De regering is ontstaan in een moeilijke context en is ideologisch zeer divers. Onze ministers nemen hun verantwoordelijkheid en zetten goede stappen. Maar het is aan ons, als eventuele voorzitters, om de lat nog hoger te leggen. Bijvoorbeeld wat betreft het fiscale. Daar verwachten we voor de zomer nog extra maatregelen om gezinnen te ondersteunen.”

Naji: “Er is ruimte voor verbetering.”

Volgens Bart De Wever (N-VA) ‘saboteert’ minister Tinne Van der Straeten de onderhandelingen met Engie over de kerncentrales.

Vaneeckhout: “Sorry, die plaat van De Wever: ‘Het is allemaal de schuld van de groenen!’ Komaan… We hebben een deal gemaakt in de regering om twee kerncentrales langer open te houden. Groen zal alles doen om die onderhandelingen te doen slagen. Maar ook niet ten koste van alles. We gaan geen onbetaalbare prijs voor de belastingbetaler dulden.”

Naji: “Wie is hier eigenlijk dogmatisch? De Wever toch? Hij valt Groen aan, ook al betekent dit dat de bevolking straks mag meebetalen aan de enorme kost van het kernafval.”

Moet België zijn defensiebudget verhogen naar 2 procent tegen 2035?

Naji: “We hebben dit al verhoogd naar 1,54 procent tegen 2030. Als je dan zegt: wat is nog een half procentje? Wel, dat is jaarlijks 2,8 miljard euro. Gigantisch veel geld dus. Terwijl er nog een klimaatcrisis op ons wacht. Onze afhankelijkheid van fossiele brandstoffen, ook dat is een veiligheidsprobleem.”

Vaneeckhout: “Het is gek: we moeten onze internationale afspraken voor de NAVO naleven, roepen sommigen nu. En wat dan met het klimaatakkoord van Parijs?”

Hoeveel punten op tien krijgt Jambon I?

Naji: “Die moeten we buizen.”

Vaneeckhout: “Helaas krijg je Vlaams meer en meer aangekondigde fiasco’s. In de zorg, in het onderwijs, stikstof, de overstromingen vorig weekend. Het frustrerende is dat dit niet alleen het bilan is van Jambon I, maar van vijftien jaar centrumrechts bestuur in Vlaanderen. Alle fundamentele dossiers hebben ze laten liggen.”

Wat denkt de West-Vlaming over Ventilus?

Vaneeckhout: “Dat is een gevoelige zaak uiteraard. En we begrijpen dat mensen bezorgd zijn over hun gezondheid. Er zijn nu allerlei onderzoeken geweest en wat op tafel ligt, is duidelijk: het kan niet volledig ondergronds. Je moet de ruggengraat hebben om dat ook zo te zeggen. Dit is nodig voor de omslag naar betaalbare, hernieuwbare energie. We vragen wel een ruime vergoeding voor alle getroffenen.”

Zelf bent u een pleitbezorger van groen beleid voor het platteland.

Vaneeckhout: “We hebben ons laten wijsmaken dat links-progressieven niets boeiends te zeggen hebben over het platteland. Onzin natuurlijk. Cd&v, de zogeheten landbouwerspartij, is net de schuldige van de stikstofcrisis.”

Naji: “Ik kom zelf uit de stad, maar ook daar merk je dat de groene ideeën het verschil maken. Kijk naar het succes van de MIVB. In Brussel is er níémand die zich een sukkel voelt als hij de bus of metro neemt.”

Hebt u Conner Rousseau (Vooruit) al uitgenodigd voor een wandeling door Molenbeek?

Naji: “Ik denk dat hij intussen door zowat elke Molenbekenaar is uitgenodigd. (lacht) Ik was ambetant om zijn uitspraak in Humo. Dat was een slag in het gezicht van vele tienduizenden mensen die hun best doen in zware omstandigheden. Kappen op altijd dezelfde groep voor wat likes op Facebook, daar kan ik niet bij. Je hebt het dan over mensen zoals mijn vader en moeder. Ik voel me honderd procent thuis in Molenbeek.”

Vrezen jullie dat het cordon sanitaire sneuvelt in 2024?

Vaneeckhout: “Je merkt dat de normalisering van Vlaams Belang almaar verder gaat. Kijk naar Grimbergen, waar Bart Laeremans, een extreemrechtse wolf in schaapsvacht, met steun van cd&v burgemeester wordt. Kijk naar de lezing van Tom Van Grieken aan de KU Leuven.”

Naji: “Ik had iets anders verwacht van Sammy Mahdi.”

Vaneeckhout: “Een overgrootvader van mij was krijgsgevangene van de nazi’s. Die mens heeft over die gruwel nooit veel willen spreken. Ik ben doordrongen van het idee hoe gevaarlijk het extreemrechtse gedachtegoed is. Het mag nooit evident worden.”

Volgens Kristof Calvo is het grote probleem de verbrokkeling op links.

Naji: “We hebben een sterke groene partij nodig. Tegelijk staan we voor samenwerking. En dat is logischerwijs op links, met Vooruit, rond klimaat, sociale ongelijkheid, enzovoorts. Het is jammer dat Vooruit nu vooral een flinks discours hanteert. Rousseau heeft misschien al een oogje op ‘een ander’.”

Vaneeckhout: “Als het beleid in Antwerpen iets toont, dan is het dat de combinatie N-VA en Vooruit geen sociaal resultaat oplevert.”